Ο Εφιάλτης του Ευρυδήμου

Ο Εφιάλτης ήταν ο γιος του Ευρυδήμου και όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος παρουσιάστηκε στον Ξέρξη και του υπέδειξε τη στενή διάβαση που έφερνε από το όρος Καλλίδρομο στις Θερμοπύλες.
Από εκεί ανέλαβε να οδηγήσει τους Πέρσες για να χτυπήσουν τους Σπαρτιάτες που βρίσκονταν υπό την αρχηγία του Βασιλιά Λεωνίδα το 480 π.Χ..
Το πέρασμα ήταν ένα στενό μονοπάτι (περίπου 12 μέτρα πλάτος) κάτω από το λόφο, το οποίο επιχείρησαν να εκμεταλλευτούν στρατηγικά οι Έλληνες στρατιώτες για να εμποδίσουν τον υπεράριθμο περσικό στρατό.

Για την κυκλωτική κίνηση των Περσών επιλέχθηκαν οι 10.000 επίλεκτοι φρουροί του βασιλιά, γνωστοί και ως "Αθάνατοι", με αρχηγό τους τον Υδάρνη.

Οι Πέρσες ακολούθησαν τον Εφιάλτη με τη δύση του ηλίου. Όλο το βράδυ ακολούθησαν το μονοπάτι που τους οδηγούσε ο Έλληνας προδότης. Το όνομα αυτού του στενού περάσματος ήταν Ανοπαία Ατραπός και, επειδή και οι Ελληνικές δυνάμεις του βασιλιά Λεωνίδα γνώριζαν την ύπαρξη του, είχαν θέσει ως φρουρούς του περάσματος 1.000 Φωκείς.
Οι Πέρσες απώθησαν τους Φωκείς και κύκλωσαν τους Έλληνες. Ο Εφιάλτης είχε εκπληρώσει το ρόλο του. Για τη πράξη του αυτή ο Πέρσης αυτοκράτορας του έδωσε μια μεγάλη χρηματική ανταμοιβή.
Η Δελφική Αμφικτυονία, όταν οι Πέρσες νικήθηκαν και έφυγαν από την Ελλάδα, τον επικήρυξε έναντι χρηματικής αμοιβής και γι' αυτό ο Εφιάλτης είχε καταφύγει στη Θεσσαλία.
Όταν έπειτα από χρόνια γύρισε στην πατρίδα του στην Αντίκυρα Φθιώτιδας δολοφονήθηκε. Ο άντρας που τον σκότωσε ήταν ένας Τραχίνιος, ο Αθηνάδης, ο οποίος σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, τον αναγνώρισε και τον σκότωσε.