(του τύπου ἱππό-δαμος)
§ 74. Σε όλους τους τύπους σύνθεσης της αρχαίας Ελληνικής που περιέχουν γενικά ένα όνομα ως αρχικό μέλος το όνομα αυτό δεν βρίσκεται κατά κανόνα σε συγκεκριμένη πτώση, αλλά απαντά μόνον με σκέτο το θέμα του· αυτό συμβαίνει σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε τα παραδείγματα περιττεύουν. Αυτός ο τρόπος σύνθεσης (όχι τα συγκεκριμένα σύνθετα! πρβ. § 41) πρέπει να ανάγεται σε μια εποχή όπου οι συντακτικές σχέσεις των ονομάτων δεν χαρακτηρίζονταν ακόμη από σύστημα προσαρτημάτων (καταλήξεων). Η σύγκριση, όμως, των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών δείχνει ότι η περίοδος αυτή τοποθετείται πολύ πριν από το τέλος της ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής κοινότητας και ότι τα θεματικά σύνθετα αντιπροσωπεύουν έναν αγαπητό, μάλιστα τον χαρακτηριστικότερο τύπο σύνθεσης της ινδοευρωπαϊκής, ακριβώς επειδή ταυτόχρονα οι συντακτικές σχέσεις έξω από το σύνθετο εκφράζονταν με διαφορετική μορφή (με καταλήξεις) απ' ό,τι μέσα στο σύνθετο· ο τρόπος σύνθεσης που συζητήσαμε στο ΙΙ και που πλησιάζει πολύ περισσότερο στην ελεύθερη συντακτική σχέση έχει εντελώς δευτερεύοντα ρόλο σε σύγκριση με τη θεματική σύνθεση τόσο στα αρχαία ελληνικά όσο και στα ινδοευρωπαϊκά [1]· γι' αυτό τον διακρίνουμε ως "συνένωση" από την πραγματική "σύνθεση"· πρβ. § 28 κεξ.
Τη θεματική απόληξη, το συνθετικό φωνήεν και τη συνθετική έκταση θα τα συνεξετάσουμε σε επόμενη ανάρτηση.
Και τα αριθμητικά εμφανίζονται στο πρώτο μέλος συνήθως με τη μορφή του θέματος (τετρά-κυκλος 'με τέσσερις ρόδες' Όμ.), στο βαθμό που δεν είναι άκλιτα (ἐννεά-βοιος 'που αξίζει όσο εννέα βόδια' Όμ.) και το σύνθετο δεν είναι συνθετικό (δ(υ)ώδεκα).
-----------------------
[1] Και στα γερμανικά τα θεματικά σύνθετα όπως Land - mann 'αγρότης', Erd - beben 'σεισμός', Herz - blut 'το αίμα της καρδιάς' αντιπροσωπεύουν τον παλιότερο τρόπο σύνθεσης· σήμερα όμως προτιμάται πολλές φορές η γενική πτώση του πρώτου μέλους: Lands - mann 'συμπατριώτης', Erden - sohn 'θνητός', Herzens - sache 'θέμα συναισθήματος'· μάλιστα το - s -, όπως το το - ο - της ελληνικής (§ 129), υπερβαίνει τα όρια χρήσης του: Frauens - person 'γυναικούλα', Zeitungs - papier 'φύλλο εφημερίδας', Hilfs - mittel 'βοηθητικό μέσο'.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου