Πώς ν’ αποφύγετε τη διάσπαση προσοχής σ’ έναν κόσμο που την ενισχύει

Η διάσπαση της προσοχής είναι η κατάρα της σύγχρονης εποχής. Η προσοχή μας διασπάται συνεχώς από τα κινητά τηλεφώνα και την οθόνη του υπολογιστή μας, τα παιδιά, τους συναδέλφους. Είναι πραγματικά δύσκολο να επικεντρωθεί κάποιος σε μια δουλειά – ή σε ένα άτομο – για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Αν μη τι άλλο, ο κόσμος γίνεται ολοένα και περισσότερο ένα μέρος που δεν μας αφήνει να συγκεντρωθούμε. Η τεχνολογία εξαπλώνεται ολοένα και περισσότερο. Αν πάντως ελπίζετε ότι οι εταιρείες τεχνολογίας θα αλλάξουν τις μεθόδους τους και το αφεντικό σας τελικά θα μάθει να σέβεται το χρόνο σας, μάλλον θα χρειαστεί να περιμένετε περισσότερο απ’ όσο είστε διατεθειμένοι. Καλύτερα λοιπόν να εξοπλιστείτε με εφόδια για να διαχειριστείτε τη διάσπαση της προσοχής σας με στρατηγικές που μπορείτε να εφαρμόσετε άμεσα. Εξάλλου,

ΠΑΡ’ ΟΛΟ ΠΟΥ ΟΙ ΠΕΡΙΣΠΑΣΜΟΙ ΔΕΝ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ Σ’ ΕΣΑΣ, Ο ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΗ ΣΑΣ ΕΥΘΥΝΗ.

Τι σημαίνει διάσπαση προσοχής και γιατί είναι επιβλαβής;

Ας δούμε αρχικά τον ορισμό της διάσπασης της προσοχής. Διάσπαση της προσοχής είναι «η διαδικασία διακοπής της προσοχής» και «ένα ερέθισμα ή μια εργασία που αποσπά την προσοχή μας από την εργασία που προηγουμένως είχε τραβήξει το ενδιαφέρον μας». Με άλλα λόγια, οι περισπασμοί μας απομακρύνουν από αυτό που θέλουμε να κάνουμε, είτε πρόκειται να ολοκληρώσουμε μια εργασία στο σπίτι ή στη δουλειά, ν’ απολαύσουμε το χρόνο με ένα αγαπημένο μας πρόσωπο ή να κάνουμε κάτι που μας ευχαριστεί.

Σε περίπτωση που η διάσπαση της προσοχής μάς γίνει συνήθεια, δεν θα μπορούμε να παραμείνουμε εστιασμένοι ώστε να έχουμε δημιουργικότητα στην επαγγελματική και προσωπική μας ζωή. Ακόμα χειρότερα, αν απομακρυνόμαστε συνεχώς από τους φίλους και την οικογένειά μας εξαιτίας των περισπασμών, θα χάσουμε την ευκαιρία να καλλιεργούμε τις σχέσεις μας τις οποίες έχουμε ανάγκη για την καλή μας ψυχολογική κατάσταση.

Μήπως αναγνωρίζετε κάποιον από τους παρακάτω επιβλαβείς περισπασμούς;

• Κοιτάζετε τις ειδοποιήσεις που εμφανίζονται στο κινητό σας – ακόμη κι όταν μιλάτε με την οικογένεια, τους φίλους ή τους συναδέλφους σας.
• Διακόπτετε μια εργασία στην οποία έχετε συγκεντρωθεί για να ελέγξετε την ηλεκτρονική αλληλογραφία σας.
• Κουβεντιάζετε με συναδέλφους που έρχονται στο γραφείο σας ενώ είχατε στόχο να συγκεντρωθείτε στην εργασία σας.
• Σκρολάρετε στην αρχική σελίδα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ενώ έχετε αποφασίσει να διαβάσετε ένα βιβλίο.

Ποιο είναι το αντίθετο της διάσπασης της προσοχής;

Αν δεν θέλετε να διασπάται η προσοχή σας, μάλλον θέλετε το αντίθετο. Αλλά αν ψάξετε να βρείτε το «αντώνυμο της διάσπασης», θα διαπιστώσετε ότι δεν υπάρχει ακριβώς το αντίθετο. Το λεξικό Merriam-Webster προτείνει διάφορα «κοντινά αντώνυμα», όπως διαβεβαίωση, βεβαιότητα, εμπιστοσύνη και σιγουριά. Αυτό βέβαια δεν θα σας βοηθήσει πραγματικά όταν ο στόχος σας είναι να αποφύγετε τη διάσπαση της προσοχής – και να κατευθυνθείτε προς τα πού; Θα πρότεινα να υιοθετήσουμε τον όρο «έλξη» (traction) ως το αντίθετο της διάσπασης (distraction).

Έλξη είναι οποιαδήποτε ενέργεια μας κινεί προς εκείνο που πραγματικά θέλουμε. Οποιαδήποτε ενέργεια, όπως η ανάληψη ενός μεγάλου έργου, ο επαρκής ύπνος ή η σωματική άσκηση, η υγιεινή διατροφή, ο χρόνος που αφιερώνουμε στον διαλογισμό ή την προσευχή ή ο χρόνος που περνάμε με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, αποτελούν μορφές έλξης. Έλξη είναι κάθε ενέργεια που κάνετε σκόπιμα – είναι το να κάνετε αυτό που λέτε ότι θα κάνετε.

Τι προκαλεί διάσπαση της προσοχής;

Όλη η ανθρώπινη συμπεριφορά προκαλείται είτε από εξωτερικά είτε από εσωτερικά ερεθίσματα.

Τα εξωτερικά ερεθίσματα είναι στοιχεία από το περιβάλλον που μας λένε τι να πράξουμε στη συνέχεια. Τέτοια είναι οι ήχοι από το κινητό προκειμένου να ελέγξουμε το email μας, να απαντήσουμε σε ένα μήνυμα ή να δούμε μια ειδοποίηση. Την προσοχή μας μπορεί να διασπάσει και κάποιο άτομο, όπως η διακοπή από έναν συνάδελφο όταν έχουμε ήδη συγκεντρωθεί να κάνουμε μια δουλειά. Ακόμα κι ένα αντικείμενο μπορεί να αποτελέσει εξωτερικό ερέθισμα: η τηλεόραση μοιάζει να σας παροτρύνει να την ανοίξετε και μόνο με την απλή παρουσία της.

Τα εσωτερικά ερεθίσματα είναι στοιχεία που προέρχονται από μέσα μας. Όταν πεινάμε μας προκαλείται η επιθυμία να φάμε κάτι, όταν νιώθουμε κρύο βάζουμε ένα πουλόβερ. Όταν νιώθουμε αγχωμένοι ή μόνοι, μπορεί να πάρουμε τηλέφωνο έναν φίλο μας για να μας τονώσει. Τα εσωτερικά ερεθίσματα είναι αρνητικά συναισθήματα.

Δεδομένου ότι όλες οι συμπεριφορές οφείλονται είτε σε εξωτερικούς είτε σε εσωτερικούς παράγοντες, τόσο οι ενέργειες που σκοπεύουμε να κάνουμε (έλξη) όσο και αυτές που μας απομακρύνουν από τον στόχο (διάσπαση προσοχής), προέρχονται από την ίδια πηγή.

Πώς θα αντιμετωπίσετε τη διάσπαση προσοχής

Για να ξεπεράσετε τους περισπασμούς, πρέπει να καταλάβετε τι είναι εκείνο που καθοδηγεί τις συμπεριφορές σας – για ποιο λόγο κοιτάτε παρορμητικά το τηλέφωνό σας ή διαβάζετε ένα ακόμη email.

Η βασική αιτία της συμπεριφοράς μας είναι η επιθυμία να αποφύγουμε τη δυσφορία. Ακόμα κι όταν πιστεύουμε ότι αναζητούμε ευχαρίστηση, στην πραγματικότητα καθοδηγούμαστε από την επιθυμία να απελευθερωθούμε από το βάσανο του να θέλουμε κάτι.

Η αλήθεια είναι ότι ασχολούμαστε υπερβολικά με τα βιντεοπαιχνίδια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κινητά μας τηλέφωνα όχι μόνο για την ευχαρίστηση που μας προσφέρουν, αλλά κι επειδή μας απαλλάσσουν από την ψυχική δυσφορία.

Η διάσπαση της προσοχής λοιπόν είναι μια ανθυγιεινή απόδραση από τα αρνητικά συναισθήματα. Μόλις καταφέρετε να αναγνωρίσετε τον ρόλο που παίζουν στη ζωή σας εσωτερικοί παράγοντες όπως η πλήξη, η μοναξιά, η ανασφάλεια, η κόπωση και η αβεβαιότητα, θα μπορέσετε να αποφασίσετε πώς να ανταποκριθείτε με πιο θετικό τρόπο. Δεν μπορείτε να ελέγξετε το πώς αισθάνεστε, αλλά μπορείτε να μάθετε να ελέγχετε το πώς θα αντιδράτε στον τρόπο που αισθάνεστε.

Για αρχή, αλλάξτε τον τρόπο σκέψης σας απέναντι σε αυτά τα αρνητικά συναισθήματα που οδηγούν στη διάσπαση της προσοχής σας.

Μελέτες δείχνουν ότι το να μην υποχωρούμε σε μια έντονη επιθυμία είναι πιθανό να μας γυρίσει μπούμερανγκ. Αν αντισταθούμε σε κάποια λαχτάρα ή παρόρμησή μας, υπάρχει η πιθανότητα να αρχίσουμε να την αναμασάμε ξανά και ξανά με αποτέλεσμα η επιθυμία μας να γίνει ακόμα πιο έντονη. Όταν τελικά ενδώσουμε, η ανακούφιση από την ένταση της επιθυμίας αυξάνει το αίσθημα της ανταμοιβής δημιουργώντας έτσι μια κακή συνήθεια. Ευτυχώς όμως υπάρχουν πιο έξυπνοι τρόποι αντιμετώπισης αυτής της δυσφορίας.

Ο Δρ. Jonathan Bricker από το Αντικαρκινικό Ερευνητικό Κέντρο «Fred Hutchinson» στο Σιάτλ έχει δημιουργήσει κάποια βήματα που μπορούμε ν ακολουθούμε όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι μ’ έναν πειρασμό που διασπά την προσοχή μας. Οι τεχνικές του βοηθούν τους ασθενείς να μειώσουν τους κινδύνους για την υγεία τους μέσω της αλλαγής της συμπεριφοράς,

• Αντιληφθείτε το συναίσθημα ή τη σκέψη πίσω από την επιθυμία σας: όταν διαπιστώσετε ότι η προσοχή σας αρχίζει να διασπάται, εντοπίστε το εσωτερικό ερέθισμα που το προκαλεί. Νιώθετε αγχωμένοι, νευρικοί ή μήπως ότι δεν είστε αρκετά ικανοί να αναλάβετε την εργασία που κάνετε;
• Καταγράψτε το: Ο Bricker προτείνει να καταγράψετε αυτό το συναίσθημα καθώς και την ώρα αλλά και το τι κάνατε όταν νιώσατε αυτό το εσωτερικό ερέθισμα. Η διατήρηση αρχείου περισπασμών θα σας βοηθήσει να συνδέσετε τις συμπεριφορές σας με τα εσωτερικά ερεθίσματα. Όσο καλύτερα παρατηρήσετε τις σκέψεις και τα συναισθήματα που προηγούνται από συγκεκριμένες συμπεριφορές, τόσο καλύτερα θα τα διαχειρίζεστε με την πάροδο του χρόνου.
• Διερευνήστε την αίσθηση που σας προκαλεί: Ο Bricker προτείνει να διερευνήσετε την αίσθηση που προηγείται από τη διάσπαση της προσοχής. Νιώθετε πεταλούδες στο στομάχι σας; Μήπως ένα σφίξιμο στο στήθος; Ο Bricker συνιστά να παραμείνετε σε αυτή την αίσθηση πριν ακολουθήσετε την παρόρμησή σας και να δοκιμάσετε τη μέθοδο «φύλλα σε ρυάκι». Φανταστείτε ότι βρίσκεστε δίπλα σε ένα ρυάκι, το οποίο ρέει απαλά. Τοποθετήστε κάθε σκέψη και αρνητικό συναίσθημα που υπάρχει στο μυαλό σας σε ένα φύλλο και παρακολουθήστε το να απομακρύνεται.

Το να αποφύγετε τη διάσπαση της προσοχής δεν αποτελεί κάποια μυστηριώδη φόρμουλα. Ουσιαστικά αποτελεί κάτι απλό, αν ακολουθήσετε τα παρακάτω βήματα: έλεγχο των εσωτερικών σας ερεθισμάτων, αφιέρωση χρόνου για έλξη προς εκείνο που πραγματικά θέλετε, διαχείριση των εξωτερικών ερεθισμάτων και δέσμευση αποτροπής της διάσπασης της προσοχής. Όλα αυτά είναι τα ισχυρά εργαλεία που θα αναδιαμορφώσουν τη ζωή σας.