Ορισμένοι μελετητές της ανθρώπινης εξέλιξης υποστηρίζουν ότι η κρίσιμη ιστορική στιγμή για την εμφάνιση των διαπροσωπικών δεξιοτήτων ήταν όταν οι πρόγονοί μας κατέβηκαν από τις κορυφές των δέντρων για να ζήσουν στις ανοιχτές σαβάνες, τότε που ο κοινωνικός συντονισμός στο κυνήγι και στις συγκεντρώσεις απέδιδε τεράστια οφέλη. Η εκμάθηση των βασικών δεξιοτήτων για την επιβίωση σήμαινε ότι τα παιδιά έπρεπε να «εκπαιδευτούν» την κρίσιμη αυτή περίοδο της ζωής τους, μέχρι περίπου τα δεκαπέντε τους χρόνια, οπότε ωριμάζει ο ανθρώπινος εγκέφαλος από ανατομική άποψη. Η συνεργασία πρόσφερε αυτό το πλεονέκτημα- έτσι, δημιουργήθηκε σταδιακά ένα σύνθετο κοινωνικό σύστημα και μια νέα πρόκληση για την ανθρώπινη νοημοσύνη.
Αυτή η άποψη για το σημαντικό ρόλο της συνεργασίας στην ανθρώπινη εξέλιξη είναι μέρος μιας νέας ριζοσπαστικής ερμηνείας της περίφημης φράσης «επιβίωση του πιο ισχυρού». Στα τέλη του 19ου αιώνα οι κοινωνιολόγοι που ακολούθησαν τη θεωρία του Δαρβίνου στηρίχτηκαν πάνω σ’ αυτή τη φράση για να υποστηρίξουν ότι «ισχύς» σημαίνει ότι ο δυνατός και ο αδίστακτος νικούν πάντα τον αδύναμο. Η άποψη αυτή αποτέλεσε το σκεπτικό βάσει του οποίου εκθειάστηκε ο ελεύθερος ανταγωνισμός και αγνοήθηκε η δυστυχία των φτωχών και των περιθωριοποιημένων ατόμων.
Σήμερα η ιδέα αυτή έχει απορριφθεί από την εξελικτική επιστήμη και μόνο με τη διαπίστωση ότι η εξελικτική ικανότητα δεν μετριέται βάσει της δύναμης αλλά της επιτυχημένης αναπαραγωγής, δηλαδή είναι ανάλογη με το πόσα παιδιά κάποιου επιβιώνουν για να μεταβιβάσουν τα γονίδιά τους στις επόμενες γενεές. Αυτή η γενετική κληρονομιά είναι ουσιαστικά η έννοια της «επιβίωσης» από την άποψη της εξέλιξης.
Από αυτή την οπτική, η ομάδα της οποίας τα μέλη συνεργάζονται —αναζητώντας την τροφή, μεγαλώνοντας παιδιά, αφανίζοντας τα αρπακτικά— υπήρξε το κλειδί για την ανθρώπινη επιβίωση, και όχι η σκληρότητα των μοναχικών πρωτογόνων. Και, πράγματι, ακόμη και ο ίδιος ο Δαρβίνος είχε πρώτος πει ότι οι ανθρώπινες ομάδες των οποίων τα μέλη συνεργάζονται για το κοινό καλό επιβιώνουν ευκολότερα και έχουν περισσότερους απογόνους σε σχέση με τις ομάδες των οποίων τα μέλη φροντίζουν μόνον τον εαυτό τους ή σε σχέση με άτομα που ζουν εκτός ομάδων.
Ακόμη και σήμερα τα πλεονεκτήματα μιας κλειστής ομάδας είναι φανερά στις ελάχιστες ανθρώπινες ομάδες που έχουν απομείνει και ζουν από το κυνήγι και τη συλλογή καρπών, δηλαδή ακολουθούν έναν τρόπο ζωής που είναι γνωστός εδώ και εκατομμύρια χρόνια κατά τη διάρκεια των οποίων αναπτύχθηκε η παρούσα αρχιτεκτονική του εγκεφάλου μας. Σε αυτές τις ομάδες ένας παράγοντας που επηρεάζει την υγεία των παιδιών είναι το αν ζουν μαζί με μια γιαγιά ή κάποιο άλλο ηλικιωμένο συγγενή ο οποίος μπορεί να συμβάλει στην προσπάθεια της μητέρας και του πατέρα για τη συλλογή της τροφής.
Μια σύγχρονη κληρονομιά αυτού του παρελθόντος είναι το ραντάρ για τη φιλικότητα και τη συνεργασία που διαθέτουν οι περισσότεροι από εμάς· οι άνθρωποι έλκονται από ανθρώπους που φαίνεται να διαθέτουν αυτά τα χαρακτηριστικά. Έχουμε επίσης ένα πανίσχυρο σύστημα συναγερμού που μας προειδοποιεί όταν κάποιος φαίνεται ιδιοτελής ή αναξιόπιστος.
Σε ένα πείραμα στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ ομάδες από άτομα που δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους έμειναν μαζί επί 30 δευτερόλεπτα- στη συνέχεια, όσοι πήραν μέρος στο πείραμα αξιολόγησαν το βαθμό της φιλαυτίας ή το πνεύμα συνεργασίας που, κατά τη γνώμη τους, είχαν επιδείξει οι άλλοι.
Οι αξιολογήσεις αυτών των ανθρώπων συμφωνούσαν με τις αντικειμενικές αξιολογήσεις που έγιναν με βάση τον τρόπο με τον οποίο οι συγκεκριμένοι άνθρωποι λειτουργούσαν σε ένα παιχνίδι όπου μπορούσαν να παίξουν μόνοι τους ή σε συνεργασία με άλλους για να νικήσουν.
Ομοίως, οι άνθρωποι έλκονται από άλλους που διαθέτουν ανάλογη με τη δική τους διάθεση συνεργασίας και φιλική συμπεριφορά· οι ομάδες που αποτελούνταν από άγνωστα μεταξύ τους άτομα, τα οποία όμως είχαν διάθεση συνεργασίας, έδειχναν τον ίδιο αλτρουισμό και διάθεση για παροχή βοήθειας του ενός μέλους προς το άλλο, όπως θα έδειχναν και τα μέλη της ίδιας οικογένειας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου