Πώς να αντιμετωπίσουμε τη μοναξιά

Η μοναξιά κυριαρχεί ως θέμα στον κόσμο της ψυχολογίας τελευταία, είναι αντικείμενο τόσο πολλών μελετών, άρθρων και διαλέξεων, που μερικές φορές εύχεστε οι ερευνητές της μοναξιάς να έφευγαν ώστε να σας αφήσουν να περάσετε λίγο χρόνο με τον εαυτό σας. Ίσως γνωρίζατε ήδη ότι η μοναξιά μπορεί να αποβεί μοιραία: συνδέεται με καρδιακές παθήσεις, αϋπνία και κατάθλιψη και είναι ισχυρότερος προβλεπτικός παράγοντας θανάτου από την παχυσαρκία. Κι όμως η ανατροπή στις μελέτες σε σχέση με τη μοναξιά είναι ότι είναι σκόπιμο να την καλωσορίζουμε σε μέτριες δόσεις. «Αν βρίσκουμε τον τρόπο να ξανασυνδεόμαστε με τους ανθρώπους τότε η μοναχικότητα είναι καλό πράγμα» είπε ο Γερμανός ψυχολόγος Maike Luhmann στο Αμερικάνικο site Vox. «Πρόκειται για ένα σήμα που προέρχεται από το ψυχικό μας σύστημα και προειδοποιεί ότι κάτι δεν λειτουργεί σωστά. 

Είναι ένας «βιολογικός συναγερμός» που εξελίχθηκε στο πέρασμα του χρόνου και μας προειδοποιεί όταν φθάνουμε σε επικίνδυνα επίπεδα απομόνωσης. Είναι αλήθεια βέβαια, ότι η απομόνωση δεν είναι τόσο επικίνδυνη σήμερα: ένας μοναχικός Λονδρέζος δεν είναι το ίδιο πιθανό να πεινάσει, ή να φαγωθεί όπως ένας μοναχικός προϊστορικός τροφοσυλλέκτης. Όμως, υπάρχει λόγος που η μοναξιά είναι τόσο επώδυνη.

ΚΙ ΕΤΣΙ Η ΙΔΕΑ ΟΤΙ Η ΜΟΝΑΧΙΚΟΤΗΤΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΩΦΕΛΙΜΗ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΕΚΠΛΗΞΗ.

Γιατί να έχουμε αναπτύξει μηχανισμούς αντιμετώπισης της μοναξιάς αν δεν εξυπηρετεί κάποιο σκοπό; Όπως λέει η συγγραφέας Melissa Dahl, το ίδιο μπορεί να υποστηρίξει κανείς για την ανία, που μας προειδοποιεί ότι χρειαζόμαστε περισσότερο νόημα στη ζωή μας και για το άγχος που μας προετοιμάζει να αντιμετωπίσουμε πιθανές απειλές. Αυτό γίνεται ακόμα πιο προφανές αν αναλογιστούμε τον σωματικό πόνο. Ένας επίμονος πόνος στην κοιλιακή χώρα, δεν είναι ευχάριστος, αλλά είναι «κάτι καλό» αν σε προτρέπει να επισκεφθείς το γιατρό ώστε να διαπιστώσει τι τον προκαλεί. Με όρους προγραμματισμού, ο πόνος δεν είναι ιός, είναι χαρακτηριστικό.

Αν έχουμε την τάση να αποφεύγουμε να προσεγγίσουμε τα συναισθήματά μας ως προειδοποιητικά σήματα αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι θεωρούμε ότι με αυτό τον τρόπο αποδίδουμε ευθύνες. Για παράδειγμα όταν προτρέπουμε τους ανθρώπους να βγαίνουν έξω περισσότερο μοιάζει σαν να υπονοούμε ότι φταίνε οι ίδιοι που νιώθουν μοναξιά. Παρομοίως, κάποιες μορφές κατάθλιψης είναι μια λογική αντίδραση σε μια κακή συνθήκη την οποία χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε: ίσως είναι καιρός να απεμπλακείς από μια σχέση ή να αντιμετωπίσεις μια εσωτερική σύγκρουση. Αλλά δεν μας είναι ευχάριστο να σκεφτόμαστε έτσι, προτιμάμε να αποδίδουμε την κατάστασή μας σε μια χημική ανισορροπία, αυτό μας φαίνεται λιγότερο τρομακτικό. Αντιμετωπίζουμε την κατάθλιψη ως πρόβλημα, ενώ ίσως θα ήταν προτιμότερο να τη σκεφτούμε ως σύμπτωμα.

Η δυσάρεστη τροπή είναι ότι η μοναξιά, όπως και η κατάθλιψη, μπορεί να γίνει χρόνια. Κι έτσι ξεκινά ένας φαύλος κύκλος. Αρχίζεις να θεωρείς το περιβάλλον εχθρικό – σε κάνει άλλωστε να αισθάνεσαι άσχημα – κι έτσι συμπεριφέρεσαι εχθρικά στους άλλους ή αποφεύγεις εντελώς την επαφή με τους άλλους ανθρώπους. (Αυτό είναι και το πρώτο προειδοποιητικό σήμα: στην παλαιολιθική εποχή μπορεί να ήταν χρήσιμο σε ένα απομονωμένο άνθρωπο να επαγρυπνά για να εντοπίσει έγκαιρα πιθανές απειλές. Σήμερα αυτό δεν ισχύει). Αυτού του είδους η μοναξιά, απαιτεί μια δεξιότητα: να λαμβάνεις υπόψη σου το προειδοποιητικό σήμα, χωρίς να υποκύπτεις στις σκέψεις που ανακινεί και που σε ωθούν να απομονωθείς ακόμα περισσότερο. Απευθυνθείτε σε άλλους ανθρώπους ακόμα και όταν δεν σας είναι ευχάριστο. Σκεφτείτε το σε αναλογία με το σωματικό πόνο. Σε κανέναν δεν είναι ευχάριστη μια χειρουργική επέμβαση, αλλά καμιά φορά, είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεστε.