Άγιος Βαλεντίνος. Ο Χρυσός Μύθος (Legenda aurea)

Ο Χρυσός Μύθος (Legenda aurea) γράφτηκε από τον αρχιεπίσκοπο της Γένοβας, Jacopo da Voragine (Ιάκωβος ντε Βοραζίν, 1228-1298), και είναι ένα είδος συναξαριού στο οποίο περιγράφεται η ζωή των χριστιανών μαρτύρων και αγίων. Από εκεί μαθαίνουμε ότι ο Βαλεντίνος αποκεφαλίστηκε το έτος 280, επί Κλαυδίου του Γότθου και κατόπιν διαταγής του τελευταίου με τον οποίον ο Βαλεντίνος είχε έρθει σε ρήξη, αρνούμενος να προσκυνήσει τους θεούς που λάτρευε ο Ρωμαίος αυτοκράτορας. Η συνομιλία αγίου και αυτοκράτορα, την οποία παραθέτει ο Βοραζίν, είναι κάτι παραπάνω από εύγλωττη: «Γιατί, λοιπόν, Βαλεντίνε [του λέει ο αυτοκράτορας], αρνείσαι τη λατρεία των θεών μας και μένεις προσκολλημένος στις δεισιδαιμονίες σου, χάνοντας έτσι τη φιλία που σου προσφέρω;– Αν είχες γνωρίσει τη χάρη του Θεού [του απαντά ο Βαλεντίνος] δεν θα μιλούσες έτσι και, δίχως καμιά αμφιβολία, θα απαρνιόσουν τα είδωλα και θα λάτρευες τον Κύριο των Ουρανών. Οι θεοί σας δεν είναι παρά αξιοθρήνητα ανθρώπινα και αμαρτωλά πλάσματα». 

Η Legenda aurea δεν κάνει λόγο για προστασία ερωτευμένων, αλλά μόνον για την τυφλή θυγατέρα του Ρωμαίου αξιωματούχου, στον οποίον ο αυτοκράτορας εμπιστεύθηκε τη φύλαξη του αιχμάλωτου και η οποία βρήκε το φως της χάρη στον άγιο. Κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας η κοπέλα, ονόματι Τζούλια, συμπάθησε πολύ τον Βαλεντίνο, ο οποίος με τρόπο εξαιρετικά ποιητικό τής περιέγραφε τον κόσμο που δεν είχαν αντικρίσει ποτέ τα μάτια της. Ένα βράδυ, όμως, σύμφωνα με την παράδοση (οι λεπτομέρειες διαφέρουν ανάμεσα στην προφορική παράδοση και τον Χρυσό Μύθο) που ξέρει τόσο καλά να ωραιοποιεί τα γεγονότα, οι περαστικοί είδαν ένα εκθαμβωτικό φως να βγαίνει από το κελί του φυλακισμένου και άκουσαν τη νεαρή Τζούλια να φωνάζει: «Τώρα βλέπω τον κόσμο ακριβώς όπως μου τον περιέγραφες!» Το θαύμα είχε συντελεσθεί, αλλά όταν ο απόηχός του έφτασε στα αυτιά του αυτοκράτορα εκείνος δεν δίστασε να διατάξει επί τόπου τη θανάτωση του αγίου που μαρτύρησε μαστιγωμένος επί ώρες από τους λεγεωνάριους για να αποκεφαλιστεί τελικά στη Βία Φλαμίνια στις 14 Φεβρουαρίου. Αν, όπως ψιθυρίζουν μερικοί, υπήρξε ειδύλλιο μεταξύ Τζούλιας και Βαλεντίνου κρίνουμε σκόπιμο να το αφήσουμε στη φαντασία του αναγνώστη.

Ο πάπας και ο άγιος

Γεγονός είναι ότι τον μάρτυρα Βαλεντίνο τον ανακήρυξε άγιο προστάτη των ερωτευμένων ο πάπας Αλέξανδρος Δ΄, που παρέμεινε στον θρόνο του Αγίου Πέτρου από το 1254 έως το 1261, ενώ η επίσημη εορτή του, στις 14 Φεβρουαρίου, είχε οριστεί κάμποσους αιώνες νωρίτερα από το πάπα Γελάσιο Α΄ μεταξύ 492 και 496. Φαίνεται ότι ο πάπας Αλέξανδρος Δ΄ στήριξε την απόφασή του αυτήν όχι, φυσικά, στο υποτιθέμενο ειδύλλιο Τζούλιας και Βαλεντίνου αλλά στη στάση που ο ιερέας Βαλεντίνος τηρούσε απέναντι στα νεαρά ζευγάρια των χριστιανών που ήθελαν να ενώσουν τις ζωές τους με τις ευλογίες της εκκλησίας. Ο Κλαύδιος ήταν εξαιρετικά ενοχλημένος από τις δραστηριότητες του ιερέα που τελούσε γάμους, «παράνομους» στα μάτια της πολιτικής εξουσίας, τοσούτω μάλλον πολλοί από τους νεαρούς δεν είχαν εκπληρώσει τις στρατιωτικές υποχρεώσεις τους και αυτό καθιστούσε τα πράγματα ακόμα πιο περίπλοκα για την πολιτεία. Κάπως έτσι ο Βαλεντίνος έγινε για τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο άγιος προστάτης των ερωτευμένων. Οι θρύλοι βέβαια και οι παραδόσεις δεν σταματούν εδώ, μέχρι και τα τριαντάφυλλα που προσφέρουν την ημέρα της εορτής του αγίου έχουν την εξήγησή τους! 

Μυθολογείται ότι ο Βαλεντίνος, που φημιζόταν για τις ειρηνοποιούς διαθέσεις του, άκουσε κάποια μέρα –την ώρα που έτυχε να ποτίζει τα τριαντάφυλλα του κήπου του– ένα ζευγάρι να μαλώνει πολύ έντονα. Αυτό τον στενοχώρησε αφάνταστα και αφού έκοψε ένα τριαντάφυλλο πλησίασε το ζευγάρι, τους πρόσφερε το λουλούδι και τους έδωσε συμβουλές, ευχές και ευλογίες. Φαίνεται πως όλα αυτά έπιασαν τόπο, γιατί λίγο καιρό αργότερα οι νέοι επέστρεψαν και ζήτησαν από τον άγιο να ευλογήσει τον γάμο τους. Ακόμα ένα θαύμα το οποίο πολύ θα θέλαμε να πιστέψουμε!