Κυριακή 14 Φεβρουαρίου 2021

The Queen’s Gambit

'Εχει γίνει μεγάλος θόρυβος (και δικαίως) γύρω από την σειρά του Netflix με τίτλο «Το γκαμπί της βασίλισσας», τίτλος παρμένος από την σκακιστική ορολογία. Όμως η πραγματική βασίλισσα της σειράς δεν είναι η ομώνυμη κίνηση, ούτε το πιόνι της η Βασίλισσας αλλά η φοβερή και τρομερή Anya Taylor-Joy, που πρωταγωνιστεί στον ρόλο της σκακίστριας Beth Harmon. Λοιπόν, πολύ καιρό είχα να δω ένα πρόσωπο, έναν χαρακτήρα που νιώθεις ότι κυριαρχεί σε όλη την οθόνη σε ολόκληρη την σειρά, κάπως όπως ο Raymond “Red” Reddington στο The Blacklist, με υψηλότατο βαθμό αντίληψης, δύναμης, ψυχραιμίας κι αντιμετώπισης.

Είναι όμορφη με έναν τελείως φυσικό και μεταφυσικό τρόπο που σε κερδίζει αλλά ακόμη περισσότερο είναι αυτή η ένταση στο βλέμμα της και σε κάθε της έκφραση που σε κάνει να μην θέλεις να πάρεις τα μάτια σου από πάνω της. Αυτή η ένταση δεν προκύπτει από υπερπροσπάθεια παιξίματος αλλά σε μια φίνα ερμηνεία που σέβεται το πόσο δυναμικός είναι ο χαρακτήρας που υποδύεται, συνεπώς και τον αφήνει να κεντήσει ο ίδιος.

Είναι βασισμένο στο ομότιτλο βιβλίο του WalterTevis (the Hustler, The man who fell to earth, The color of money) που κυκλοφόρησε το 1983 και ολοκληρώνεται σε επτά ωριαία επεισόδια.

To σενάριο και η σκηνοθεσία, ανήκουν στον Scott Frank, που πραγματικά δεν άφησε τίποτα στην τύχη του και φαίνεται. Ο Frank πρωτοδιάβασε το βιβλίο δέκα χρόνια πριν και επικοινώνησε άμεσα με τον συγγραφέα του, από τότε σχεδίαζε πως θα υλοποιήσει αυτό που είχε στο μυαλό του. Ενα από τα πολύ δύσκολα που είχε να αντιμετωπίσει, ήταν πως να κάνει τόσα διαφορετικά ζευγάρια παικτών που απλά κάθονται σιωπηλά και κινούν πιόνια, να μην είναι βαρετά και τα κατάφερε αριστουργηματικά, με τα κοντινά, τις παύσεις, τον συγχρονισμό των συνεργατών του που αιχμαλώτισαν την λεπτομέρεια της κίνησης.

Οι παρτίδες που βλέπουμε να παίζει η πρωταγωνίστρια δεν είναι τυχαία κίνηση πιονιών αλλά προσεκτικά σχεδιασμένες ειδικά για την σειρά, από μια ομάδα μεγάλων σκακιστών που περιλαμβάνει τους Bruce Pandolfini και Garry Kasparov. Ακόμη κι όταν έχει προχωρήσει το παιχνίδι και ο θεατής δεν βλέπει όλες τις κινήσεις που μεσολάβησαν, είχαν γίνει μία μία στην σκακιέρα, μέχρι να φτάσει η παρτίδα στο σημείο που βλέπουμε και οι πρωταγωνιστές ήξεραν ακριβώς τι πιόνι μετακινούν και γιατί.

Το σάουντρακ της σειράς και την γενική μουσική επιμέλεια, υπογράφει ο συνθέτης Carlos Rafael Rivera, από τον οποίο αρχικά ζήτησε ο σκηνοθέτης να χρησιμοποιήσει ένα μόνο μουσικό όργανο για να ντύσει την σειρά, το πιάνο. Κατά την διάρκεια των συζητήσεων όμως θεώρησαν καλύτερο η μουσική να ακολουθεί το «άνοιγμα» του κόσμου της Μπεθ, προσθέτοντας κι άλλα μουσικά όργανα.

Τις σιωπές από μουσική ή διαλόγους, ντύνει ο ήχος του ρολογιού του σκάκι και ήταν πραγματικά στοίχημα για τον ίδιο τον συνθέτη όπως έχει δηλώσει, να συγχρονίσει τους ρυθμούς της μουσικής και των χρονομέτρων, που καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της σειράς, ώστε να μην είναι ενοχλητικό ούτε βαρετό για το αυτί του θεατή. Τα κοστούμια είναι επιλογές της σχεδιάστριας Gabriele Binder (Οι ζωές των άλλων, Μην χαμηλώνεις το βλέμμα) και είναι ένα ακόμη από τα δυνατά σημεία της σειράς.

Ένα παιδί-θαύμα και κατόπιν ένα κορίτσι διάνοια στις σκακιστικές κινήσεις, που θριαμβεύει στα 60ς σε έναν καθαρά ανδροκρατούμενο χώρο: στους αγώνες σκακιού. Παρακολουθούμε λοιπόν την μοναχική πορεία της, ένα άβολο κορίτσι που μεγαλώνει και κερδίζει τους άνδρες, με το μυαλό της. Και δεν τους κερδίζει μόνο αλλά τους κατακτά. Στην πορεία αρκετοί από τους άνδρες αντιπάλους της αναγνωρίζοντας την ανωτερότητά της κάνουν τα πάντα για να την βοηθήσουν, δίνοντας στο σκάκι μια διάσταση ομαδικού σπορ.

Κι εδώ ερχόμαστε σε μια άλλη πτυχή της σειράς. Αμερικάνοι εναντίον Σοβιετικών ή αλλιώς το «Ρόκι 4» του σκακιού.

Το μεγαλύτερο αντίπαλο δέος της Beth και ο μεγαλύτερος φόβος της (που την καθηλώνει) είναι ο Σοβιετικός Βασίλι Μποργκόφ. Οι Αμερικάνοι ακόμη δεν μπορούν να ξεπεράσουν την εποχή του ψυχρού πολέμου και το ότι πάσχιζαν να αποδείξουν ότι μπορούσαν (ή όχι) να ξεπεράσουν τους Σοβιετικούς σε κάποιους τομείς. Το καλό είναι ότι έχουμε 2020 και οι Σοβιετικοί ναι μεν παρουσιάζονται αυστηροί και πειθαρχημένοι αλλά ταυτοχρόνως καλλιεργημένοι, με σεβασμό στην άμιλλα, με ομαδικό πνεύμα και με μια αγάπη προς το σκάκι που δεν τους επιβάλλεται αλλά πηγάζει από την ίδια την καθημερινή τους κουλτούρα. Παίζουν σκάκι στις πλατείες.

Ο τρόπος που καταφέρνει να μας πείσει η Anya ότι είναι πραγματικά η ιδιόρρυθμη, εθισμένη αλλά και χαρισματική Beth, είναι αριστοτεχνικός. 'Οσο για τα σημεία που παίζει με τους αντιπάλους της και έχει ως μόνα εκφραστικά μέσα το πρόσωπο και τα χέρια της, όπως έχει δηλώσει εκεί την βοήθησε να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα η σκέψη του συναισθήματος ενός καρχαρία που έχει περικυκλώσει μια φώκια και μπορούμε να πούμε ότι το εγχείρημα πέτυχε.

Για χάρη της σειράς, η Anya έμαθε να παίζει πραγματικά σκάκι.

Και τι είναι τελικά αυτό Το Γκαμπί της Βασίλισσας;

Tον όρο Gambit στο σκάκι χρησιμοποιούμε όταν ο λευκός στο άνοιγμα προσφέρει πιόνι.1.δ4 . Ο λευκός ανοίγει με το πιόνι μπροστά από την Βασίλισσα. Ο μαύρος απαντά συμμετρικά 1.δ5. Η δεύτερη κίνηση του λευκού 2.γ4 είναι το Γκαμπί της Βασίλισσας που μετά ανάλογα με την απάντηση του μαύρου χωρίζεται σε αποδεκτό και μη αποδεκτό. Αν κάτι κατάφερε η σειρά, είναι σίγουρα να κάνει πολλούς ανθρώπους να θέλουν να μάθουν σκάκι. Οχι γιατί έγινε ξαφνικά λιγότερο πολύπλοκο, αλλά γιατί έγινε περισσότερο γοητευτικό ώστε να αξίζει τον κόπο.

Παρακολουθούμε την Beth Harmon από την εφηβεία της, όταν μένει ορφανή και μεταφέρεται σε ορφανοτροφείο. Εκεί ανακαλύπτει το σκάκι και γεννιέται το σπάνιο ταλέντο της που την οδηγεί στα μεγαλύτερα πρωταθλήματα του κόσμου, με την ίδια να παλεύει με τους εθισμούς, τις φοβίες και τις εμμονές της. Η ιστορία εξελίσσεται στα τέλη των 60’s και το στυλ της πρωταγωνίστριας Anya-Taylor Joy (αλλά και του περιβάλλοντος) βρίσκεται στο επίκεντρο. Η Beth Harmon είναι ένα κορίτσι που καταφέρνει να επικρατήσει σε ένα καθαρό ανδροκρατούμενο χώρο και το στυλ της είναι εξίσου δυναμικό όπως και η ίδια. Σε κάθε επεισόδιο και καθώς η Beth μεγαλώνει, παρακολουθούμε και την στυλιστική εξέλιξή της, την αγάπη της για την μόδα και τα ωραία φορέματα.

Στην πρώτη της εμφάνιση αφήνει πίσω την ποδιά του ορφανοτροφείου και γεννιέται η αγάπη της για τα φορέματα, όπως αυτό με τα τετράγωνα μοτίβα, που παραπέμπει σε σκακιέρα. Μια λεπτομέρεια για παρατηρητικούς θεατές και ένδειξη του ότι τίποτα σ’ αυτήν την σειρά δεν είναι τυχαίο, είναι οι χρωματικές επιλογές των ρούχων την πρωταγωνίστριας, όπου σχεδόν όλες στα χρώματα του σκακιού, άσπρο, μπεζ και μαύρο. Αριστουργηματικές επιλογές δε, αποτελούν τα σύνολα που βλέπουμε να φοράει στο τελευταίο επεισόδιο.

Για την πρώτη της επίσκεψη στο Παρίσι όπου διαγωνίζεται με κορυφαίους σκακιστές, εμφανίζεται με ένα υπέρκομψο φόρεμα που παραπέμπει στις γραμμές του Pierre Cardin, ενώ για ακόμα μια φορά τα τετράγωνα της σκακιέρας μπαίνουν και σε αυτή την εμφάνιση.

Άλλη μια εμφάνιση της στο Παρίσι εμπνευσμένη από τις συλλογές του Pierre Cardin.

Ενώ και η εμφάνισή της στην Μόσχα συνδέεται άμεσα με το σκάκι επιλέγοντας ένα καρό πανωφόρι.

Με το λευκό παλτό της και το λευκό μπερέ, στο τέλος επιβεβαιώνει πως είναι η βασίλισσα της σκακιέρας.

Καθαρά πολεμική σειρά που οπωσδήποτε πρέπει να την μελετήσεις κι άρα να την δεις τουλάχιστον δύο φορές.

Η τελευταία της ατάκα: ΑΣ ΠΑΙΞΟΥΜΕ!!!

2 σχόλια :

  1. ενδύθηκε την στολή της...όταν "πολεμάμε" φοράμε στολή..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. δεν υπάρχει τόσο καλή ανάλυση της ταινίας πουθενά...έξυπνος ο όρος, πολεμική ταινία

    ΑπάντησηΔιαγραφή