Για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που κατέκτησαν οι ορδές του, ο Τζένγκις Χαν ήταν η ιδία η ενσάρκωση του κακού. Στη Μογγολία και σε ολόκληρη την Κεντρική Ασία όμως, το όνομα του Μεγάλου Χαν είναι σεβαστό.
Μερικοί Ασιάτες ακόμα και σήμερα ονομάζουν τους γιους τους «Τσινκούζ» με την ελπίδα ότι και αυτοί θα μεγαλώσουν για να κατακτήσουν τον κόσμο, όπως έκανε κ ο ήρωας του δεκάτου τρίτου αιώνα.
Τα πρώτα έτη
Στοιχεία για τα πρώτα χρόνια της ζωής του Μεγάλου Χαν υπάρχουν ελάχιστα και αντιφατικά. Πιθανότατα γεννήθηκε το 1162, αν και μερικές πηγές αναφέρουν το 1155 ή το 1165.
Γνωρίζουμε ότι στο αγόρι είχε δοθεί το όνομα Τεμουζίν. Ο πατέρας του ονομαζόταν Γιεσουκέι και ήταν ο επικεφαλής της ελάσσονος φυλή νομάδων Μογγόλων Μπορζίν, οι οποίοι ζούσαν κυρίως από το κυνήγι.
O Γιεσουκέι είχε απαγάγει τη νεαρή μητέρα του Τεμουζίν, την Χοελούν, καθώς αυτή και ο πρώτος της σύζυγος γύριζαν στο σπίτι αμέσως μετά από το γάμο τους. Έτσι έγινε η δεύτερη σύζυγος του Γιεσουκέι, με τον Τεμουζίν να γίνεται ο δεύτερος γιος του για λίγους μόνο μήνες. Ο θρύλος λέει ότι το μωρό γεννήθηκε με έναν θρόμβο αίματος στη γροθιά του, σημάδι ότι θα γινόταν ένας τρανός πολεμιστής.
Κακουχίες και αιχμαλωσία
Όταν ο Τεμουζίν ήταν εννέα, ο πατέρας του τον πήρε σε μια γειτονική φυλή να εργαστεί για πολλά χρόνια και να κερδίσει μια νύφη. Του προόριζαν ένα ελαφρώς μεγαλύτερης ηλικίας κορίτσι που, την Μπόρτε.
Στο δρόμο για το σπίτι, ο Γιεσουκέι δηλητηριάστηκε από τους αντιπάλους και πέθανε. Ο Τεμουζίν επέστρεψε στη μητέρα του, αλλά η φυλή έδιωξε τις δύο χήρες του Γιεσουκέι και τα επτά παιδιά, αφήνοντάς τους να πεθάνουν.
Η οικογένεια με τρομερή δυσκολία έβρισκε τα προς το ζην μαζεύοντας ρίζες ή τρώγοντας τρωκτικά και ψάρια. Ο νεαρός Τεμουζίν και ο αδελφός του Κασάρ μισούσαν τον ετεροθαλή αδελφό τους, Μπεκτέρ, και τον σκότωσαν. Σαν τιμωρία για το έγκλημα, ο Τεμουζίν έγινε σκλάβος. Η αιχμαλωσία του μπορεί να διαρκέσει πάνω από πέντε χρόνια.
Ο Temujin ως νεαρός άνδρας
Ελεύθερος στα δεκαέξι χρόνια του, ο Τεμουζίν πήγε να βρει και πάλι την Μπόρτε. Αυτή τον περίμενε ακόμα, και σύντομα παντρεύτηκαν. Το ζευγάρι χρησιμοποίησε την προίκα της, μια φίνα και ακριβή γούνα, για να κάνει μια συμμαχία με τον Ονγκ Χαν της ισχυρής φατρίας των Κερειδών. Ο Ong Khan αποδέχτηκε τον Temujin ως θετός-γιο.
Η συμμαχία αυτή αποδείχθηκε κλειδί, καθώς η φατρία Μερκίδ, γενιά την μητέρας του Τεμουζίν, αποφάσισε να εκδικηθεί την πολύ καιρό πριν απαγωγή της, απάγοντας με την σειρά τους την γυναίκα του Τεμουζίν. Με το στρατό των Κερειδών, ο Τεμουζίν επέδραμε και λεηλάτησε το στρατόπεδο τους και ελευθέρωσε την γυναίκα του. Τον βοήθησε επίσης και ο παιδικός του φίλος Τζαμούκα, που αργότερα θα γινόταν αντίπαλός του.
Εννέα μήνες αργότερα γεννήθηκε ο πρώτος γιος της Μπόρτε, ο Ζότσι.
Αύξηση της δύναμής του
Μετά από τη διάσωση της Μπόρτε, η μικρή ομάδα του Τεμουζίν έμεινε με την ομάδα του Τζαμούκα για πολλά χρόνια. Ο Τζαμούκα όμως σύντομα προσπάθησε να επιβάλει την εξουσία του πάνω στον Τεμουζίν με αποτέλεσμα την έχθρα των δύο πρώην φίλων. Έτσι ο Τεμουζίν εγκατέλειψε το στρατόπεδο, μαζί με πολλούς από τους οπαδούς και τα ζώα του Τζαμούκα.
Στην ηλικία των 27, ο Τεμουζίν πραγματοποίησε «Κουριλτάι» μεταξύ των Μογγόλων, οι οποίοι τον εξέλεξαν Χαν. Οι Μογγόλοι αυτοί όμως ανήκαν μόνο στην υπο-φυλή Κερειδών, κάτι που ο Ονγκ Χαν χρησιμοποίησε για να συνεχίσει προς όφελος του την έχθρα του Τζαμούκα και του Τεμουζίν.
Ώς Χαν, ο Τεμουζίν απονέμει υψηλά αξιώματα όχι μόνο στους συγγενείς του, αλλά και σε εκείνους που ήταν οι πιο πιστοί σε αυτόν.
Η Συνένωση των Μογγόλων
Το 1190, ο Τζαμούκα έκανε επιδρομή στο στρατόπεδο του Τεμουζίν, βασανίζοντας απάνθρωπα, ακόμα και βράζοντας τους αιχμαλώτους του, κάτι όμως που έστρεψε πολλούς από τους οπαδούς του εναντίον του, και ενώνοντας πολλούς από τους Μογγόλους υπό τον Τεμουζίν. Σύντομα οι ενωμένοι αυτοί Μογγόλοι νίκησαν τους γειτονικούς λαούς όμως σε αντίθεση με την συνήθη πρακτική αντί να τους σκοτώσουν και να τους λεηλατήσουν, τους αφομοίωσαν.
Το 1201 ο Τζαμούκα επιτέθηκε με τους οπαδούς του ενάντια στον Ονγκ Χαν και τον Τεμουζίν με τον τελευταίο να πληγώνεται από ένα βέλος στον λαιμό αλλά να κερδίζει και να παίρνει με το μέρος του τους πολεμιστές του Τζαμούκα. Ο Ong Khan φοβούμενος την δύναμη του, προσπαθεί να στήσει ενέδρα στον Τεμουζίν στην τελετή των γάμων των παιδιών τους όμως ο Τεμουζίν καταφέρνει να το σκάει, και να αντεπιτεθεί, κατακτώντας μια και καλή την φατρία των Κερειδών.
Οι πρώτες κατακτήσεις
Η ενοποίηση της Μογγολίας έληξε το 1204, όταν ο Τεμουζίν νίκησε και την ισχυρή φυλή Ναιμάν.
Δύο χρόνια αργότερα, ένα άλλο «Κουριλτάι» τον επιβεβαίωσε ως «Τζένγκις Χαν», ή «Ωκεάνιο ηγέτη» όλης της Μογγολίας. Μέσα σε πέντε χρόνια, οι Μογγόλοι είχαν προσαρτήσει ένα μεγάλο μέρος της Σιβηρίας και της σύγχρονης κινεζικής επαρχίας Ξινγιάν.
Η δυναστεία των Τατάρων, Τζαρτσέν, που βασίλευε στην βόρεια Κίνα από το Ζονγκντού (σημερινό Πεκίνο), πρόσεξε τον νεαρό Μογγόλο Χαν και απαίτησε να προσκυνήσει και να δηλώσει υποτέλεια στον δικό τους ηγέτη. Σε απάντηση, ο Τζένγκις Χαν έφτυσε στο έδαφος. Στη συνέχεια νίκησε την προσαρτημένη στην δυναστεία, φυλή Τανγκούτ, και το 1214 κατέκτησε την δυναστεία και 50 τους εκατομμύρια πολίτες της. Ο Μογγολικός στρατός τότε αριθμούσε μόλις 100.000.
Η κατάκτηση της κεντρικής Ασίας, της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου
Μακρινές φυλές μέχρι το Καζακστάν και το Κιργιστάν άκουσαν για τον Μεγάλο Χαν, και ανέτρεψαν τους βουδιστές κυβερνήτες τους, προκειμένου να ενταχθούν στην αυξανόμενη αυτοκρατορία του. Μέχρι το 1219, ο Τζένγκις Χαν κυβερνούσε από το βόρειο τμήμα της Κίνας μέχρι σύνορα του Αφγανιστάν και από τη Σιβηρία μέχρι τα σύνορα του Θιβέτ.
Προσπάθησε να κλείσει μια εμπορική συμμαχία με την ισχυρή αυτοκρατορία του Χορασάν, η οποία κατείχε την Κεντρική Ασία από το Αφγανιστάν έως τη Μαύρη Θάλασσα. Ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β συμφωνήσει, αλλά στη συνέχεια δολοφόνησε την πρώτη εμπορική νηοπομπή των Μογγόλων με 450 εμπόρους, κλέβοντας τα προϊόντα τους.
Πριν από το τέλος του ίδιου έτους, ο οργισμένος Χαν είχε κατακτήσει κάθε πόλη του Χορασάν, προσθέτοντας εδάφη από την Τουρκία έως την Ρωσία στο βασίλειό του.
Θάνατος και διαδοχή
Το 1222, το ο 61χρονος Χαν καλεί οικογενειακό «Κουριλτάι» για να συζητήσουν τη διαδοχή. Οι τέσσερις γιοι του διαφωνούσαν για το ποιος θα πρέπει να είναι ο νέος Μεγάλος Χαν. Ο Ζότσι, ο μεγαλύτερος, γεννήθηκε αμέσως μετά την απαγωγή της Μπόρτε και θα μπορούσε να μην είναι γιος του Τζένγκις Χαν, έτσι ο δεύτερος γιος Τσαγκατάι αμφισβήτησε το δικαίωμά του για τον τίτλο.
Ως συμβιβαστική λύση, ο τρίτος γιος, Ογκοντέι, χρήστηκε διάδοχος. Ο Ζότσι πέθανε το Φεβρουάριο 1227, έξι μήνες πριν από τον πατέρα του, ο οποίος απεβίωσε το επόμενο φθινόπωρο.
Ο Ογκοντέι πήρε την Ανατολική Ασία, η οποία θα γινόταν το κινεζικό Γιουάν, ο Τσαγκατάι πήρε την Κεντρική Ασία, και ο Τολούι, ο νεότερος, ανέλαβε τη Μογγολία, ενώ οι γιοί του Ζότσι πήραν τη Ρωσία και την Ανατολική Ευρώπη.
Η κληρονομιά του Τζένγκις Χαν
Μετά από τη μυστική ταφή του Τζένγκις Χαν στις στέπες της Μογγολίας, οι γιοί και οι εγγονοί του συνέχισαν να επεκτείνουν την Μογγολική αυτοκρατορία.
Ο γιος του Ογκοντέι, ο Κουμπλάι Χαν νίκησε την αυτοκρατορία Σονγκ της Κίνας το 1279 και ίδρυσε την Μογγολική δυναστεία Γιουάν. Το Γιουάν θα κυβερνήσει όλη την Κίνα μέχρι το 1368. Εν τω μεταξύ, ο Τσαγκατάι κινήθηκε Νοτιότερα από την επικράτειά του, κατακτώντας την Περσία.
Η κληρονομία σε θέματα δικαίου και κανόνων πολέμου:
Εντός της Μογγολίας, ο Τζένγκις Χαν έφερε την επανάσταση στον κοινωνικό ιστό και μεταρρύθμισε την παραδοσιακή νομοθεσία.
Δημιούργησε μια ισότιμη κοινωνία, στην οποία και ο ταπεινότερος σκλάβος μπορούσε να ανέλθει και να καταλήξει διοικητής του στρατού όταν έδειχνε δεξιότητα ή ανδρεία. Η λεία πολέμου ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένη μεταξύ όλων των πολεμιστών, ανεξαρτήτως κοινωνικής θέσης. Σε αντίθεση με τους περισσότερους άρχοντες της εποχής, ο Τζένγκις Χαν βασιζόταν και εμπιστευόταν τους πιστούς οπαδούς του παραπάνω από τα μέλη της οικογένειάς του.
Ο Μεγάλος Χαν απαγόρευσε την απαγωγή γυναικών, κατά πάσα πιθανότητα λόγω της εμπειρίας που είχε ο ίδιος με την απαγωγή της γυναίκας του, αλλά και επειδή αυτή η πρακτική οδηγούσε σε πόλεμο μεταξύ των διαφορετικών ομάδων των Μογγόλων. Έθεσε επίσης εκτός νόμου την κλοπή των ζωών για τους ίδιους λόγους, και όρισε ειδική κυνηγετική περίοδο για την διατήρηση του αριθμού των θηραμάτων.
Σε αντίθεση με αδίστακτη και βάρβαρη τη φήμη του στη Δύση, ο Τζένγκις Χαν εφάρμοσε αρκετές φωτισμένη πολιτικές που άργησαν πολύ να εφαρμοστούν στην Ευρώπη για αιώνες!
Ο ίδιος εγγυήθηκε την ελευθερία της θρησκείας, την προστασία των δικαιωμάτων των Βουδιστών, Μουσουλμάνων, Χριστιανών, και Ινδουιστών. ο ίδιος ο Τζένγκις Χαν λάτρευε τον ουρανό, αλλά απαγόρευσε τη θανάτωση των ιερέων, μοναχών, μουλάδων, και άλλων ιερών προσώπων.
Προστάτευε επίσης τους απεσταλμένους του εχθρού και τους πρέσβεις, ανεξάρτητα των μηνυμάτων που έφεραν. Σε αντίθεση με τους περισσότερους από τους λαούς που κατέκτησε, απέφευγε τα βασανιστήρια και τους ακρωτηριασμούς των αιχμαλώτων.
Τέλος, ο ίδιος ο Χαν δεσμευόταν από τους νόμους αυτούς, που ίσχυαν για τους κοινούς ανθρώπους.
Γενετική Κληρονομιά:
Μια μεγάλη μελέτη DNA του 2003 αποκάλυψε ότι περίπου 16 εκατομμύρια άνθρωποι στην πρώην Μογγολική αυτοκρατορία, περίπου οκτώ τοις εκατό του ανδρικού πληθυσμού, φέρουν ένα γενετικό δείκτη που αναπτύχθηκε σε μια οικογένεια στη Μογγολία περίπου 1.000 χρόνια πριν. Η μόνη πιθανή εξήγηση είναι ότι όλοι τους κατάγονται από Τζένγκις Χαν ή τα αδέρφια του.
Φήμη του Τζένγκις Χαν:
Πολλοί τον αναφέρουν και τον θυμούνται ως ένα αιμοδιψή τύραννο, όμως ο Τζένγκις Χαν ήταν ένας πρακτικός κατακτητής που ενδιαφερόταν περισσότερο για αγαθά από υο να σκοτώνει. Ένας άνθρωπος που αναδύθηκε από τη φτώχεια και τη δουλεία για να κυβερνήσει τον κόσμο!
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου