Όσο φοράμε προσωπείο τόσο το θηρίο μέσα μας είναι αυτό που κυριαρχεί

Σήμερα στον απόηχο της κρίσης, σ’ ένα γενικότερο κλίμα κρίσης αξιών, υπερκαταναλωτικών τάσεων, στρεβλωμένων και νέων, «μη εύπεπτων» προτύπων, δεν γίνεται να μείνουν ανεπηρέαστες οι ανθρώπινες σχέσεις.

Ο αγώνας για την επιβίωση εν έτει 2020 είναι επιτακτικός και συνεχώς δυσκολεύει μέσα σε ένα πλαίσιο αυξανόμενων, επίπλαστων αναγκών. Μέσα σε ένα τόσο θολό τοπίο, όπου η κούραση, η ένταση, η σύγχυση, το άγχος αλλοιώνουν τη κρίση μας, το νόημα και ο βαθύτερος σκοπός της ζωής μας φαίνεται να απομακρύνονται. Χωρίς να το έχουμε καταλάβει βρισκόμαστε να παλεύουμε με μικρά και ανούσια γεγονότα.

Όπως αναφέρει και ο Άλαν Γουάτς, «Το νόημα της ζωής είναι απλώς να είσαι ζωντανός. Είναι τόσο ξεκάθαρο και τόσο αυτονόητο και τόσο απλό. Αλλά παρόλα αυτά, όλοι τρέχουν τριγύρω μέσα στον πανικό, λες και χρειάζεται να επιτύχουν κάτι πέρα από αυτό που είναι».

Η «μοντέρνα» πραγματικότητα, είναι αυτή που θέλει τους ανθρώπους της εξαθλιωμένους όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχολογικά. «Νους υγιής σώματι υγιεί» μια φράση τόσο απλή που μέσα της κρύβει την αλήθεια του ισορροπημένου ανθρώπου. Πόσο μακριά είμαστε τελικά από αυτό; Ζούμε σε μια εποχή αφθονίας και πολλών επιλογών που μας καθιστούν μπερδεμένους και καταθλιπτικούς παρά ευτυχισμένους.

Ανατρέχοντας στα παραπάνω, μπορεί εύκολα κάποιος να διαπιστώσει πως μεγάλο πλήγμα έχουν δεχθεί οι ανθρώπινες σχέσεις. Υπάρχει άραγε υπομονή για να υπάρχει καλή επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων; Υπάρχει χρόνος να σκεφτούμε και τις ανάγκες του ανθρώπου που έχουμε δίπλα μας; Αντέχουμε επιπλέον ευθύνες; Πότε πάψαμε τελικά να επικοινωνούμε; Χρειάζεται προσπάθεια να αντισταθείς, να φροντίσεις μέσα σου τις ανθρώπινες ευαισθησίες που ζεσταίνουν τον κόσμο αυτό. Θέλει κόπο να αναμετρηθείς με τους «δαίμονες σου» και να κοιτάξεις τον εαυτό σου καθώς αντικατοπτρίζεται στα μάτια ενός άλλου. Έχει πολύ ενδιαφέρον το τι βλέπεις.

Σ’ ένα τοίχο Λυκείου, κάποιοι μαθητές έχουν γράψει «Είμαστε εκείνοι με τους οποίους μας έλεγαν οι γονείς μας να μην κάνουμε παρέα». Καλό είναι να γνωρίζουμε πως οι δαίμονες που αγνοούμε δεν εξαφανίζονται αλλά θεριεύουν, ενώ τα θηρία που κοιτάμε κατάματα μπορεί να εξημερωθούν τόσο, ώστε να γίνουν κατοικίδια ζώα και αντί να μας κατασπαράζουν να μας εξυπηρετούν.

Το αγριεμένο σκυλί που μας κυνηγάει αγριεύει πιο πολύ όσο τρέχουμε να το αποφύγουμε, ενώ ένας θηριοδαμαστής μπορεί να μεταβάλει σε υποζύγιο ακόμη κι ένα λιοντάρι, αλλά με μια εξαιρετικά χρονοβόρα και εξαντλητική διαδικασία. Έτσι χρονοβόρα και εξαντλητική προσπάθεια χρειάζεται προκειμένου να εξημερώσει και να αξιοποιήσει ο κάθε άνθρωπος τα θηρία που έχει μέσα του, όπως η οργή και ο έρωτας.

Όμως οι αξίες της άνεσης και της ευκολίας, που είναι οι κυρίαρχες αξίες του πολιτισμού μας, μας έχουν εκμαυλίσει τόσο, ώστε προτιμούμε να αφήσουμε τα θηρία μέσα μας να μας κατασπαράξουν παρά να αποδυναμωθούμε στην περιπέτεια της εξημέρωσής τους. Η οργή είναι ενέργεια και η ενέργεια αγαθό. Δεν είναι καταδικασμένη να γίνει ατομική βόμβα, αλλά μπορεί να γίνει θερμότητα, τροφοδοσία, δράση. Ούτε ο έρωτας είναι καταδικασμένος να γίνει λαγνεία και ο έρωτας βιάζεται και όταν εξιδανικεύεται, γιατί ο έρωτας είναι φλογερή παρόρμηση για κοινωνία με τον άλλο, στόχος του είναι οι ανθρώπινες σχέσεις που είναι το υπέρτατο κριτήριο πολιτισμού.

Η ανθρωπιά, η καλοσύνη, η ευαισθησία και η συμπόνια για τον άλλον, η κοινωνία με τον άλλον, η προσφορά και η ανιδιοτέλεια κάνουν έναν άνθρωπο πολιτισμένο και τον κόσμο μας καλύτερο. Άλλωστε, χωρίς αυτήν η ομορφιά της τέχνης, η εφευρετικότητα της επιστήμης, η βιβλιογραφική σοφία, και οι βαθυστόχαστοι λόγοι των φιλοσόφων όχι μόνο δεν βελτιώνουν την κατάσταση του κόσμου αλλά συχνά στηρίζουν και τη κτηνωδία του.

Αλλά για να υπάρχει ανθρωπιά, καλοσύνη, ανιδιοτέλεια, ευαισθησία και συμπόνια για τον άλλον, χρειάζεται ο άνθρωπος να αποδεχθεί και να συμπονέσει τόσο τον ίδιο του τον εαυτό όσο και τον άλλον και να ξέρει πως μέσα του κρύβεται τόσο το φως όσο και το σκοτάδι. Και τα 2 συνυπάρχουν μέσα μας όσο κι αν θέλουμε να το κρύψουμε. Σιωπηρά συμβαδίζουν. Όσο φοράμε προσωπείο τόσο το θηρίο μέσα μας είναι αυτό που κυριαρχεί. Όσο πιο γρήγορα αποδεχτούμε την ύπαρξη του τόσο πιο εύκολο θα είναι να κοιτάξουμε κατάματα το σκοτάδι μέσα μας. Αν το αρνηθείς πώς θα το αλλάξεις; Τουλάχιστον γνωρίζοντας το έχεις την ευκαιρία να παλέψεις. Οι καλύτερες σχέσεις θέλουν σύμμαχο τον βελτιωμένο εαυτό σου.

Πρώτα απ' όλα εσύ ο ίδιος πρέπει να «αντιπαθήσεις» τον εαυτό σε αυτή του την εκδοχή για να θελήσεις να αλλάξεις. Να πεις πως κουράστηκες να ζεις έτσι. Μα να θυμάσαι πως και σ εσένα και στον άλλον συνυπάρχει πάντα θηριωδία και σκοτάδι. Μη φοβηθείς. Αυτό που αρνούμαστε δεν μπορούμε ούτε να το θεραπεύσουμε, ούτε να το ελέγξουμε, ούτε φυσικά και να το αξιοποιήσουμε.

Μπορούμε να μιλήσουμε για πλήθος τεχνικών επικοινωνίας που θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Όμως το πιο σημαντικό είναι να αφιερώσουμε λίγο χρόνο να σκεφτούμε τα θέλω μας, τι είναι αυτό που πραγματικά έχει νόημα για μας, γιατί ζούμε, χωρίς τι δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε και γιατί. Ποιους ανθρώπους αγαπάμε και εκτιμάμε; Ποιοι μας στήριζαν και θα συνεχίζουν να μας στηρίζουν;

Τίποτα δεν είναι δεδομένο, μόνο η αβεβαιότητα, η αλλαγή και ο θάνατος. Η σταθερότητα είναι μια ψευδαίσθηση και εμείς περαστικοί. Παλεύουμε να ελέγξουμε τα πάντα γύρω μας από την πιο μικρή υποχρέωση μέχρι το πιο έντονο συναίσθημα και την ίδια τη ζωή, τη δική μας και του άλλου, ξεχνώντας πως δεν μπορούμε να προβλέψουμε καν το πότε το δικό μας ταξίδι στη ζωή θα λάβει τέλος.

Η αυτοσυμπόνια και η επίγνωση του εαυτού σου σε οπλίζει με ανοχή στη διαφορετικότητα του άλλου και σε τροφοδοτεί με ενσυναίσθηση και υπομονή να παλεύεις για τους ανθρώπους που αγαπάς, επικοινωνώντας μαζί τους με αυθεντικότητα και ειλικρινές ενδιαφέρον. Η αποδοχή, η αυθεντικότητα και η ενσυναίσθηση, ίσως αποτελούν το τρίπτυχο της ενεργητικής ακρόασης και ουσία κάθε πετυχημένης σχέσης.

Αυτού του είδους η ειλικρινής επικοινωνία δημιουργεί ισχυρούς δεσμούς και καλύτερες σχέσεις. Ας μην ξεχνάμε τα λόγια του Νίτσε «Δεν είναι η έλλειψη αγάπης αλλά η έλλειψη φιλίας που κάνει τους γάμους αποτυχημένους». Η φιλία είναι αυτή που δίνει χώρο στο σεβασμό, στην ουσιώδη επικοινωνία, την βαθιά κατανόηση και τη ειλικρινή επαφή επιτρέποντας σ έναν έρωτα να ανθίσει μετατρέποντας τον σε μια ουσιαστική αγάπη.