Όταν αγαπάμε, το σπουδαιότερο δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε είναι η ολοκληρωτική παρουσία μας

Το να ακούμε τον άλλο είναι πράξη αγάπης

Υπάρχουν φορές στη ζωή μας που αντιμετωπίζουμε μια πολύ δύσκολη κατάσταση και θέλουμε έναν άνθρωπο να μιλήσουμε. Σε τέτοιες στιγμές, τι είδους άνθρωπο επιλέγετε; Έναν φίλο που είναι ευφυέστερος και πιο εύγλωττος; Ή κάποιον που θα σας συμπαρασταθεί και θα σας ακούσει ειλικρινά;

Προσωπικά, θα επέλεγα το δεύτερο. Βεβαίως, η συζήτηση με κάποιον που είναι περισσότερο νοήμων από εμένα μπορεί όντως να αποδειχθεί χρήσιμη, γιατί θα προσεγγίσει το θέμα με αντικειμενικότητα. Όσο πιο δύσκολο όμως είναι το πρόβλημα, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες να απογοητευτώ από μια ψυχρά ορθολογική συμβουλή, όσο συνετή κι αν είναι. Πιθανότατα να θελήσω να μιλήσω με έναν προσηνή και στοργικό άνθρωπο, ο οποίος θα ακούσει τη βασανισμένη μου καρδιά και θα δείξει ενσυναίσθηση.

Κάτι ανάλογο μου συνέβη όταν δίδασκα στη Βοστόνη. Πολλές φορές η διδασκαλία μου χάριζε ένα αίσθημα ευτυχίας και ολοκλήρωσης. Κάποιες άλλες όμως στιγμές, το μόνο που ένιωθα ήταν πως «δεν κάνω για καθηγητής πανεπιστημίου». Ένας λόγος ήταν οι πολιτισμικές διαφορές. Για παράδειγμα, σε αντίθεση με τους φοιτητές στην Ασία, οι φοιτητές στον δυτικό κόσμο μπορούσαν να έρθουν σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τους καθηγητές τους.

Καλοδεχόμουν αυτές τις προκλήσεις και εξακολουθώ να πιστεύω ότι στους φοιτητές πρέπει να επιτρέπεται – ακόμα και να ενθαρρύνεται – η υιοθέτηση διαφορετικών απόψεων από αυτές των καθηγητών τους. Ωστόσο, δεν είχα συνηθίσει τον ευθύ τρόπο με τον οποίο με αντέκρουαν στην αίθουσα διδασκαλίας.

Άλλοτε πάλι αντιμετώπιζα φοιτητές που δεν ενδιαφέρονταν για το γνωστικό αντικείμενο και έρχονταν στο μάθημα απροετοίμαστοι. Ήταν λίγοι σε αριθμό, αλλά ως έμπειρος καθηγητής αισθανόμουν αρκετό στρες και στενοχώρια εξαιτίας αυτής της κατάστασης. Μερικές φορές, τέλος, δοκίμαζα ένα αίσθημα αντιπάθειας για κάποιους φοιτητές μου, κι αυτό που δημιουργούσε ενοχές.

Όποτε αισθανόμουν έτσι, ήθελα να συζητήσω με κάποιον από τους παλαιότερους συναδέλφους. Αντί όμως να απευθύνομαι σε εκείνους που ήταν γνωστοί για την τετράγωνη λογική και την ευθύτητά τους, προτιμούσα συνήθως να μιλώ με ανθρώπους που ήταν καλόκαρδοι και καλοί ακροατές.

Αν πρέπει να απαντήσω γιατί το έκανα αυτό, θα έλεγα ότι ένας καλός ακροατής έχει περισσότερες αρετές από κάποιον που απλώς ακούει. Από τις εκφράσεις του προσώπου, τον τόνο της φωνής και τη γλώσσα του σώματος ενός ανθρώπου αντιλαμβανόμαστε το ενδιαφέρον, την αναγνώριση και την κατανόησή του. Όταν κάποιος εστιάζει την προσοχή του σ’ εμένα και με αφήνει να πω αυτά που θέλω χωρίς να διακόπτει ή να αλλάζει θέμα, η τραυματισμένη μου καρδιά ανοίγει και θέλω να μοιραστώ τις εφτασφράγιστες ιστορίες μου, μία προς μία, χωρίς να φοβάμαι ότι θα μου ασκήσουν κριτική.

Έτσι λοιπόν μπορούσα να απαλλαγώ από ένα μεγάλο βάρος, και αυτό το επιθυμούσα περισσότερο από μια λογική συμβουλή. Ο συνάδελφός μου, αφού γινόταν αλτρουιστής μάρτυρας της κατάστασής μου, μπορεί να μοιραζόταν μαζί μου κάτι αντίστοιχο που του είχε συμβεί. Για μένα η πράξη αυτή ήταν μια πρόσθετη ανακούφιση, επειδή ήξερα πως δεν είμαι μόνος. Και καθώς η οπτική από την οποία έβλεπα τα πράγματα διευρυνόταν, μου ήταν ευκολότερο να αποδεχτώ την κατάστασή μου και να διαχειριστώ τα συναισθήματά μου.

Είναι φορές που αναρωτιέμαι γιατί μένουμε άγρυπνοι μέχρι αργά, αναρτώντας φωτογραφίες και μηνύματα στο Facebook, στο Twitter, στο Instagram… Κανείς δεν μας εξαναγκάζει να το κάνουμε. Ο λόγος είναι ότι θέλουμε να μοιραστούμε άλλους ό,τι έχουμε κάνει μέσα στην ημέρα, τις σκέψεις μας, τις φωτογραφίες που τραβήξαμε… Νομίζω ότι αυτή η διαδικασία συνδέεται με το ότι θέλουμε κάποιος να ακούσει αυτά που έχουμε να πούμε, έστω κι αν αυτός ο κάποιος είναι ο απρόσωπος κόσμος του διαδικτύου.

Γιατί μόνο τότε αισθανόμαστε ότι οι πράξεις μας έχουν νόημα και ότι η ύπαρξή μας έχει αξία. Αν δεν υπήρχαν άνθρωποι να στρέψουν την προσοχή σ’ εμάς, η ζωή μας θα ήταν κενή, σαν να είμαστε μόνοι μας επί σκηνής χωρίς κοινό. Με αυτό κατά νου, παροτρύνω συχνά τους ανθρώπους που διερωτώνται κατά καιρούς μήπως κάποιοι φίλοι τους ή συγγενείς του περνούν μια δύσκολη φάση στη ζωή τους. Ακόμα κι αν εμείς δεν είμαστε σε θέση να προτείνουμε λύσει για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, αυτοί θα νιώσουν πολύ καλύτερα γνωρίζοντας ότι είμαστε διατεθειμένοι να ακούσουμε με προσοχή όσα μας πουν.