Τεχνολογία: Ναι… αλλά πώς;

Μάλλον πρέπει να ξεκαθαρίσουμε άμεσα τι θέλουμε ως γονείς, αλλιώς δημιουργούμε στο παιδί μας τεράστια σύγχυση και σε εμάς περιττό άγχος. Πρέπει να επιλέξουμε μια στάση και αυτή να κρατάμε σε κάθε περίπτωση. Προφανώς τα παιδιά δεν είναι δυνατόν να μην έρθουν σε καμία επαφή με την τεχνολογία. Ακόμα κι αν τα ίδια δεν έχουν κινητό, τάμπλετ ή υπολογιστή, κάποιος φίλος τους θα έχει και θα τα μυήσει στον κόσμο της.

Άλλωστε, το διαδίκτυο είναι πολύ χρήσιμο για εκπαιδευτικούς σκοπούς και ένα παιδί του δημοτικού, ειδικά των μεγαλύτερων τάξεων, ασφαλώς το χρειάζεται για να κάνει τις εργασίες του. Επιπλέον, πρέπει να παραδεχτούμε πως τα παιδιά έχουν ελάχιστο ελεύθερο χρόνο και μέσα σε αυτόν συχνά το μόνο ευχάριστο πράγμα που μπορούν να κάνουν είναι να παίξουν μπροστά σε μια οθόνη.

Επομένως, καλό θα ήταν να αποδεχτούμε ότι θα υπάρχει αυτού του είδους η τεχνολογία στη ζωή του παιδιού μας και να δουλέψουμε για να φτιάξουμε ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο θα συμβάλλει θετικά στην ανάπτυξη του παιδιού και στη δημιουργία ευχάριστης ατμόσφαιρας στο σπίτι. Έτσι, καλό θα ήταν να προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στα παρακάτω ερωτήματα.

Πόσο νωρίς θα έπρεπε να μυήσω το παιδί μου στον κόσμο της τεχνολογίας;
Ποια όρια πρέπει να βάλω στη χρήση της τεχνολογίας;
Πώς θα εφαρμόσω αυτά τα όρια;
Τι παράδειγμα δίνω στο παιδί μου σχετικά με την ορθή χρήση της;
Τι άλλα πράγματα θα μπορούσα να κάνω μαζί του ή να το διδάξω να κάνει, εκτός από δραστηριότητες που συνδέονται με την τεχνολογία;

Προβληματιστείτε και συζητήστε με τον άλλο γονέα του παιδιού σας (είτε ζείτε μαζί είτε όχι) τα ερωτήματα αυτά. Μπορείτε να μιλήσετε για την περίφημη «ασφαλή χρήση» της τεχνολογίας και πώς θα την εξασφαλίσετε για το παιδί σας (πληροφορίες γι’ αυτό μπορείτε να βρείτε παντού).

Εμάς εδώ δεν μας απασχολεί η ασφαλής, από εξωτερικούς παράγοντες, χρήση της τεχνολογίας, αλλά η ορθή, ως προς τους εσωτερικούς, ενδοοικογενειακούς παράγοντες χρήση. Σχετικά με αυτό, διαφορετικοί ειδικοί δίνουν διαφορετικές απαντήσεις. Προφανώς δεν υπάρχει μια απάντηση που ισχύει για όλους. Κάθε οικογένεια θα πρέπει να καταλήξει στα δικά της συμπεράσματα, ανάλογα με τις συνθήκες της ζωής της.

Καθυστερήστε, όσο μπορείτε, να φέρετε το παιδί σας σε επαφή με την τεχνολογία

Όλα τα οφέλη που μπορεί να έχει ένα παιδί 3 χρονών από ένα τάμπλετ μπορεί να τα έχει και από ένα βιβλίο ή ένα ξύλινο παιχνίδι. Καλό είναι τα παιδιά να μάθουν πρώτα να παίζουν (με τους γονείς και με τους φίλους τους), να διαβάζουν, να αποκτήσουν κάποιες κοινωνικές δεξιότητες, να δημιουργήσουν μια σχέση με το βιβλίο και μετά να έρθουν σε επαφή με το διαδίκτυο. Έτσι θα έχουν περισσότερες άμυνες απέναντι στην υπερβολική χρήση του, γιατί απλούστατα θα έχουν μάθει να κάνουν και άλλα πράγματα.

Δώστε το καλό παράδειγμα

Μην είστε συνέχεια κολλημένοι σε μια οθόνη. Αν αυτό αποτελεί μέρος της δουλειάς σας, εξηγήστε στο παιδί ότι το κάνετε για επαγγελματικούς λόγους. Φροντίστε να δείχνετε στο παιδί πως έχετε κι άλλα ενδιαφέροντα ή χόμπι και πως μπορείτε να περάσετε ευχάριστα τον χρόνο σας χωρίς τάμπλετ, κινητό ή υπολογιστή (ή και τηλεόραση, εδώ που τα λέμε).

Βάλτε σαφή όρια

Τα όρια θα πρέπει να είναι ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και το πρόγραμμά του. Ωστόσο, ίσως δεν θα έπρεπε ένα παιδί να χρησιμοποιεί οποιαδήποτε οθόνη για περισσότερο από μία ή δύο ώρες τη μέρα και σίγουρα όχι συνεχόμενα. Εξηγήστε στο παιδί γιατί βάζετε τα όρια που βάζετε και πείτε του πως όταν φτάνει η ώρα να κλείσει θα το ενημερώνετε εσείς. Αυτή είναι δική σας ευθύνη και όχι δική του.

Αν δεν το κάνει, κλείστε τη συσκευή εσείς χωρίς φωνές ή απειλές. Αν το παιδί κλαίει ή φωνάζει, πείτε του: «Καταλαβαίνω ότι σε πείραξε που την έκλεισα, αλλά θυμάσαι που σου είχα πει ότι πρέπει να σταματήσεις; Θα σε βοηθήσω να συνηθίσεις αυτά τα όρια κι έτσι θα μπορείς να παίζεις χωρίς να παθαίνεις τίποτα κακό. Αν δεν συνηθίσεις στα όρια, θα πρέπει να σου πάρω τελείως τη συσκευή. Γι’ αυτό, ας συνεργαστούμε για να εφαρμόσουμε τα όρια».

Αν το παιδί δεν μπορέσει να εφαρμόσει τα χρονικά όρια και κάθε φορά που εσείς του τα θυμίζετε γίνεται χαμός, τότε ίσως αναγκαστείτε να του πάρετε τη συσκευή για ένα διάστημα. Πείτε του: «Επειδή το σύστημα με τα όρια δεν πήγε καλά και είναι ευθύνη μου να σε προστατεύσω, είμαι αναγκασμένος να σου πάρω το τάμπλετ τελείως. Θα το κρατήσω για μία βδομάδα και μετά θα ξαναδοκιμάσουμε να εφαρμόσουμε τα όρια. Αν τα καταφέρουμε, θα μπορείς να το έχεις μία ώρα κάθε μέρα. Αν δεν τα καταφέρουμε, θα πρέπει πάλι να σου το πάρω». Αυτό, βέβαια, δεν το κάνετε για να υποφέρει το παιδί. Το κάνετε για να το προστατεύσετε και να το εκπαιδεύσετε στην αυτοπειθαρχία.

Δείξτε ψυχραιμία και σταθερότητα

Είναι αναγκαίο, για να εφαρμόσει το παιδί τα όρια. Και τα όρια είναι αναγκαία για την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού. Άρα, ως γονείς έχετε υποχρέωση να μείνετε σταθεροί και να είστε αποτελεσματικοί. Μη χρησιμοποιείτε τη στέρηση της τεχνολογίας ως απειλή ή τιμωρία για άλλα παραπτώματα του παιδιού. Έτσι κάνετε την τεχνολογία να του φαίνεται πιο θελκτική και θα κολλήσει περισσότερο με αυτή.

Αφιερώστε χρόνο για να κάνετε πράγματα μαζί με το παιδί

Ακόμα κι αν είναι εννέα το βράδυ και είστε όλοι κουρασμένοι, προσπαθήστε να κάνετε κάτι ευχάριστο μαζί με το παιδί (όπως να παίξετε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, να διαβάσετε ένα βιβλίο, να κάνετε ένα αφρόλουτρο, να φτιάξετε ένα κέικ, να ζωγραφίσετε κ.λπ.). Αν το παιδί συνηθίσει να κάνει πράγματα μαζί σας, δεν θα έχει τόσο πολύ ανάγκη να είναι κολλημένο στην οθόνη.

Ασχοληθείτε με την κοινωνική ζωή του παιδιού

Τα παιδιά χρειάζονται βοήθεια για να αποκτήσουν κοινωνικές δεξιότητες και να δημιουργήσουν φιλίες. Ενθαρρύνετέ το να καλέσει φίλους στο σπίτι, κανονίστε με άλλους γονείς να πάτε τα παιδιά βόλτα (στο πάρκο, στην παιδική χαρά, σε ένα μουσείο, στο λούνα παρκ, στη θάλασσα κ.λπ.), πιάστε φιλίες με γείτονες που έχουν παιδιά στην ηλικία του δικού σας.

Πείτε στο παιδί πως είναι ωραίο να έχουμε φίλους και πως το παιχνίδι έξω με άλλα παιδάκια θα του προσφέρει άλλες εμπειρίες από εκείνες που βιώνει όταν παίζει μόνο του μπροστά σε μια οθόνη. Πείτε του πως μπορεί να ασχοληθεί με την τεχνολογία όταν είναι αδύνατον να κάνει κάτι άλλο, αλλά όταν μπορεί να κάνει κάτι είτε μαζί σας είτε με άλλα παιδιά θα πρέπει να το προτιμάει.

Εξηγήστε επίσης ότι ακόμα και όταν βαριέται ή τσακώνεται με κάποιο παιδάκι μαθαίνει πολύτιμα πράγματα για τις σχέσεις, που θα του φανούν χρήσιμα στη ζωή του (τα οποία δεν μπορεί να μάθει από το τάμπλετ ή από τον υπολογιστή).

Ανάλογα με τη χρήση που κάνουμε στην τεχνολογία, αυτή μπορεί να γίνει είτε εργαλείο είτε όπλο. Ας φροντίσουμε να μη γίνει όπλο που στρέφεται εναντίον της καλής ανάπτυξης του παιδιού μας, αλλά εργαλείο που τη βοηθάει. Στο χέρι μας είναι.