Ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός ήταν μια κορυφαία στιγμή στην παγκόσμια ιστορία του ανθρωπίνου πνεύματος. Εκείνοι οι απίστευτοι άνθρωποι έθεσαν προβλήματα που απασχολούσαν, απασχολούν, και θα απασχολούν το ανθρώπινο γένος, και έδωσαν απαντήσεις σε όλα.
Πολλές από αυτές ξεχάστηκαν με τον καιρό, για να «ανακαλυφθούν» αργότερα και να τις οικειοποιηθούν κάποιοι άλλοι. Αναρίθμητα είναι τα σχετικά παραδείγματα.
Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, σε ό,τι αφορά την καταγωγή του Κόσμου, πολύ πιο πριν από τους Χαλδαίους, τους Βαβυλώνιους, και τους Αιγυπτίους, οι Ορφικοί είχαν διατυπώσει μια κοσμοθεωρία για το Σύμπαν, τη Φύση, τη Ζωή, και το θεό. Η Μεγάλη Έκρηξη, που πιστεύεται σήμερα ότι δημιούργησε το Σύμπαν, περιγράφεται σαν το πρωταρχικό Κοσμικό Αυγό. Στον 6° ορφικό ύμνο αναφέρεται: «Πρωτογόνον καλέω, διφυήν, μέγαν, αιθερόπλαγκτον, ωογενήν, γένεσιν μακάρων θεών θνητών τε ανθρώπων, άρρητον, κρύφιον, ροιζήτοραν, όσσων ος σκοτόεσσα απημαυρώσας ομίχλην, πάντη όινηθείς πτερύγων ριπαίς κατά κόσμον» (Τον Πρωτόγονο προσκαλώ, το δίμορφο, τον μέγα, που πλανάται στον αιθέρα, που γεννήθηκε από το αυγό, που γέννησε τους μακάριους θεούς και τους θνητούς ανθρώπους, τον απόρρητο, τον απόκρυφο, τον ορμητικό, που αφαίρεσε τη σκοτεινή ομίχλη, που παντού στο Σύμπαν περιδινήθηκε με ορμητικές κινήσεις). Η ποιητική περιγραφή του χορού της Γαίας, που αναφέρεται αλλού, στροβιλιζόμενης εν μέσω λευκών πέπλων, μοιάζει εκπληκτικά με τις σύγχρονες περίγραψες αστρογένεσης από αστρική σκόνη και νεφελώματα.
Ο πυθαγόρειος Φιλόλαος, ο Αρίσταρχος ο Σάμιος, και ο Αναξαγόρας επαναδιατύπωσαν τη θεωρία του ηλιοκεντρικού πλανητικού μας συστήματος, δύο χιλιάδες χρόνια πριν από τον Κοπέρνικο, βασιζόμενοι και αυτοί στις δοξασίες των ορφικών, Επιπλέον, «Αναξίμανδρος απεφήνατο ότι εστίν η Γη μετέωρος, κινείται δε περί το του Κόσμου μέσον» (θέων ο Σμυρναίος): σήμερα γνωρίζουμε ότι πέρα από την κίνηση της Γης γύρω από τον ‘Ηλιο, έχουμε επίσης κίνηση γύρω από τον άξονα του Γαλαξία μας, καθώς και κίνηση του Γαλαξία γύρω από το κέντρο του σμήνους Γαλαξιών στο οποίο ανήκει. Το ηλιακό σύστημα του Φιλολάου περιελάμβανε δώδεκα πλανήτες, και είναι γνωστό ότι ήδη οι σημερινοί επιστήμονες ψάχνουν για τα ίχνη κάποιου δέκατου πλανήτη, ο οποίος υποθέτουν ότι υπήρχε παλιότερα και καταστράφηκε από άγνωστη αιτία. Επίσης, ο Φιλόλαος μίλησε για την ύπαρξη στο Σύμπαν ενεργειακών χορδών (η σημερινή θεωρία των υπερχορδών).
Ο Πτολεμαίος, που έζησε το 200 μ.Χ., υπολόγισε (με ελάχιστη απόκλιση) την περιφέρεια της Γης (40.000 χλμ.), εκτίμηση που επιβεβαιώθηκε πολύ αργότερα. Ο Ηράκλειτος μιλούσε για «πυρρόεν Σύμπαν» και για «αείζωον Πυρ», σα να γνώριζε ότι τα άστρα καίγονται, και για «πάγκοσμια κυριαρχία του Τυχαίου», προαναγγέλλοντας την «αρχή της αβεβαιότητας» του σύγχρονου μας Χάιζενμπεργκ, δυόμισι χιλιάδες χρόνια νωρίτερα.
Ο Λεύκιππος, ο Δημόκριτος, και ο Αναξίμανδρος μιλούσαν για άπειρους κόσμους και ουρανούς (κάτι που πέρασε σαν ιδέα του Τζιορντάνο Μπρούνο), και δίδασκαν ότι «απείρους κόσμους εν τω απείρω κατά πάσαν περιαγωγήν γίγνεσθαι και φθείρεσθαι» (άπειροι κόσμοι γεννιούνται και καταστρέφονται μέσα στο άπειρο, στη διάρκεια κάθε περιστροφής). Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα άστρα γεννιούνται από συγκέντρωση αστρικής σκόνης, ζουν μέσα σε έναν οργασμό ενεργειακών δραστηριοτήτων, και στο τέλος εκρήγνυνται και μετατρέπονται σε αστρική σκόνη. Στη συνέχεια σχηματίζονται νέα άστρα, μέσα από έναν τεράστιο κύκλο δημιουργίας και καταστροφής, σε έναν αέναο κύκλο μεταμόρφωσης ύλης και ενέργειας, και μάλλον το ίδιο συμβαίνει και με ολόκληρο το Σύμπαν.
Ο Πυθαγόρας και ο Ηράκλειτος γνώριζαν ότι συμβαίνουν στη Γη κατά καιρούς διάφορες μεγάλες καταστροφές: μιλούσαν για το «Μέγα Ενιαυτό», για την Κοσμική Ημέρα των 18.000 ετών, όπου έχουμε σύνοδο πλανητών στο ίδιο ζωδιακό σημείο που κατείχαν τη στιγμή της Δημιουργίας, για την πρόκληση διαφόρων φυσικών καταστροφών (από φωτιά, νερό, ή σεισμούς), για την καταστροφή μέρους του ζωικού και ανθρώπινου πληθυσμού της Γης, και για την αναγέννηση (Μετακόσμιση).
Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος θεωρούσαν πρωταρχικό στοιχείο της Δημιουργίας το άτομο (το μη διαιρετό). Όταν στον αιώνα μας έγινε η διάσπαση του ατόμου, πολλοί βιάστηκαν να πουν ότι οι φιλόσοφοι αυτοί είχαν κάνει λάθος, αλλά μάλλον δεν είχαν διαβάσει Αναξίμανδρο, ο οποίος πρέσβευε ότι «το άτομον διαιρετόν εστί εις το διηνεκές»! Σήμερα, έχουμε φτάσει στην έβδομη σχάση του ατόμου, έχουμε ανακαλύψει γύρω στα διακόσια υποατομικά σωματίδια, και κάθε τόσο ανακαλύπτουμε και νέα. Η μέχρι στιγμής έρευνα δικαιώνει τον Αναξαγόρα. Ο Αναξαγόρας και ο Επίκτητος πίστευαν ότι η ζωή δεν είναι αποκλειστικά γήινο φαινόμενο, αλλά ότι υπάρχει πανσπερμια ζωής σε ολόκληρο το Σύμπαν.
Ο Μιτρόδωρος πρέσβευε ότι «το να θεωρούμε τη Γη το μοναδικό κατοικημένο τόπο στο απέραντο Σΰμπαν, είναι εξίσου ανόητο και ασυγχώρητο με το να πιστεύουμε ότι μέσα από ένα τεράστιο σπαρμένο χωράφι δεν μπορεί να φυτρώσει παρά μόνο ένα στάχυ», συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν μόλις πρόσφατα οι επιστήμονες. Το 1901 ανακαλύφθηκαν σε ένα αρχαίο ναυάγιο του 80 π.Χ., στα ανοιχτά των Αντικυθήρων, τα υπολείμματα ενός πολύπλοκου μηχανισμού. Οι διαμάχες για τη χρησιμότητα του κράτησαν μέχρι το 1955. οπότε και ανέλαβε να τον μελετήσει ο ειδικός σε ωρολογιακούς μηχανισμούς της αρχαιότητας Βρετανός Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις.Ύστερα από μελέτη είκοσι ετών, το 1975. ο Άγγλος επιστήμονας κατέληξε ότι επρόκειτο για ένα μηχάνημα που υπολόγιζε με ακρίβεια τις κινήσεις της Γης και της Σελήνης, σε διάφορες μεταξύ τους φάσεις. Ο ντε Σόλα Πράις τον χαρακτήρισε σαν τον πιο πολύπλοκο μηχανισμό που είχε κατασκευαστεί στον κόσμο, μέχρι το 1200 μ.Χ..
Ο Αρχιμήδης και ο Ηρών ο Αλεξανδρινός εφεύραν συσκευές, εργαλεία, και μηχανήματα που αφήνουν άφωνους, ακόμη και σήμερα, τους επιστήμονες.
Ο δίσκος της Φαιστού, που χρονολογείται στα 1650 π.Χ., φανερώνει την ύπαρξη και τη χρήση τυπογραφικού συστήματος από τους αρχαίους Κρήτες, τρεις χιλιάδες χρόνια πριν από το Γουτεμβέργιο.
Η μινωική αρχιτεκτονική και η πολεοδομία είχαν φτάσει σε απίστευτα υψηλό επίπεδο, στο οποίο η Ευρώπη έφτασε μόλις το 19° αιώνα.
Ο Ιπποκράτης πρώτος, το 400 π.Χ., αντιλήφθηκε τον κεφαλαιώδη ρόλο που παίζει ο ανθρώπινος εγκέφαλος: «Ο άνθρωπος πρέπει να γνωρίζει ότι οι ηδονές, οι απολαύσεις, το γέλιο και η ευχαρίστηση, αλλά και οι λύπες, ο πόνος, η μελαγχολία και ο θρήνος, δεν προέρχονται από πουθενά, αλλά παρά μόνο από τον εγκέφαλο».
Μια άλλη ιστορική αδικία είναι η απόδοση της θεωρίας του ιδεαλισμού στον Άγγλο κληρικό και φιλόσοφο του 18ου αιώνα Τόμας Μπέρκλεϋ. Ο Μπέρκλευ δημιούργησε μια θεωρία έσχατου υποκειμενισμού, σύμφωνα με την οποία ο Κόσμος δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, παρά μόνο μέσα στο κεφάλι μας. Και όμως, και τη θεωρία αυτή τη διατύπωσε πρώτος ο αρχαίος’Ελληνας σοφιστής Γοργίας στο έργο του Περί τουμη-ό-ντος. Ο σκοπός του Γοργία ήταν περισσότερο σκωπτικός: ήθελε να αποδείξει ότι με τον τύπο των επιχειρημάτων που χρησιμοποιούσε ο φιλόσοφος Παρμενίδης, ήταν εύκολο να αποδειχτεί τόσο το «είναι» όσο και το «μη-είναι». Η θέση του στο εν λόγω έργο είναι τριπλή: α) δεν υπάρχει τίποτα έξω από το μυαλό μας, β) δεν είμαστε σε θέση να γνωρίσουμε τίποτα, γ) αν γνωρίζουμε κάτι δεν μπορούμε να το ερμηνεύσουμε και να το μεταδώσουμε στους άλλους.
Ο Εμπεδοκλής και ο Αναξίμανδρος είχαν διατυπώσει, δυόμισι χιλιάδες χρόνια πριν, την εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου («εξ αλλοειδών ζώων εγένετο άνθρωπος», Αναξίμανδρος), και μάλιστα θεωρούσαν τη θάλασσα ως τον αρχικό χώρο εμφάνισης και εξέλιξης της ζωής.
Η έννοια της «εντελέχειας» του Αριστοτέλη (η αόρατη κατευθύνουσα αρχή που διέπει την ανάπτυξη όλων των οργανισμών) επανεισάγεται στα τέλη του περασμένου αιώνα με τη μορφή της «ζωτικής ορμής» των βιταλιστών (Ντρις, Μπερξόν), και στον αιώνα μας με τη μορφή των «μορφογενευκών πεδίων» του Βρετανού βιολόγου Ρούπερτ Σέλντρεηκ.
Ο Ιπποκράτης ήταν ο πρόδρομος της ομοιοπαθητικής, που «επανανακαλύφθηκε» δύο φορές: το 16° αιώνα από τον Παράκελσο, και το 18° αιώνα από το Χάινεμαν.
Ο Φρόιντ υπάρχει ήδη εν σπέρματι στον Πλάτωνα. Η πλατωνική τριάδα: επιθυμητό (ζωικές παρορμήσεις) – θυμοειδές (βούληση) – λογιστικό (νους), γίνεται στον πατέρα της ψυχανάλυσης: λίμπιντο (γενετήσια ορμή) – εγώ (βούληση) – υπερεγώ (λογοκρισία της λογικής και της ηθικής).
Ο Γιάννης Γεράκης, στο αξιόλογο έργο του η άρθρωση της εποχής, αποδεικνύει ότι πολλοί φιλόσοφοι του 20ου αιώνα, που θεωρήθηκαν ανανεωτές (Πόπερ, Καστοριάδης, Αξελός, κ.ά.), δεν κάνουν παρά να επαναλαμβάνουν ιδέες που διατυπώθηκαν δυόμισι χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, από τους αρχαίους Έλληνες φιλόσοφους.
Το μέγα ερώτημα που τίθεται, ύστερα από αυτή τη μικρή δειγματοληπτική αναφορά, είναι το από πού αντλούσαν αυτές τις ασύλληπτες (ακόμη και για την εποχή μας) γνώσεις οι αρχαίο Ελληνες. Αυτό νομίζω ότι μπορεί να απαντηθεί (έξω από το πλαίσιο των υπερβολικών ίσως θεωριών περί εξωγήινης καταγωγής των Ελλήνων) μόνο αν δεχτούμε ότι όντως προ-ϋπήρξαν παλαιότεροι ανεπτυγμένοι πολιτισμοί, οι οποίοι κάποια στιγμή καταστράφηκαν, αφήνοντας αποσπασματικές γνώσεις, που μας εκπλήσσουν και θα συνεχίζουν να μας εκπλήσσουν για πολύ καιρό ακόμη. Όπως αναφέρει και ο Ιπποκράτης Πορτοκαλίδης, στο εξαιρετικό βιβλίο του Μεταφιλοσοψικός Αλγόριθμος,
Οι Έλληνες μπορεί να μην τα βρήκαν όλα μόνοι τους, αλλά μίλησαν για όλα. Ο γραπτός τους λόγος και η μυθολογία τους περιέχουν τις γνώσεις του παρελθόντος και του μέλλοντος, κι έχουν ήδη έτοιμη τη λέξη που θα δώσει όνομα σε ό,τι καινούργιο προκύψει στο χώρο της Σκέψης, της Τέχνης και της Επιστήμης.
Οι Έλληνες είναι περίπου ένας μυθικός λαός που κατέχει προνομιούχο θέση στην εξέλιξη της ανθρωπότιτας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου