ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Περὶ τοῦ στεφάνου (107-110)

[107] Ἆρα μικρὰ βοηθῆσαι τοῖς πένησιν ὑμῶν δοκῶ, ἢ μίκρ᾽ ἀναλῶσαι ἂν τοῦ μὴ τὰ δίκαια ποιεῖν οἱ πλούσιοι; οὐ τοίνυν μόνον τῷ μὴ καθυφεῖναι ταῦτα σεμνύνομαι, οὐδὲ τῷ γραφεὶς ἀποφυγεῖν, ἀλλὰ καὶ τῷ συμφέροντα θεῖναι τὸν νόμον καὶ τῷ πεῖραν ἔργῳ δεδωκέναι. πάντα γὰρ τὸν πόλεμον τῶν ἀποστόλων γιγνομένων κατὰ τὸν νόμον τὸν ἐμόν, οὐχ ἱκετηρίαν ἔθηκε τριήραρχος οὐδεὶς πώποθ᾽ ὡς ἀδικούμενος παρ᾽ ὑμῖν, οὐκ ἐν Μουνιχίας ἐκαθέζετο, οὐχ ὑπὸ τῶν ἀποστολέων ἐδέθη, οὐ τριήρης οὔτ᾽ ἔξω καταλειφθεῖσ᾽ ἀπώλετο τῇ πόλει, οὔτ᾽ αὐτοῦ ἀπελείφθη οὐ δυναμένη ἀνάγεσθαι.

[108] καίτοι κατὰ τοὺς προτέρους νόμους ἅπαντα ταῦτ᾽ ἐγίγνετο. τὸ δ᾽ αἴτιον, ἐν τοῖς πένησιν ἦν τὸ λῃτουργεῖν· πολλὰ δὴ τἀδύνατα συνέβαινεν. ἐγὼ δ᾽ ἐκ τῶν ἀπόρων εἰς τοὺς εὐπόρους μετήνεγκα τὰς τριηραρχίας· πάντ᾽ οὖν τὰ δέοντ᾽ ἐγίγνετο. καὶ μὴν καὶ κατ᾽ αὐτὸ τοῦτ᾽ ἄξιός εἰμ᾽ ἐπαίνου τυχεῖν, ὅτι πάντα τὰ τοιαῦτα προῃρούμην πολιτεύματα, ἀφ᾽ ὧν ἅμα δόξαι καὶ τιμαὶ καὶ δυνάμεις συνέβαινον τῇ πόλει· βάσκανον δὲ καὶ πικρὸν καὶ κακόηθες οὐδέν ἐστι πολίτευμ᾽ ἐμόν, οὐδὲ ταπεινόν, οὐδὲ τῆς πόλεως ἀνάξιον.

[109] ταὐτὸ τοίνυν ἦθος ἔχων ἔν τε τοῖς κατὰ τὴν πόλιν πολιτεύμασι καὶ ἐν τοῖς Ἑλληνικοῖς φανήσομαι· οὔτε γὰρ ἐν τῇ πόλει τὰς παρὰ τῶν πλουσίων χάριτας μᾶλλον ἢ τὰ τῶν πολλῶν δίκαι᾽ εἱλόμην, οὔτ᾽ ἐν τοῖς Ἑλληνικοῖς τὰ Φιλίππου δῶρα καὶ τὴν ξενίαν ἠγάπησα ἀντὶ τῶν κοινῇ πᾶσι τοῖς Ἕλλησι συμφερόντων.

[110] Ἡγοῦμαι τοίνυν λοιπὸν εἶναί μοι περὶ τοῦ κηρύγματος εἰπεῖν καὶ τῶν εὐθυνῶν· τὸ γὰρ ὡς τἄριστά τ᾽ ἔπραττον καὶ διὰ παντὸς εὔνους εἰμὶ καὶ πρόθυμος εὖ ποιεῖν ὑμᾶς, ἱκανῶς ἐκ τῶν εἰρημένων δεδηλῶσθαί μοι νομίζω. καίτοι τὰ μέγιστά γε τῶν πεπολιτευμένων καὶ πεπραγμένων ἐμαυτῷ παραλείπω, ὑπολαμβάνων πρῶτον μὲν ἐφεξῆς τοὺς περὶ αὐτοῦ τοῦ παρανόμου λόγους ἀποδοῦναί με δεῖν, εἶτα, κἂν μηδὲν εἴπω περὶ τῶν λοιπῶν πολιτευμάτων, ὁμοίως παρ᾽ ὑμῶν ἑκάστῳ τὸ συνειδὸς ὑπάρχειν μοι.

***
[107] Άραγε νομίζετε ότι μικρή ανακούφιση πρόσφερα στους φτωχούς από σας ή ήταν μηδαμινό το ποσό που θα ξόδευαν οι πλούσιοι προκειμένου να μην αναλάβουν τις δίκαιες υποχρεώσεις τους; Περηφανεύομαι λοιπόν όχι μόνο γιατί δεν υποχώρησα σ᾽ αυτές τις αξιώσεις τους και γιατί αθωώθηκα από την κατηγορία, αλλά και γιατί θέσπισα νόμο που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της πόλης και έχω μάλιστα αποδείξει στην πράξη την αποτελεσματικότητά του. Γιατί σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, επειδή οι ναυτικές αποστολές γίνονταν σύμφωνα με τον δικό μου νόμο, κανένας τριήραρχος δεν παραπονέθηκε ποτέ σε σας μέχρι σήμερα ότι αδικείται, ούτε κάθισε ικέτης στον βωμό της Μουνυχίας Άρτεμης, ούτε φυλακίστηκε από τους υπευθύνους των ναυτικών αποστολών, ούτε και καμιά τριήρης εγκαταλείφθηκε έξω στη θάλασσα και χάθηκε για την πόλη, ούτε και παρέμεινε στον ναύσταθμο ως μη δυναμένη να ανοιχτεί στο πέλαγος.

[108] Και όμως, με τους προηγούμενους νόμους συνέβαιναν όλα αυτά. Η αιτία ήταν το ότι οι προς το δημόσιο υποχρεώσεις έπεφταν στους ώμους των φτωχών· συνέβαιναν πράγματι πολλά άτοπα. Εγώ όμως μετέφερα το βάρος των δημόσιων υποχρεώσεων από τους φτωχούς στους πλούσιους και έτσι γίνονταν όλα όσα έπρεπε. Επίσης, θεωρώ τον εαυτό μου άξιο επαίνου και για έναν άλλο λόγο, για το ότι έπαιρνα όλα εκείνα τα πολιτικά μέτρα που πρόσφεραν στην πόλη ταυτόχρονα δόξες, τιμές και δύναμη· δεν υπάρχει κανένα δικό μου πολιτικό μέτρο μικρόψυχο, σκληρό, και μικροπρεπές, ούτε ταπεινωτικό, ούτε και ανάξιο της πόλης.

[109] Θα αποδειχθεί λοιπόν ότι κρατούσα το ίδιο ήθος τόσο στην εσωτερική πολιτική όσο και στην πολιτική που αφορούσε στις ελληνικές υποθέσεις. Γιατί ούτε στην πόλη προτίμησα την ευγνωμοσύνη των πλουσίων από τα δίκαια του λαού ούτε στις εξωτερικές υποθέσεις πόθησα περισσότερο τα δώρα και τη φιλία του Φιλίππου από τα κοινά συμφέροντα όλων των Ελλήνων.

[110] Αυτό που μου απομένει τώρα, νομίζω, είναι να μιλήσω για την αναγόρευση και για την απόδοση ευθυνών. Το ότι οι ενέργειές μου ήταν οι καλύτερες για την πόλη και το ότι είμαι πάντοτε φίλος του λαού και πρόθυμος να σας υπηρετώ, πιστεύω ότι με τα όσα είπα το έχω δηλώσει κατά τρόπο ικανοποιητικό. Ωστόσο, τις πιο σημαντικές από τις πολιτικές πράξεις και ενέργειές μου τις παραλείπω, γιατί νομίζω πρώτον ότι στη συνέχεια είμαι υποχρεωμένος να απολογηθώ για την κατηγορία σχετικά με την παρανομία του ψηφίσματος του Κτησιφώντα, δεύτερον ότι, και αν ακόμη δεν πω τίποτε για την υπόλοιπη πολιτική μου δράση, ο καθένας από σας τα ξέρει εξίσου καλά με εμένα.