Η πίστη των Μπαχάι

Με τον όρο Μπαχάι εννοείται μια από τις νεότερες θρησκείες, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν παγκόσμιες. Υπήρξε φυσική συνέχεια της Μπαμπί Πίστης, που ιδρύθηκε στο Ιράν από τον Σαγιέντ Άλι-Μουχάμαντ Σιραζί (1819-1850), τον επονομαζόμενο Μπαμπ (η Πύλη). Προδρομική μορφή, ο Μπαμπ προφήτευσε την άφιξη μιας παρουσίας μεγαλύτερης από τον ίδιο, ρόλο που ανέλαβε ο Μιζρά Χουσεΐν-Αλί-ι-Νουρί ή Μπαχά'ο'λλά(χ) εφεξής αποκαλούμενος Μπαχαολλά, δηλαδή η "δόξα του Θεού".

Οι διδασκαλίες της Μπαχάι Πίστης αποδίδουν έμφαση στην πνευματική ενότητα της ανθρωπότητας και την κρυμμένη ενότητα όλων των μεγάλων θρησκειών του κόσμου. Η θρησκευτική ιστορία εκδηλώθηκε μέσα από μία σειρά θείων αγγελιαφόρων, οι οποίοι εγκαθίδρυσαν την κατάλληλη για τις ανάγκες της εποχής τους θρησκεία. Σε αυτούς τους θείους αγγελιαφόρους σύμφωνα με την Πίστη Μπαχάι περιλαμβάνεται ο Αβραάμ, ο Μωυσής, ο Ζωροάστρης, ο Βούδας, ο Κρίσνα, ο Ιησούς, ο Μωάμεθ και προσφάτως, ο Μπαμπ και ο Μπαχαολλά. Στην Μπαχάι Πίστη κάθε αγγελιαφόρος φέρεται ότι δίδαξε αυτό που θα ακολουθούσαν οι επόμενοι αγγελιαφόροι και ότι οι ισχυρισμοί και οι διδασκαλίες του Μπαχαολλά εκπληρώνουν τις εσχατολογικές υποσχέσεις προγενέστερων γραφών. Η ανθρωπότητα γίνεται κατανοητή ως εμπλεκόμενη σε μια συλλογική εξελικτική διαδικασία με σκοπό τη σταδιακή εγκαθίδρυση της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της ενότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η λέξη "Μπαχά'ι" (/bæhɒːʔiː/, /bəˈhai/, بهائی) χρησιμοποιείται είτε ως επίθετο για την αναφορά στην Μπαχάι Πίστη ή ως όρος για τον ακόλουθο του Μπαχαολλά. Ως ουσιαστικό η λέξη δεν εννοεί τη θρησκεία ως σύνολο. Προέρχεται από την Αραβική Μπαχά', που σημαίνει δόξα ή μεγαλείο. Ο όρος Μπαχαϊσμός (ή "Μπαχα'ισμός") χρησιμοποιείτο στο παρελθόν, αλλά σήμερα η χρήση του όρου φθίνει διαρκώς.

Πεποιθήσεις

Οι διδασκαλίες της Μπαχάι Πίστης σχετίζονται με τρεις αρχές που διαμορφώνουν τον πυρήνα της:

• Η μοναδικότητα του Θεού
• Η ενότητα της Θρησκείας
• Η ενότητα του ανθρώπινου είδους

Πλείστες πεποιθήσεις και πρακτικές της Μπαχάι Πίστης είναι ριζωμένες σε αυτές τις τρεις προτεραιότητες. Ωστόσο θεωρούμενες αφεαυτού οι τρεις αρχές συνιστούν μόνον υπεραπλούστευση των διδασκαλιών της Μπαχάι Πίστης.

Δημογραφία

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία που προέρχονται από την Μπαχάι Πίστη ο πληθυσμός των πιστών της νέας θρησκείας εκτιμάται ότι ανέρχεται στα 8 εκατομμύρια. Οι περισσότερες εγκυκλοπαίδειες και παρόμοιες πηγές εκτιμούν τον πληθυσμό ανάμεσα στα πέντε και τα έξι εκατομμύρια στις αρχές του 21ου αιώνα

Από τις απαρχές της στην Περσική και την Οθωμανική αυτοκρατορία, στις αρχές του 20ου αιώνα υπήρξαν αρκετοί μεταστραφέντες στη Ν. και τη ΝΑ Ασία, την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Στη δεκαετία 1950 και 1960 συστηματικές προσπάθειες έφεραν τη θρησκεία σχεδόν σε κάθε χώρα και περιοχή του κόσμου. Στη δεκαετία του 1990 αναπτύχθηκαν προγράμματα για τη συστηματική διδασκαλία σε ευρεία κλίμακα, με αποτέλεσμα στην αυγή του 21ου αιώνα να υπάρξουν αθρόες προσελεύσεις νέων ακολούθων σε όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Αλμανάκ (The World Almanac and Book of Facts 2004):

Η Μπαχάι Πίστη καταχωρήθηκε στο The Britannica Book of the Year (1992–παρόν) ως η δεύτερη περισσότερο εξαπλούμενη από τις ανεξάρτητες θρησκείες του κόσμου σύμφωνα με τους αριθμούς των χωρών στις οποίες αντιπροσωπεύεται. Η εγκυκλοπαίδεια Britannica ισχυρίζεται ότι είναι εγκαθιδρυμένη σε 247 χώρες και περιοχές και αντιπροσωπεύει πάνω από 2.100 εθνικές και φυλετικές ομάδες, ενώ οι Γραφές της έχουν μεταφραστεί σε 800 περίπου γλώσσες. Σύμφωνα με την ίδια πηγή υπάρχουν πάνω από 7.000.000 ακόλουθοι παγκοσμίως [2005]. Επιπροσθέτως τα στατιστικά στοιχεία των Εθνικών Πνευματικών Συναθροίσεων υποδεικνύουν ότι οι οπαδοί της θρησκείας έχουν αυτο-οργανωθεί στις περισσότερες επικράτειες στις οποίες δραστηριοποιούνται.

Η Μπαχάι Πίστη ταξινομήθηκε επίσης από το περιοδικό FP magazine ως η δεύτερη περισσότερο εξαπλούμενη θρησκεία, με ρυθμό ανάπτυξης 1,70%.

Διδασκαλίες

Ο Σόγκι Εφφέντι, η κεφαλή της θρησκείας από το 1921 έως το 1957, έγραψε την ακόλουθη επιτομή των διακεκριμένων αρχών των διδασκαλιών του Μπαχαολλά, οι οποίες μαζί με τους νόμους και τις εντολές του Κιτάμπ-ι-Ακντάς συνθέτουν τον θεμέλιο λίθο της Μπαχάι Πίστης:

Η ανεξάρτητη αναζήτηση της αλήθειας αποδεσμευμένη από τη δεισιδαμονία ή την παράδοση· η ενότητα της ανθρώπινης φυλής, η ζωτικής σπουδαιότητας αρχή και θεμελιώδης δοξασία της Πίστης· η βασική ενότητα όλων των θρησκειών· η καταδίκη όλων των μορφών προκατάληψης, είτε θρησκευτικών ή φυλετικών, ταξικών και εθνικών· η αρμονία μεταξύ θρησκείας και επιστήμης· η ισότητα ανδρών και γυναικών, τα δύο φτερά πάνω στα οποία μπορεί να υψιπετήσει η ανθρωπότητα· η εισαγωγή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης· η υιοθέτηση μιας παγκόσμιας βοηθητικής γλώσσας· η απόρριψη των άκρων της φτώχειας και του πλούτου· η εγκαθίδρυση μιας Παγκόσμιας Κυβέρνησης για τη διευθέτηση των διαφορών ανάμεσα στα έθνη· η εξύψωση του έργου που παράγεται στο πνεύμα της υπηρεσίας, στα πλαίσια της λατρείας· η εξύμνηση της δικαιοσύνης ως κυρίαρχης αρχής στην ανθρώπινη κοινωνία, και της θρησκείας ως κυματοθραύστη για την προστασία όλων των λαών και των εθνών· η εγκαθίδρυση μιας μόνιμης και παγκόσμιας ειρήνης ως υπέρτατο σκοπό του ανθρώπινου γένους —αυτά είναι τα ουσιαστικά στοιχεία που διακήρυξε ο Μπαχαολλά.

Κοινωνικές αρχές

Οι ακόλουθες 12 αρχές χρησιμοποιούνται συχνά ως επιτομή των διδασκαλιών της Μπαχάι Πίστης. Προέρχονται από μεταγραφές ομιλιών που δόθηκαν από τον Αμπντόλ-Μπαχά κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στο Παρίσι και τη Νότιο Αμερική, το 1912. Ο κατάλογος δεν είναι επίσημος και κυκλοφορούν αρκετοί τέτοιοι σε γραπτή μορφή ή στο διαδίκτυο.

• Η μοναδικότητα του Θεού
• Η ενότητα της Θρησκείας
• Η ενότητα του ανθρώπινου είδους
• H ισότητα των φύλων
• Εξάλειψη όλων των μορφών προκατάληψης
• Παγκόσμια ειρήνη
• Αρμονία θρησκείας και επιστήμης
• Ανεξάρτητη έρευνα της αλήθειας
• Καθολική υποχρεωτική εκπαίδευση
• Παγκόσμια βοηθητική γλώσσα
• Μη ανάμιξη σε πολιτικές διαμάχες
• Εξάλειψη των άκρων της φτώχειας και του πλούτου

Ειδικότερα σε ότι αφορά στην επιδίωξη της παγκόσμιας ειρήνης ο Μπαχαολλά προϋπόθεσε έναν κόσμο που αγκαλιάζει τη Συλλογική Ασφάλεια ως αναγκαία συνθήκη για την εγκαθίδρυση μιας διαρκούς ειρήνης.

Μυστικιστικές διδασκαλίες

Αν και οι διδασκαλίες της Μπαχάι Πίστης στρέφονται εμφατικά σε κοινωνικά και ηθικά ζητήματα, υπάρχουν αρκετά θεμελιακά κείμενα που περιγράφθηκαν ως μυστικιστικά. To Επτά Κοιλάδες θεωρείται η μεγαλύτερη μυστικιστική σύνθεση του Μπαχα'ο'λλά. Γράφτηκε προς ένα ακόλουθο του Σουφισμού, στο στυλ του Φαριντ αντ-Ντιν Αττάρ. Πρωτομεταφράστηκε στα αγγλικά το 1906 και έτσι έγινε ένα από τα πρωιμότερα βιβλία του Μπαχαολλά στον δυτικό κόσμο. Το Τα Απόκρυφα Λόγια είναι ένα άλλο βιβλίο του γραμμένο κατά την ίδια περίοδο, με 153 σύντομα εδάφια στα οποία ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι έλαβε τη βασική ουσία ορισμένων πνευματικών αληθειών και τις κατέγραψε σε σύντομη μορφή.

Η Διαθήκη

Οι διδασκαλίες της Μπαχάι Πίστης μιλούν για μια "Μείζονα Διαθήκη", συμπαντική και αιώνια, και μία "Ελάσσονα Διαθήκη", μοναδική σε κάθε θρησκευτική έκφραση. Η Ελάσσων Διαθήκη θεωρείται συμφωνία ανάμεσα σε έναν Αγγελιαφόρο του Θεού και τους ακολούθους του και περιλαμβάνει κοινωνικές πρακτικές, καθώς επίσης και τη συνέχεια της αυθεντίας στη θρησκεία. Επί του παρόντος οι ακόλουθοι της Μπαχάι Πίστης θεωρούν την αποκάλυψη του Μπαχαολλά ως δεσμευτική ελάσσονα διαθήκη του Μπαχαολλά προς τους οπαδούς της θρησκείας. Γενικότερα η προσκόλληση στις γραφές της Πίστης θεωρείται αρετή προς την οποία οφείλει να μοχθεί ο πιστός. Η Μείζων Διαθήκη θεωρείται διαρκής συμφωνία μεταξύ του Θεού και του ανθρώπινου γένους.

Θεωρώντας την ενότητα ως βασική ποιότητα της θρησκείας οι ακόλουθοι της Μπαχάι Πίστης ακολουθούν μία διοίκηση για την οποία πιστεύουν ότι είναι εν θεώ διατεταγμένη (χειροτονημένη). Για αυτό θεωρούν οποιεσδήποτε απόπειρες δημιουργίας σχισμάτων και διαιρέσεων ως προσπάθειες αντίθετες προς τις διδασκαλίες του Μπαχαολλά. Διάφορα σχίσματα προκλήθηκαν στην ιστορία της Μπαχάι Πίστης επικεντρωμένα στο ζήτημα της διαδοχής με σχετικά μικρή επιτυχία και απέτυχαν να προσελκύσουν πολυάριθμους οπαδούς. Οι ακόλουθοι διαιρέσεων θεωρούνται διασπαστές της Διαθήκης και απομακρύνονται, ουσιαστικά αφορίζονται.

Σύντομη ιστορία

Ως θρησκεία η Μπαχάι Πίστη έχει το υπόβαθρό της σε δύο προγενέστερα αλλά εντελώς διαφορετικά στην ουσία τους κινήματα, στον Σιιτικό Σαϊκισμό (Σαΐκ, επίσης Σεΐχης ως θρησκευτικός τίτλος) και την Μπαμπί Πίστη. Ο Σαϊκισμός, επικεντρωμένος στην πεποίθηση ότι υπάρχει ένας τέλειος Ιμάμ (Ιμάμης) επί της γης σε όλες τις περιόδους της ιστορίας, ανέμενε την επιστροφή του κρυμμένου Δωδέκατου Ιμάμ στην περίοδο 1260/1844. Ένας αρκετά μεγάλος αριθμός Σαΐκ προσχώρησε στο μεσσιανικό κίνημα του Μπαμπισμού το 1840, όταν ο Σαγιέντ Άλι-Μουχάμαντ Σιράζι προκήρυξε τον εαυτό του πρώτο Μπαμπ, ή «πύλη» του Δωδέκατου Ιμάμ. Καθώς η νέα θρησκεία εξαπλωνόταν, ξέσπασαν ταραχές ανάμεσα στους Σιίτες και τους Μπαμπιστές. Η κυβερνητική επέμβαση κατέληξε σε σφαγή των Μπαμπιστών.

Σε γενικές γραμμές η ιστορία της Μπαχάι Πίστης ανιχνεύεται συχνά μέσω μιας σειράς καθοδηγητών, κεντρικών μορφών της θρησκείας, που ξεκινούν με τη διακήρυξη του Μπαμπ 23 Μαΐου 1844 στο Σιράζ. Η παράδοση της Μπαχάι Πίστης στις πρώιμες φάσεις της ήταν απομονωμένη στις επικράτειες της Περσικής και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας έως τον θάνατο του Μπαχαολλά το 1892. Σύντομα εμφανίστηκαν ακόλουθοι της θρησκείας σε 13 χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Υπό την ηγεσία του γιου του, Αμπντόλ-Μπαχά, η Μπαχάι Πίστη εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και την Αμερική και ενισχύθηκε στο Ιράν παρά τις υφιστάμενες διώξεις. Μετά τον θάνατο του Αμπντου'λ-Μπαχά το 1921, η ηγεσία της κοινότητας της Μπαχάι Πίστης εισήλθε σε μια νέα φάση, εξελισσόμενη σε διαχειριστική τάξη με ένα σύστημα εκλεγμένων σωμάτων.

Κοινωνικές πρακτικές

Νόμοι

Οι νόμοι της Πίστης Μπαχάι προέρχονται κυρίως από το Κιτάμπ-ι-Αγκντάς, το οποίο γράφτηκε από τον Μπαχά'ο'λλά. Τα παρακάτω αντιπροσωπεύουν ορισμένους από τους βασικούς νόμους:

• Οι ακόλουθοι της Πίστης άνω των 15 ετών εντέλλονται να απαγγέλλουν μία από τις υποχρεωτική προσευχή κάθε μέρα. Υπάρχουν τρεις τέτοιες προσευχές από τις οποίες μπορεί να επιλέξει κανείς μία ανά ημέρα.
• Η συκοφαντία και η κακολογία απαγορεύονται και αποκηρύσσονται.
• Οι ενήλικες ακόλουθοι άνω των 15 εως 70 ετών που χαίρουν καλής υγείας τηρούν νηστεία 19 ημερών από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου από τις 2 έως τις 20 Μαρτίου κατ' έτος.
• Το αλκοόλ και τα ναρκωτικά είναι απαγορευμένα, εκτός και αν απαιτούνται με συνταγή γιατρού.
• Οι ερωτικές σχέσεις επιτρέπονται μόνο ανάμεσα στον σύζυγο και τη σύζυγο.
• Επίσης απαγορευμένα είναι τα τυχερά παιχνίδια (τζόγος).

Παρόλο που ορισμένοι από τους νόμους του Κιτάμπ-ι-Αγκντάς είναι εφαρμόσιμοι στην παρούσα εποχή και μπορούν να επιβληθούν σε ένα βαθμό από τους διοικητικούς θεσμούς ο Μπαχαολλά προέβλεψε την προοδευτική εφαρμογή και άλλων νόμων, που εξαρτώνται άμεσα από την ύπαρξη μιας δεσπόζουσας κοινωνίας Μπαχάι. Αυτοί οι νόμοι, όταν δεν έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με τους νόμους της χώρας στην οποία είναι εγκατεστημένη και δραστηριοποιείται αυτή η κοινωνία, είναι δεσμευτικοί για κάθε ακόλουθο της Πίστης και η τήρηση των προσωπικών νόμων, όπως η προσευχή ή η νηστεία, είναι αποκλειστική υπευθυνότητα του ατόμου.

Τόποι λατρείας

Οι περισσότερες συγκεντρώσεις των ακολούθων της Πίστης γίνονται σε κατοικίες, τοπικά κέντρα ή ιδιαίτερες εγκαταστάσεις, τους Οίκους Λατρείας. Υπάρχουν σήμερα επτά Οίκοι Λατρείας, ένας ανά ήπειρο και ένας υπό κατασκευή στη Χιλή.