Ένα «παράθυρο» στα πρώτα στάδια σχηματισμού του ηλιακού συστήματος

Επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Αριζόνα εντόπισαν δύο διακριτές ζώνες σκόνης αλλά κι έναν εκτεταμένο δίσκο σκόνης και αερίων, γύρω από το νεαρό άστρο HD 95086. Η δομή αυτή αποτελεί ένα «παράθυρο» στην «παιδική» ηλικία του ηλιακού μας συστήματος, αφού μοιάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό με τα πρώτα στάδια σχηματισμού των πλανητών και των υπόλοιπων σωμάτων που περιβάλλουν σήμερα τον Ήλιο.

Σύμφωνα με τους ερευνητές οι δύο ζώνες παραπέμπουν στη ζώνη των αστεροειδών και τη ζώνη του Κόιπερ στο ηλιακό μας σύστημα. Επίσης, ο δίσκος συμπληρώνει την εικόνα που έχουν αποκλειστικά τα πλανητικά συστήματα, στις αρχικές φάσεις δημιουργίας τους.


Ο HR 8799 θεωρούνταν μέχρι σήμερα ανάλογο μιας εξίσου πρώιμης, αλλά μεταγενέστερης φάσης του ηλιακού μας συστήματος.
Ανάλογοι σχηματισμοί σκόνης υπάρχουν επίσης γύρω από έναν αστέρα με σχετικά μεγαλύτερη ηλικία, τον HR 8799, με τη διαφορά πως ανάμεσα στις δυο ζώνες έχουν εντοπισθεί να περιφέρονται τέσσερις πλανήτες. Ο HR 8799 θεωρούνταν μέχρι σήμερα ανάλογο μιας εξίσου πρώιμης, αλλά μεταγενέστερης φάσης του ηλιακού μας συστήματος. Έτσι, οι αναλογίες του με τα νέα ευρήματα υποδεικνύουν πως υπάρχει ο σχηματισμός πλανητών και η εξέλιξη των πλανητικών συστημάτων γίνεται μέσα από μια σειρά εν πολλοίς παρόμοιων βημάτων σε όλες τις «γειτονιές» του σύμπαντος.

«Ο HD 95086 μας δίνει ένα στιγμιότυπο της κατάστασης του ηλιακού μας συστήματος, όταν αυτό είχε ηλικία μόλις 10-20 εκατομμύρια χρόνια»

Η ηλικία των δύο συστημάτων υπολογίζεται ανάμεσα στα 10 και τα 90 εκατομμύρια έτη, όταν περίπου σχηματίσθηκαν οι γήινοι πλανήτες και απέκτησαν την τελική τους μορφή οι αέριοι γίγαντες πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα. «Θεωρούμε πως ο HD 95086 μας δίνει ένα στιγμιότυπο της κατάστασης του ηλιακού μας συστήματος, όταν αυτό είχε ηλικία μόλις 10-20 εκατομμύρια χρόνια», λέει η Κέιτ Σου, αστρονόμος από το πανεπιστήμιο της Αριζόνα.

Οι HD 95086 και HR 8799 βρίσκονται αντίστοιχα σε απόσταση 295 και 129 ετών φωτός από τη Γη, στους αστερισμούς της Τρόπιδος και του Πήγασου. «Τα δύο άστρα βρίσκονται σε στάδια εξέλιξης που πιστεύουμε ότι είναι παρόμοια με φάσεις του ηλιακού μας συστήματος στις οποίες συνέβησαν πολύ σημαντικά φαινόμενα, όπως ο σχηματισμός της Σελήνης», σημειώνει η Ρένου Μαλότρα από το αμερικανικό ίδρυμα, η οποία συνυπογράφει τη μελέτη. «Οι διαδικασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη σε αυτά μπορούν να μας δώσουν μια εικόνα της δικής μας ιστορίας».

Σε αυτή την ιστορία, ένα από τα σημαντικά ερωτήματα είναι η σχεδόν παντελής απουσία ύλης από τον διαπλανητικό χώρο. Η πλέον επικρατούσα εξήγηση είναι πως η βαρύτητα των πλανητών απομακρύνει κάθε είδος θραύσματος, με την πάροδο του χρόνου. Μια εξήγηση που οι επιστήμονες ελπίζουν πως οι HD 95086 και HR 8799 θα τους δώσουν την ευκαιρία να ελέγξουν.