Συνείδηση θανάτου ή Πλάνη;

"Ένας άνθρωπος κατέβαινε λάμνοντας ένα μεγάλο ποταμό. Πολλά χρόνια, μέρα και νύχτα, έλαμνε κι ερευνούσε τον ορίζοντα. Άξαφνα το ρέμα έγινε τρομερό, ο άνθρωπος σήκωσε το κεφάλι κι έστησε αυτί: ο ποταμός ήταν ένας καταρράχτης, δεν είχε σωτηρία. Τότε ο άνθρωπος σταύρωσε τα κουπιά, σταύρωσε τα χέρια κι άρχισε να τραγουδάει. Συλλογίζομαι αυτό το τραγούδι, κι η καρδιά μου πάει να σπάσει. Αυτός είναι ο μοναδικός ύμνος της λευτεριάς!"

Νίκος Καζαντζάκης – «Ο βραχόκηπος»

Όταν η συνειδητότητα αναδύεται απ’ το λήθαργο της ψευδαίσθησης φρίττει στο θέαμα μιας ανθρωπότητας δεμένης μανιακά στο άρμα της ανύπαρκτης «ευτυχίας». Απελπίζεται στο θέαμα μιας ανθρωπότητας που πεισματικά αρνιέται ότι δυσάρεστο και είναι τυφλά προσκολλημένη στο ευχάριστο το οποίο και αποκαλεί «ευτυχία». Και το χειρότερο είναι ότι δεν μπορεί ή δεν θέλει να δει τα γεγονότα καταπρόσωπο. Πιστεύει τυφλά και ανεξέλεγκτα στο σύνθημα: «Η ευτυχία βρίσκεται στην ευχαρίστηση που προσφέρουν της ύλης οι ηδονές.»

 

Ποιος προβάλλει τις ηδονές σαν χάπι για τη λησμονιά του τελικού αφανισμού του ανθρώπου; Ποιος είναι αυτός ο παράγοντας που εμποδίζει τον άνθρωπο να αποκτήσει συνείδηση του θανάτου του και απλώνει ομίχλη πάνω από το τρομερό βάραθρο που αργά ή γρήγορα θα τον καταπιεί; Και για να λησμονηθεί πιο αποτελεσματικά ο φυσικός νόμος «γέννηση – θάνατος» υψώνει μπροστά στα μάτια του έναν τεράστιο παραμορφωτικό καθρέπτη που του παρουσιάζει μόνο την ευχάριστη όψη της ύπαρξης; Παράλληλα του υπόσχεται παραδείσους ηδονής και τον προτρέπει να εντρυφήσει σ’ αυτούς.

Π λ ά ν η, ονομάζει τον παραμορφωτικό αυτό παράγοντα η Άντζακα, καθώς παραπλανά τους ανθρώπους με ψεύτικα συνθήματα για ευτυχία εκεί όπου δεν υπάρχει, μόνο και μόνο για να μην τους αφήσει να συνειδητοποιήσουν τον φυσικό νόμο του θανάτου.

 Ο γνήσιος αναζητητής, όταν καταφέρει μέσα από τρομερές δοκιμασίες να βρει την απάντηση στο ερώτημα «ποιος είμαι;» και μεταγενέστερα στο ερώτημα «γιατί γεννήθηκα;» κατανοεί με ποια σκοπιμότητα ενεργεί έτσι όπως ενεργεί ο παράγων Πλάνη: Για να μη διατυπώσει ποτέ ο άνθρωπος αυτά τα ερωτήματα και να μην προχωρήσει ποτέ στα ενδότερα διαμερίσματα. Τι θα συνέβαινε αλήθεια αν όλοι οι άνθρωποι όδευαν προς τα μέσα; Απλούστατα η πλάνη θα έπαυε να υπάρχει και γι’ αυτό ακριβώς το λόγο κάνει αγώνα ύπαρξης κι επιβίωσης.

Ο γνήσιος όμως αναζητητής αρνείται κάθε διαφυγή προς τη λήθη μέσα από την προσκόλληση στην ηδονή. Δεν δέχεται με κανένα τρόπο και με κανένα τίμημα να ξεφύγει από τη φυσική νομοτέλεια του θανάτου. Δεν θέλει να λησμονήσει τη θνητή του μοίρα, αλλά να την υπερβεί. Και αυτό συνιστά τη ριζική διαφορά του από τους άλλους. Αρνείται την Πλάνη, αρνείται τη Λήθη, αρνείται να λησμονήσει ότι οδεύει προς τον θάνατο. Και όχι μόνον αρνείται να λησμονήσει, αλλά αυξάνει την μνημοσύνη του γεγονότος σαν ερέθισμα για να προωθηθεί σε μια περιοχή που δεν διέπεται από το νόμο του θανάτου. Είναι ακριβώς η ανακάλυψη αυτής της περιοχής, ίσως λίγο πριν την συνειδητοποίηση του φυσικού θανάτου, που κάνει τον κωπηλάτη του Καζαντζάκη να αρχίσει να τραγουδάει ανέμελα!