Λίθινα Προϊστορικά Τηλεσκόπια Χωρίς Φακούς;

Οι Ευρωπαίοι της Λίθινης Εποχής μπορεί να κοίταζαν τα αστέρια μέσα από γιγαντιαία πέτρινα τηλεσκόπια, σύμφωνα με νέα έρευνα.

Οι αστρονόμοι εξερευνώντας τις μονολιθικές περιοχές στην Πορτογαλία, πιστεύουν ότι μια σειρά από τάφοι ηλικίας 6.000 ετών, θα μπορούσαν να έχουν χρησιμοποιηθεί από τους προϊστορικούς αστρονόμους για να πάρουν μια σαφέστερη εικόνα του νυχτερινού ουρανού.

Η ομάδα προτείνει ότι τα μακρά στενά περάσματα μέσα στους τάφους βοηθούν να επικεντρωθεί το φως των άστρων σε έναν οπίσθιο θάλαμο, ακριβώς όπως το άνοιγμα μιας φωτογραφικής μηχανής, και αυτό ενισχύει την άποψη ότι ότι οι πρώιμοι πολιτισμοί έψαχναν στους ουρανούς.

Ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής τον πορτογαλικής καταγωγής δρ. Φάμπιο Σίλβα του Πανεπιστημίου της Ουαλίας Trinity Saint David, έκαναν τη σχετική ανακοίνωση στο συνέδριο Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Βρετανίας που διεξάγεται στο Νότιγχαμ.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι σκοτεινοί στενοί είσοδοι που οδηγούσαν στους υπόγειους νεολιθικούς τάφους, βοηθούσαν τους ανθρώπους εκείνης της εποχής -στο πλαίσιο κάποιου μυητικού τελετουργικού- να στρέφουν το βλέμμα τους στον ουρανό και να βλέπουν, την αυγή προς το τέλος Απριλίου ή τις αρχές Μαΐου, την εμφάνιση του λαμπρού άστρου Αλδεβαράν, του πιο φωτεινού στον αστερισμό του Ταύρου.

«Φανταστείτε ένα νεαρό αγόρι που υποχρεωνόταν να περάσει όλη τη νύχτα σε αυτό το διάδρομο του τάφου, πιθανώς τρομαγμένο μέχρι θανάτου, και το πρωί μπορούσε να δει το εν λόγω άστρο να ανατέλει, αρκετές μέρες προτού μπορέσει να το δει η υπόλοιπη φυλή του. Κάτι τέτοιο θα ήταν ένα είδους μυστική γνώση» ανέφερε ο Σίλβα.

Παρόμοιοι πανάρχαιοι τάφοι με στενές και μακριές εισόδους έχουν ανακαλυφθεί σε πολλά μέρη της Δυτικής Ευρώπης, από την Πορτογαλία έως τη Σκανδιναβία. Το ερώτημα είναι κατά πόσο πολλοί από αυτούς λειτουργούσαν και ως αστρονομικά παρατηρητήρια, χιλιάδες χρόνια πριν την εφεύρεση του τηλεσκοπίου.

Οι αρχαιοαστρονόμοι θεωρούν πολύ πιθανό ότι αυτοί οι διάδρομοι χρησιμοποιούνταν για τον πρόωρο εντοπισμό άστρων, όταν ακόμη τα αυτά ήσαν πολύ αχνά. Η βελτιωμένη όραση οφείλεται στο ότι όταν κανείς κοιτάζει προς τα έξω μέσα από ένα σκοτεινό άνοιγμα, μπορεί να δει καλύτερα κάτι στον ουρανό. Αυτό θα επέτρεπε στους ανθρώπους να διακρίνουν πρώτοι κάποια άστρα, όταν αυτά πρωτοεμφανίζονταν μέσα στο έτος, ενώ έως τότε ήσαν κάτω από τη γραμμή του ορίζοντα.

Πολλές αρχαίες κοινωνίες ρύθμιζαν διάφορες δραστηριότητές τους, από τις γεωργικές καλλιέργειες ως τις μεταναστεύσεις με τα κοπάδια τους, με βάση ορισμένα αστρονομικά συμβάντα, ιδίως την εμφάνιση συγκεκριμένων άστρων στον ουρανό όπως ο Αλδεβαράν.

Σύμφωνα με τον Σίλβα, η αστροπαρατήρηση συνδυαζόταν με την τελετή μύησης των εφήβων, οι οποίοι έπρεπε να περάσουν τη νύχτα τους έξω από ένα τάφο. Υποτίθεται πως ήταν οι πρόγονοι εκείνοι που «χάριζαν» το προνόμιο της παρατήρησης του άστρου. Η σχέση αρχαίων μνημείων και αστρονομίας είναι πολύπλοκη και φαίνεται, μεταξύ άλλων, να αφορά διάσημα μνημεία όπως το Στόουνχετζ και οι πυραμίδες.

Η ομάδα λέει ότι οι δομές αυτές μπορεί να ήταν μερικά από τα πρώτα αστρονομικά εργαλεία, που χρησιμοποιούνται για τελετουργίες – όπου οι άνθρωποι μπαίνουν στον ιερό θάλαμο όπου θάφτηκαν οι πρόγονοί τους, με μόνο το φως των άστρων να εισέρχονται στο θάλαμο.

Προσθέτουν ότι αυτά τα γιγάντια πέτρινα εργαλεία ήταν αποτελεσματικά τηλεσκόπια χωρίς φακούς και εμφανίζονται χιλιάδες χρόνια πριν εφευρέθηκαν τηλεσκόπια.