Aυτοπεποίθηση: Έτσι μαθαίνεις να πιστεύεις στον εαυτό σου

Όταν κοιτάζουμε μέσα μας έχουμε μια συγκεκριμένη εικόνα για τον εαυτό μας. Η αυτοεκτίμηση είναι ακριβώς το πώς νιώθουμε σε σχέση με την εικόνα αυτή και είναι τόσο σημαντική που επηρεάζει άμεσα κι έμμεσα κάθε πτυχή της ζωής μας.

 

Θεωρίες Αυτοεκτίμησης

Μια προσωπική διάσταση αναδεικνύει η θεωρία ότι η αυτοεκτίμηση έχει τις ρίζες της στην εμπειρία της επιτυχίας (Robert White). Η πρόωρη επιτυχία μας ως μωρά να καλύψουμε τις ανάγκες μας (κλαίγοντας, γκρινιάζοντας, γελώντας, κλπ) εγκαθιδρύεται σταδιακά και αφορά πλέον ένα σύνολο νοητικών, συναισθηματικών και πραξιακών αντιλήψεων για τον εαυτό μας, ώστε μέχρι το στάδιο της λανθάνουσας σεξουαλικότητας (7-12 ετών όπου η προσοχή στρέφεται προς τα έξω, σε γνώσεις και ικανότητες) να έχει αναπτυχθεί πλήρως ένα πλέγμα αυτοεκτίμησης το οποίο δεν χαρίστηκε αλλά κατακτήθηκε από το παιδί.

Η Morris Rosenberg ανέδειξε μια άλλη διάσταση όπου ο ρόλος της κοινωνικοποίησης μοιάζει να είναι καταλυτικός. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή η αυτοεκτίμηση είναι μια διαδικασία σύγκρισης μεταξύ του «ιδανικού εαυτού» (οι ελπίδες, επιθυμίες και όνειρα που έχουμε για μας) και του «πραγματικού εαυτού» (τι πιστεύουμε ότι είμαστε). Όσο μικρότερο είναι το χάσμα μεταξύ των δύο, τόσο μεγαλύτερη η αυτοεκτίμηση ενός ατόμου.

Η Baumrind ανέπτυξε μια θεωρία με έμφαση στη δυναμική της σχέσης γονιού –παιδί, η οποία θεωρία έχει επιβεβαιωθεί από πληθώρα ερευνών από την ίδια αλλά και άλλους ερευνητές. Η θεωρία βασίζεται στο ότι η αυτοεκτίμηση του παιδιού σχετίζεται με το είδος εξουσίας που ασκεί ο γονιός και συνδυάζοντας δύο βασικές παραμέτρους – τις απαιτήσεις του γονιού από το παιδί και την ευαισθησία κι ανταπόκρισή του στο σύνολο των αναγκών του παιδιού (συναισθηματικές, πνευματικές, βιολογικές, κλπ) – προκύπτουν τέσσερεις τύποι συμπεριφοράς γονιών: ο δημοκρατικός που έχει απαιτήσεις από το παιδί αλλά παράλληλα ανταποκρίνεται μ' ευαισθησία στις ανάγκες του, ο αυταρχικός που έχει απαιτήσεις αλλά όχι ιδιαίτερη ανταπόκριση, ο επιεικής που έχει ανταπόκριση αλλά δεν έχει απαιτήσεις και ο παραμελητικός που δεν έχει ούτε απαιτήσεις ούτε ανταπόκριση. Οι έρευνες επιβεβαιώνουν ότι τα παιδιά των δημοκρατικών γονιών είναι πιο αυτάρκη, φιλόδοξα, με αυτοέλεγχο και υψηλότερη αυτοεκτίμηση. Επιπλέον ευρήματα δείχνουν ότι η χαμηλή αυτοεκτίμηση αγοριών σχετίζεται με αυταρχικότητα του πατέρα και των κοριτσιών με αυταρχικότητα της μητέρας αλλά και ότι η δημοκρατικότητα του πατέρα είναι αμελητέα όταν και η μητέρα δεν είναι δημοκρατική.

Η θεωρία που ανέπτυξε ο Stanley Coopersmith δίνει έμφαση στη μάθηση της αυτοεκτίμησης. Τα παιδιά μαθαίνουν ότι αξίζουν ως άνθρωποι επειδή α. οι γονείς τους τα μεταχειρίζονται με αγάπη και β. αντιμετωπίζουν με σεβασμό τον εαυτό τους όταν βλέπουν το ίδιο να κάνουν οι γονείς τους. Οι γονείς με χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιο τρωτοί στην πίεση άρα έχουν την τάση να υπεραμύνονται αντί να δίνουν λύσεις και αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε άγχος, ανεπάρκεια ή και ανικανότητα δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Άρα όπως μαθαίνεται η υψηλή αυτοεκτίμηση, και η έλλειψη αυτοεκτίμησης μπορεί να διδαχθεί.

Ο Braden βλέπει την αυτοεκτίμηση ως θεμελιώδη ψυχολογικό μηχανισμό που προκύπτει ως συνισταμένη της ικανότητας και της αίσθησης προσωπικής αξίας. Είναι η πεποίθηση ότι κάποιος όχι μόνο είναι ικανός να ζει αλλά ότι αξίζει να ζει.

Πώς ενισχύω πρακτικά την αυτοεκτίμηση των παιδιών μου;

Η υψηλή αυτοεκτίμηση δεν αφορά μόνο την παρούσα κατάσταση ενός παιδιού. Συνδέεται άμεσα με την ικανοποίηση και την ευτυχία του σε όλους τους τομείς (υγεία, σχέσεις, επαγγελματική πορεία, κα) και στη μετέπειτα ζωή του. Άρα ως γονείς οφείλουμε να ενισχύσουμε από την πρόωρη ακόμα φάση ανάπτυξης τους την αυτοεκτίμηση των παιδιών μας.

 

Χαρακτηριστικά γονιών που συνδέονται με υψηλή αυτοεκτίμηση των παιδιών του είναι:

Άνευ όρων αγάπη κι αποδοχή.
Ενθάρρυνση του παιδιού και ενίσχυση της εικόνας εαυτού του.
Καθορισμός σαφών αλλά και ρεαλιστικών ορίων και προσδοκιών από το παιδί (συνεπής τήρηση των ορίων από τον γονιό και απαιτήσεις σύμφωνα με την αναπτυξιακή φάση του παιδιού που σημαίνει πχ ότι δεν περιμένω από ένα τρίχρονο να κατανοεί το καλό και το κακό αλλά ούτε δικαιολογώ ένα δεκαπεντάχρονο όταν τρώγοντας κάτι λερώνει τον εαυτό του και όλο το σπίτι ).
Σεβασμός της ατομικότητας, δηλαδή, στο πλαίσιο που θέτουν οι γονείς τα παιδιά έχουν χώρο να εκφραστούν. Οι γονείς συζητούν μαζί τους και υπολογίζουν τις απόψεις, τα θέλω και τις ανάγκες τους.

Διαθεσιμότητα του γονιού στην ανάγκη του παιδιού για επικοινωνία.
Τι είδος αυτοεκτίμησης διαθέτουμε;

Οι Veronica & Florencia Andres, στο βιβλίο τους "Confianza Total" αντιπαραθέτουν κάποιους δείκτες του είδους αυτοεκτίμησης που διαθέτει ο καθένας μας. Θα μπορούσαν οι δείκτες αυτοί να χρησιμοποιηθούν ως ένα πρώτο σημείο αναφοράς και ερέθισμα για περαιτέρω διερεύνηση της αυτοεκτίμησής μας.