Πώς μια φυλή κανίβαλων απέκτησε ανοσία στη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια

Η φυλή των Φόρε στην Παπούα Νέα Γουινέα πλήρωσε βαρύ τίμημα για τα παράξενα ταφικά της έθιμα: μια επιδημία θανατηφόρου εγκεφαλοπάθειας που προκλήθηκε από την κατανάλωση των νεκρών τους.

Σήμερα, η κανιβαλιστική ιεροτελεστία έχει εγκαταλειφθεί σε αυτή τη γειτονιά του κόσμου, και οι Φόρε όμως προσφέρουν τώρα νέα στοιχεία για την ασθένεια των Κρόιτσφελτ-Γιάκομπ (CJD), μιας θανατηφόρου εγκεφαλοπάθειας, αντίστοιχης της «νόσου των τρελών αγελάδων».

Λόγω του κανιβαλισμού, πολλοί Φόρε έχουν σήμερα ανοσία στις ασθένειες αυτού του είδους -μια ανακάλυψη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature και υπόσχεται να βοηθήσει στην αντιμετώπιση τόσο της Κρόιτσφελτ-Γιάκομπ όσο και άλλων ασθενειών όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ.
Κούρου
Από τα τέλη του 19ου αιώνα, οι Φόρε είχαν υιοθετήσει το έθιμο του διαμελισμού των νεκρών συγγενών τους, οι οποίοι καταναλώνονταν για να επιστρέψουν στην κοινότητα τη ζωική τους δύναμη.
Η ανθρωποφαγία οδήγησε σε επιδημία της παράξενης ασθένειας «κούρου», μιας μορφής σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας που σχετίζεται με την CJD και προκαλεί άνοια που οδηγεί αναπόφευκτα στο θάνατο.
Και οι δύο ασθένειες οφείλονται στα λεγόμενα πριόν, πρωτεΐνες του εγκεφάλου που χάνουν το φυσιολογικό σχήμα τους και αποκτούν την ιδιότητα να προκαλούν την ίδια παραμόρφωση και στις κανονικές πρωτεΐνες που συναντούν μπροστά τους.
Το πιθανότερο είναι ότι η επιδημία κούρου ξέσπασε από την κατανάλωση κάποιου ασθενή που είχε εκδηλώσει αυθόρμητη εγκεφαλοπάθεια CJD -ένα απρόβλεπτο συμβάν που πλήττει περίπου έναν άνθρωπο ανά εκατομμύριο.
Δεδομένου ότι οι Φόρε έτρωγαν τους εγκεφάλους των νεκρών τους, η ασθένεια μεταδόθηκε ανεμπόδιστα -στα μέσα της δεκαετίας του 1950, είχε φτάσει να σκοτώνει το 2% του πληθυσμού ανά έτος.

Φυσική επιλογή
Η νέα μελέτη επιστρέφει στο επίκεντρο της επιδημίας και αναγνωρίζει μια μετάλλαξη στο γονίδιο της πρωτεΐνης των πριόν η οποία προστατεύει από τη μόλυνση -ουσιαστικά, οι Φόρε ανέπτυξαν «ανοσία» τόσο ενάντια στην κούρου όσο και ενάντια στη CJD.
Η μετάλλαξη αλλάζει ένα και μόνο αμινοξύ στην αλυσίδα της πρωτεΐνης, φαίνεται όμως ότι η αλλαγή αυτή εμποδίζει την πρωτεΐνη να διπλωθεί σε παθολογικό σχήμα.
«Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό παράδειγμα δαρβίνειας εξέλιξης στους ανθρώπου» σχολιάζει στο Reuters ο Τζον Κόλιντζ του University College London, μέλος της ερευνητικής ομάδας που υπογράφει τη μελέτη.
«Η επιδημία της νόσου πριόν οδήγησε στην επιλογή μιας μοναδικής γενετικής αλλαγής που προσφέρει απόλυτη προστασία από μια θανατηφόρο μορφή άνοιας» εξηγεί.
Ο ερευνητής πιστεύει ότι τα ευρήματα θα μπορούσαν να αποδειχθούν χρήσιμα και στην αντιμετώπιση άλλων μορφών άνοιας όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ, η οποία δεν προκαλείται από πριόν αλλά χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση παθολογικών πρωτεϊνών στον εγκέφαλο.
Ο κανιβαλισμός και η επιδημία κούρου θα μπορούσαν έτσι να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση ενός μεγάλου δολοφόνου του σύγχρονου κόσμου.