Γίγαντες – Κύκλωπες – Εκατόγχειρες

γιγαντομαχία_γλυπτό από τον βωμό της Περγάμου_ 100 πΧ

 

Οι Γίγαντες αποτελούν κατηγορία πλασμάτων της Ελληνικής Μυθολογίας, τα οποία ήσαν τεραστίων διαστάσεων και διέθεταν υπερφυσικές δυνάμεις – ικανότητες. Για λόγους ιστορικής ακρίβειας και ομαδοποίησης πρέπει να αναφέρουμε ότι ως Γίγαντες είναι γνωστοί οι Θράκες Γίγαντες (Γιγάντιοι) οι οποίοι κήρυξαν πόλεμο κατά των θεών και προκάλεσαν την Γιγαντομαχία, αλλά βάσει των προαναφερόμενων χαρακτηριστικών στους Γίγαντες ανήκουν οι παρακάτω «φυλές»:

Αλωάδες

Εκατόγχειρες

Θράκες Γίγαντες (Γιγάντιοι)

Κύκλωπες (Γηραιοί και Νέοι)

 

Αλωάδες

αλοάδες και άρτεμις_αθηναϊκός κρατήρας 500 πΧ_ μουσείο βασιλείας

 

Ονομάζονταν οι δίδυμοι Γίγαντες Εφιάλτης και Ώτος οι οποίοι ήσαν γιοί του Αλοέως και της Ιφιμήδειας, ή του Ποσειδώνα και της Ιφιμήδειας. Οι Αλοάδες σε ηλικία 9 ετών (λέγεται ότι σε αυτήν την ηλικία είχαν ύψος περίπου 15 μέτρα) αποφάσισαν να πολεμήσουν εναντίον των θεών και έτσι τοποθέτησαν διαδοχικά την Όσσα επάνω στον Όλυμπο και το Πήλιο επάνω στην Όσσα, προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να ανέβουν στον ουρανό και να επιτεθούν στους θεούς. Αυτήν την προσπάθεια προσπάθησε να την σταματήσει ο θεός Άρης, αλλά ηττήθηκε από τους Αλοάδες και φυλακίστηκε για δεκατρείς μήνες σε ένα χάλκινο δοχείο από το οποίο τον ελευθέρωσε ο Ερμής. Η εξόντωσή τους προήλθε από την θεά Αρτέμιδα όταν επιτέθηκε εναντίον τους μεταμφιεσμένη σε ελάφι στεκόμενη ανάμεσά τους……….οι δύο Γίγαντες σημάδεψαν το ελάφι με τα ακόντιά τους αλλά αστόχησαν και σκότωσαν ο ένας τον άλλο. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή τους σκότωσε ο θεός Απόλλων με τα βέλη του.

 

Εκατόγχειρες – Τριτοπάτορες

Οι Εκατόγχειρες ήσαν οι τρεις γιοί του Ουρανού και της Γαίας με θεϊκές δυνάμεις και οι οποίοι ήλεγχαν τις θύελλες και ανεμοστρόβιλους. Είχαν πενήντα κεφάλια και εκατό χέρια για να ελέγχουν τα φυσικά φαινόμενα που εξουσίαζαν. Υπήρχε και τέταρτος Εκατόγχειρας ο Τυφοεύς ο οποίος όμως ήταν γιος του Τάρταρου. Οι Εκατόγχειρες ήσαν αδελφοί με τους Κύκλωπες και τους Τιτάνες.

ζευς και τυφοεύς_αναπαράσταση υδρίας της χαλκίδας_540 πΧ_μουσείο μονάχου

 

Αναλυτικά ήσαν οι: Βριαρεύς (ο οποίος παντρεύτηκε την Κυμοπόλεια – θηλυκό γίγαντα – κόρη του Ποσειδώνα) Κόττος, Γύης, Τυφοεύς (ο οποίος είχε τερατώδη διάπλαση και όπως θρυλείται το κεφάλι του άγγιζε τα άστρα. Ήλεγχε τους θυελλώδεις ανέμους και νικήθηκε από τον Δία).

Οι Τριτοπάτορες γεννήθηκαν από την Γαία και τον Ουρανό ή τον Ήλιο, προϋπήρχαν όλων, ήταν δαίμονες που φυλούσαν τους ανέμους και ήσαν ο Αμαλκείδης, ο Πρωτοκλής και ο Πρωτοκλέων. Ελατρεύοντο από τους Αθηναίους και ο ναός τους ονομαζόταν Ανάκειο.

 

Θράκες Γίγαντες (Γιγάντιοι)

Γίγαντες με πόδια ερπετού που προήλθαν από την Γαία και το αίμα που έσταξε στην Γη μετά τον ευνουχισμό του Ουρανού από τον Κρόνο και γεννήθηκαν στην Παλλήνη, την δυτικότερη από τις τρείς χερσονήσους της Χαλκιδικής. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή……..εξοργισμένη η Γαία επειδή οι Ολύμπιοι νίκησαν τους Τιτάνες, γέννησε τους Γίγαντες με σκοπό να επιτεθούν στον ουρανό παίρνοντας εκδίκηση. Επειδή όμως σύμφωνα με έναν χρησμό ουδείς μπορούσε να τους νικήσει χωρίς την συνδρομή θνητού, κλήθηκε ο Ηρακλής προκειμένου να βοηθήσει τους θεούς στην μάχη κατά των Γιγάντων. Τα ονόματά τους αναφέρονται παρακάτω:

Αγασθένης.

Άγριος: Ήταν μισός άνθρωπος και μισός αρκούδα. Ήταν αδελφός του Όρειου και γιός του Πολυφόντη και μιας αρκούδας.

Αιγαίος: Σκοτώθηκε από την Αρτέμιδα.

αλκυονεύς και ύπνος_αθηναϊκός κρατήρας 500 πΧ_ μουσείο paul getty

 

Αλκυονεύς: Ο γηραιότερος των Θρακών Γιγάντων ο οποίος ήταν αθάνατος όσο πολεμούσε στον τόπο που γεννήθηκε. Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή ο οποίος τον παρέσυρε εκτός της Παλλήνης (τόπο γέννησης) αφού τον έπληξε με βέλος. Οι επτά πενθούσες κόρες του μεταμορφώθηκαν σε αλκυόνες.

Αρισταίος: Ο μοναδικός που επέζησε από την Γιγαντομαχία, αφού η μητέρα του Γαία τον μεταμόρφωσε σε σκαθάρι και τον έκρυψε στην Σικελία.

Δάμυσος: Ο ταχύτερος από τους Γίγαντες που πολέμησαν εναντίον των θεών. Σκοτώθηκε από τον κένταυρο Χείρωνα ο οποίος πήρε την ταχύτητά του και την τοποθέτησε στην φτέρνα του Αχιλλέα.

Έμφυτος 

αθηνά και εγκέλαδος_αθηναϊκός δίσκος 525 πΧ_μουσείο λούβρου

 

Εγκέλαδος: Σκοτώθηκε από την Αθηνά η οποία τον έθαψε κάτω από το ηφαίστειο της Αίτνας.

Εύβοιος

Ευρύαλος

Ευρυμέδων: Βασιλιάς των Θρακών Γιγάντων ο οποίος ευθύνεται για την ήττα από τους θεούς.

Εύρυτος: Τον σκότωσε ο Διόνυσος με τον θύρσο (διονυσιακή ράβδος η οποία στην άκρη έχει κουκουνάρι).

Εύφορβος

Θεοδάμας

Θεόμισης

Θόων: Σκοτώθηκε από τις Μοίρες ο οποίες τον έδειραν μέχρι θανάτου με χάλκινες ράβδους.

Ιαπετός 

Ιππόλυτος: Τον σκότωσε ο Ερμής φορώντας το κράνος του Άδη (ήταν αόρατος).

Κλύτιος: Σκοτώθηκε από την Εκάτη με πυρσό.

Κοίος

Κρατίων: Σκοτώθηκε από την Αρτέμιδα.

Μίμας: Σκοτώθηκε από τον Ήφαιστο με καυτό μέταλλο.

Μόλιος: Αντίπαλος του θεού Ήλιου. Σκοτώθηκε στο νησί Αία και από το αίμα του λέγεται ότι φύτρωσε το φυτό μώλυ (Όμηρος)

Μύλινος: Από την Κρήτη, τον οποίο σκότωσε ο Δίας.

Λέων: Είχε μορφή λέοντα και σκοτώθηκε από τον Ηρακλή, ο οποίος αφού του αφαίρεσε την λεοντή κατασκεύασε μανδύα, τον οποίο έκτοτε φορούσε.

Όλυμπος: Γίγαντας από την Κρήτη (γιος της Γαίας) ο οποίος μεγάλωσε τον Δία, αλλά αργότερα παρότρυνε τους Γίγαντες να στραφούν εναντίον του.

Όρειος: Ήταν μισός άνθρωπος και μισός αρκούδα. Αδελφός του Άγριου και γιος του Πολυφόντη και μιας αρκούδας.

Ουρανίων

Παγκράτης

Πάλλας: Σκοτώθηκε από την Αθηνά η οποία τον έγδαρε και με το δέρμα του έφτιαξε φόρεμα (εξ’ ου και Παλλάδα).

Πελορεύς: Πολέμησε εναντίον των θεών χρησιμοποιώντας το βουνό Πήλιο. Σκοτώθηκε από τον Διόνυσο.

Περιβοία: Κόρη του βασιλέα των Γιγάντων Ευρυμέδοντα, γιγαντίων διαστάσεων.

ποσειδών και πολυβότης_αττικός κρατήρας 410-400 πΧ__αρχαιολογικό μουσείο βερολίνου

Πολυβότης: Σκοτώθηκε από τον Ποσειδώνα, ο οποίος τον σκότωσε όταν του πέταξε ένα κομμάτι από την νήσο Κω, δημιουργώντας έτσι την Νίσυρο.

ηρακλής πορφυρίων και ήρα_αθηναϊκός αμφορέας 400 πΧ_μουσείο λούβρου

Πορφυρίων: Ο δυνατότερος από τους Θράκες Γίγαντες, ο οποίος κατά τον πόλεμο προσπάθησε να βιάσει την Ήρα, αλλά σκοτώθηκε από τον Δία και τον Ηρακλή.

Συκεύς: Κατά την Γιγαντομαχία έφυγε από την μάχη και η μητέρα του Γαία τον μεταμόρφωσε σε δένδρο (συκιά).

Τυφών: Σκοτώθηκε από τον Διόνυσο

Υπέρβιος

Φοίτιος

Κύκλωπες Γηραιοί (Ακμωνίδες)

κύκλωπες στο εργαστήριο του ηφαίστου_ρωμαϊκό ψηφιδωτό της Πομπηάς 100 μΧ_ αρχαιολογικό μουσείο νάπολι

 

Ήταν τρεις μονόφθαλμοι – αθάνατοι γίγαντες που σφυρηλάτησαν τους κεραυνούς του Δία. Μόλις γεννήθηκαν ο πατέρας τους Ουρανός τους φυλάκισε στα έγκατα της Γης, μαζί με τους αδελφούς τους Εκατόγχειρες και οι Τιτάνες όταν ανέτρεψαν τον Ουρανό τους μετέφεραν στα Τάρταρα. Τελικά ο Δίας και οι άλλοι θεοί τους απελευθέρωσαν και αυτοί σε αντάλλαγμα χάρισαν στον Δία τον κεραυνό, στον Ποσειδώνα την τρίαινα και στον Πλούτωνα (Άδη) το κράνος, που όποιος το φορούσε γινόταν αόρατος. Λέγεται ότι οι Γηραιοί Κύκλωπες ήταν συνολικά επτά. Οι τέσσερεις επιπλέον ήσαν οι γιοι του Βρόντη, οι οποίοι σκοτώθηκαν από τον Απόλλωνα προκειμένου να εκδικηθεί το θάνατο του γιου του Ασκληπιού, ο οποίος χτυπήθηκε από κεραυνό.

Αναλυτικά ήσαν οι: Βρόντης, Στερόπης, Άργης, Ευρύαλος, Ελατρεύς, Τράχιος, Αλιμήδης.

 

Κύκλωπες Νέοι

Η φυλή των νεότερων Κυκλώπων που αντιμετώπισε ο Οδυσσέας στο ταξίδι του ήταν μια εντελώς διαφορετική φυλή, πιθανότατα δημιουργημένη από το αίμα του ευνουχισμένου Ουρανού που έσταξε στην γη. Γνωστότερος όλων είναι ο Πολύφημος, υιός του Ποσειδώνα και της νύμφης Θοώσης τον οποίο σκότωσε ο Οδυσσέας. Ίσως η πληροφορία ότι ο Πολύφημος είχε έναν οφθαλμό να είναι εσφαλμένη, καθότι ο Όμηρος στην Οδύσσεια αφενός δεν αναφέρει ότι ήταν μονόφθαλμος και αφετέρου μετά από προσεκτική ανάγνωση, συμπεραίνεται ότι διέθετε δύο οφθαλμούς.

 

Άλλοι Γίγαντες ήσαν οι παρακάτω:

Άγρειος: Ήταν γιός της Γαίας και σκοτώθηκε από τις Μοίρες με ορειχάλκινες ράβδους.

Άλπος: Σικελός Γίγαντας, γιός της Γαίας ο οποίος σκοτώθηκε από τον Διόνυσο.

Άναξ: Γιός της Γαίας και του Ουρανού από την Μίλητο της Λυδίας και πατέρας του γίγαντα Αστέριου.

ηρακλής εναντίον ανταίου_αθηναϊκό δοχείο 480 πΧ_ μουσείο nationale gerite italy

Ανταίος: Υιός του Ποσειδώνα και της Γαίας και βασιλιάς της Λιβύης, ο οποίος πάλευε μέχρι θανάτου με όσους επισκέπτονταν το βασίλειό του και με τα κρανία τους έχτιζε την οροφή του ναού που ήταν αφιερωμένος στον πατέρα του. Ο Ανταίος αντλούσε την δύναμή του από την μητέρα του Γαία όσο πατούσε στο έδαφος. Σκοτώθηκε από τον Ηρακλή ο οποίος ακολουθώντας την συμβουλή της θεάς Αθηνάς, αφού τον σήκωσε ψηλά τον έσφιξε συντρίβοντας τα πλευρά.

Αντιφάτης: Γιός του Ποσειδώνα και της Γαίας, βασιλιάς των Λαιστρυγόνων (ανθρωποφάγοι Γίγαντες) τους οποίους αντιμετώπισε ο Οδυσσέας.

Αντιφάτιδες (σύζυγος και κόρη): Ήσαν θηλυκοί Γίγαντες, γεγονός σπάνιο στην Ελληνική μυθολογία. Η κόρη περιγράφεται ως «πανύψηλη και παντοδύναμη» και η σύζυγος καθήμενη στον θρόνο «ψηλή σαν βουνό».

ερμής εναντίον άργους πανόπτου_αθηναϊκό βάζο 500 πΧ_ιστορικό μουσείο βιέννης

Άργος Πανόπτης: Γίγαντας με εκατό μάτια ο οποίος ζούσε στην Αργολίδα και είχε ορισθεί από την Ήρα να φυλάει την νύμφη Ιώ, την οποία είχε μεταμορφώσει σε λευκή αγελάδα όταν συνέλαβε τον Δία να ερωτοτροπεί μαζί της. Ο Δίας προκειμένου να σώσει την ερωμένη του έστειλε τον Ερμή ο οποίος σκότωσε με το ξίφος του τον Άργο και ελευθέρωσε την Ιώ.

Αστέριος: Γίγαντας από την Λυδία γιός του Άνακτα (βλ. Άναξ).

Άζειος: Γίγαντας από την Αρκαδία ο οποίος πολέμησε στον πόλεμο με τους Τιτάνες. Ήταν πρόγονος των Αρκάδων βασιλέων.

Βορεάδες Γίγαντες: Τρείς γιοί του Βορέα (βόρειου ανέμου) και της Χιόνης, οι οποίοι ήσαν αρχιερείς της Υπερβόρειας φυλής.

Γηγενείς: Ήταν φυλή Γιγάντων (γιοί της Γαίας) οι οποίοι είχαν έξι χέρια έκαστος και σκοτώθηκαν από τους Αργοναύτες στην Μυσία.

Ηρακλής και Γυριόνης_αττικός αμφορέας 550-540 πΧ__μουσείο λούβρου

 

Γηρυόνης: Γίγαντας με τρία σώματα, γιός του Χρυσάορα και της Καλλιρόης, τον οποίο σκότωσε ο Ηρακλής σε έναν από τους 12 άθλους του.

Δάμασην: Γίγαντας από την Λυδία ο οποίος νίκησε έναν δράκοντα που τρομοκρατούσε την περιοχή.

Εχιδνάδης: Γίγαντας με πόδια ερπετού, γιός της Έχιδνας ο οποίος σκοτώθηκε από τον Άρη.

Θούριος: Ο συγκεκριμένος Γίγαντας λέγεται ότι πολέμησε με τον Ηρακλή.

Κακός: Λατίνος γίγαντας με φλογισμένη αναπνοή τον οποίο σκότωσε ο Ηρακλής.

Κυμοπόλεια: Ανήκε στις Αλιάδες (θαλάσσιες νύμφες) ήταν κόρη του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης και σύζυγος του Εκατόγχειρα Βριάρεως.

Λαιστρυγόνες: Φυλή ανθρωποφάγων Γιγάντων γιών του Ποσειδώνα και της Γαίας τους οποίους αντιμετώπισε ο Οδυσσέας στο ταξίδι του. Ζούσαν στην γη όπου ο «ήλιος δεν δύει ποτέ».

Οπλόδαμος: Αδελφός των Θρακών Γιγάντων ο οποίος τους ώθησε σε πόλεμο προς βοήθεια της Ρέας όταν της επιτέθηκε ο Τιτάνας Κρόνος αφού έμαθε ότι έκρυβε τον νεογέννητο Δία.

Οιόλυκα: Ήταν Αλιάδα (θαλάσσια Νύμφη) κόρη του Εκατόγχειρα Βριάρεως.

Ρόδιοι Γίγαντες: Φυλή Γιγάντων της Ρόδου.

ταλώς και αργοναύτες_αθηναϊκός κρατήρας_μουσείο ruvo ιταλία

 

Ταλώς: Ορειχάλκινος μηχανικός Γίγαντας που είχε κατασκευάσει ο Ήφαιστος και ο οποίος περιπολούσε στο νησί Κρήτη. Σκοτώθηκε από την Μήδεια, όταν προσπάθησε να εμποδίσει τους Αργοναύτες να αποβιβασθούν στο νησί. Είχε δοθεί σαν δώρο από τον Δία στην ερωμένη του Ευρώπη για να την προστατεύει όταν της χάρισε την Κρήτη.

απόλλων τίτυος και λητώ_αθηναϊκή πελίκη 440 πΧ_μουσείο λούβρου

 

Τίτυος: Παράνομος Γίγαντας, υιός της Γαίας, ο οποίος σκοτώθηκε από τον Απόλλωνα και την Αρτέμιδα, όταν αποπειράθηκε να βιάσει την μητέρα τους Λητώ, ενώ αυτή πήγαινε στους Δελφούς.

Ύλλος: Γίγαντας από την Λυδία της Ανατολίας.

Χάρυβδις: Κόρη του Ποσειδώνα η οποία ήταν από τους θεούς αλυσοδεμένη στα στενά της Μεσσήνης (Σικελία) απέναντι της Σκύλλας και με την αναπνοή της δημιουργούσε θαλάσσιες δίνες. Αναφέρεται από τον Όμηρο ως θεά της παλίρροιας.

Χθόνιος: Γιός της Γαίας τον οποίο η Γαία ώθησε να πολεμήσει κατά του Διόνυσου, υποσχόμενη να του δώσει την Αφροδίτη.

Χρυσάωρ: Γιός της γοργόνας Μέδουσας και του Ποσειδώνα, ο οποίος στην μυθολογία εμφανίζεται συνήθως ως Γίγαντας αλλά συναντάται και ως φτερωτός αγριόχοιρος, όπως ο αδελφός του Πήγασος ως φτερωτό άλογο.

o ωρίων αναζητώντας το φως του_πίνακας νικολά πουσέν στο μητροπολιτικό μουσείο τέχνης

 

Ωρίων: Ήταν ένας εμφανίσιμος Γίγαντας (γιός του Ποσειδώνα και της Ευρυάλης) ο οποίος είχε την ικανότητα να περπατά επάνω στο νερό. Αρχικά υπηρετούσε τον βασιλιά της Χίου Οινοπίωνα ως κυνηγός, αλλά όταν βίασε την κόρη του Μερόπη τυφλώθηκε και εξορίσθηκε από το νησί. Τότε ταξίδεψε μέχρι την Λήμνο για να ζητήσει βοήθεια από τον πατέρα του Ποσειδώνα προκειμένου να βρει το φως του. Ο Ποσειδών του έδωσε για συνοδεία τον βοηθό του Κεδαλίωνα για να τον συνοδέψει στο μέρος που ανατέλλει ο θεός Ήλιος προκειμένου να ξαναβρεί την όρασή του, γεγονός που συνέβη. Στην επιστροφή ο Ωρίων κατέληξε στην Δήλο, ή την Κρήτη όπου κυνηγούσε μαζί με την θεά Αρτέμιδα, η οποία μετά τον θάνατό του, τον μετέτρεψε σε αστερισμό.

-----------------------------

Πηγές – Βιβλιογραφία
Όμηρος: «Ιλιάδα», «Οδύσσεια» 8^ος αι. π.Χ
Ησίοδος: «Θεογονία» «Κατάλογοι Γυναικών» 8^ος – 7^ος αι. π.Χ
Πίνδαρος: «Ωδές» 5^ος αι. π.Χ
Απολλόδωρος: Βιβλιοθήκη – ελληνική μυθογραφία 2^ος αι. μ.Χ
Καλλίμαχος: Ύμνοι 3^ος αι. π.Χ
Κουίντος Σμυρναίος: Πτώση της Τροίας – ελληνικά έπη 4^ος αι. μ.Χ
Παυσανίας: Περιγραφή της Ελλάδας 2^ος αι. μ.Χ
Διόδωρος Σικελιώτης: Βιβλιοθήκη Ιστορίας – ελληνική ιστορία 1^ος αι. π.Χ
Γάιος Ιούλιος Υγίνος: Ιστορίες – αστρονομικά 2^ος αι. μ.Χ
Οβίδιος: Μεταμορφώσεις – λατινικό έπος 1^ος αι. π.Χ – 1^ος αι. μ.Χ
Βιργίλιος: Αινειάδα – λατινικό έπος 1^ος αι. π.Χ
Βιργίλιος: Γεωργικά – λατινικό ειδυλλιακό 1^ος αι. π.Χ
Προπέρτιος: Ελεγείες 1^ος αι. π.Χ
Πλίνειος ο πρεσβύτερος: Φυσική Ιστορία – λατινική εγκυκλοπαίδεια 1^ος αι. μ.Χ
Σενέκας ο νεώτερος: Ηρακλής – λατινική τραγωδία 1^ος αι. μ.Χ
Πούμπλιος Παπίνιος Στάτιος: «Θηβαΐς» «Δάση» – λατινικά έπη 1^ος αι. μ.Χ
Νόννος ο Πανοπολίτης: Διονυσιακά – ελληνικό έπος 5^ος αι. μ.Χ