Τρόποι με τους οποίους η τεχνολογία έχει καταφέρει να… «επανακαλωδιώσει» τον ανθρώπινο εγκέφαλο

Η τεχνολογία έχει αλλάξει την ανθρώπινη φυσιολογία.

Μας κάνει να σκεφτόμαστε διαφορετικά, να αισθανόμαστε διαφορετικά, ακόμη και να ονειρευόμαστε διαφορετικά. Επηρεάζει τη μνήμη μας, την ικανότητα προσοχής και συγκέντρωσης καθώς και την ποιότητα του ύπνου μας.

Αυτό οφείλεται σε ένα επιστημονικό φαινόμενο, γνωστό ως νευροπλαστικότητα, που δεν είναι άλλο από την ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει τη συμπεριφορά του, με βάση τις νέες εμπειρίες που αποκομίζει.
Στην περίπτωση αυτή, οι «νέες εμπειρίες» είναι ο πλούτος πληροφοριών που προσφέρει το Διαδίκτυο και οι διαδραστικές τεχνολογίες.

Ορισμένοι ειδικοί εκθειάζουν τις επιδράσεις της τεχνολογίας στον εγκέφαλο, εγκωμιάζοντας την ικανότητά της να οργανώνει τις ζωές μας και να απελευθερώνει το μυαλό μας από βαθύτερες σκέψεις.
Άλλοι εκφράζουν φόβους ότι η τεχνολογία έχει παραλύσει την ικανότητα προσοχής και συγκέντρωσής μας και μας έχει κάνει μη δημιουργικούς και ανυπόμονους, σε οτιδήποτε αναλογικό.
Δείτε παρακάτω μερικούς από τους τρόπους, με τους οποίους η τεχνολογία έχει καταφέρει να… «επανακαλωδιώσει» τον ανθρώπινο εγκέφαλο:
1. Ονειρευόμαστε… έγχρωμα
Η τηλεόραση έχει επηρεάσει τόσο καθοριστικά την ψυχοσύνθεσή μας, που μπορεί να επηρεάζει ακόμη και τα όνειρά μας.
Σύμφωνα με μια μελέτη του 2008 από το πανεπιστήμιο Dundee της Σκωτίας, οι ενήλικες άνω των 55 ετών που είχαν μεγαλώσει σε ένα σπιτικό που διέθετε ασπρόμαυρη τηλεόραση, είχαν περισσότερες πιθανότητες να ονειρεύονται… σε ασπρόμαυρο φόντο.
Οι νεότερης ηλικίας συμμετέχοντες, οι οποίοι μεγάλωσαν στην εποχή της έγχρωμης τηλεόρασης, ανέφεραν -στην πλειοψηφία των περιπτώσεων- ότι έβλεπαν και έγχρωμα όνειρα.
Τα ευρήματα αυτά υποστήριξε και η Αμερικανική Ένωση Ψυχολογίας το 2011.
2. Βιώνουμε αυτό που (στα αγγλικά) αποκαλείται «FOMO»
Οι εκθέσεις γύρω από αυτό το φαινόμενο είναι μέχρι στιγμής ανεπίσημες. Ωστόσο, σύμφωνα με έναν ορισμό που έδωσαν οι New York Times, το φαινόμενο «FOMO» (από τα αρχικά της φράσης «fear of missing out») είναι ένα «μίγμα από άγχος, στρες, αίσθημα ανεπάρκειας και εκνευρισμού, που μπορεί να προκληθεί όταν κανείς δεν έχει πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».
3. Βιώνουμε το σύνδρομο της «φανταστικής δόνησης»
Πολλές φορές πιστεύουμε ότι το τηλέφωνό μας χτυπά, ακόμη κι αν δε συμβαίνει αυτό.
Σύμφωνα με μια μελέτη του 2012, που είχε δημοσιευτεί στο επιστημονικό περιοδικό Computers and Human Behavior, ερευνητές υποστήριζαν ότι το 89% των 290 συμμετεχόντων σε αυτή βίωναν «φανταστικές δονήσεις» τουλάχιστον δύο φορές το μήνα, ακόμη κι όταν το κινητό τους τηλέφωνο παρέμενε… ήσυχο.
Το ίδιο παρατηρήθηκε και σε όσους εργάζονταν σε νοσοκομεία.
4. Δε μπορούμε να κοιμηθούμε
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πέφτουν για ύπνο με το laptop, ή το iPad τους αγκαλιά, βλέποντας ταινίες, διαβάζοντας βιβλία ή παίζοντας παιχνίδια στα smartphones.
Η συνήθεια αυτή ωστόσο μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις στην ποιότητα του ύπνου.
Νευροεπιστήμονες υποψιάζονται, ότι το φως που εκπέμπεται από αυτές τις συσκευές, επηρεάζει τον οργανισμό και την παραγωγή των ορμονών του ύπνου.
Η έκθεση σε αυτά τα μήκη κύματος φωτός μπορεί να ξεγελάσει τον εγκέφαλο και να τον κάνει να πιστεύει ότι είναι ακόμη μέρα, κάτι που μπορεί να αλλάξει τον κιρκαδικό ρυθμό (τη λειτουργία του εσωτερικού μας, βιολογικού ρολογιού).
5. Επηρεάζεται η μνήμη και η ικανότητα συγκέντρωσης
Σε έναν κόσμο, όπου οποιαδήποτε πληροφορία είναι διαθέσιμη, αρκεί να έχει κανείς πρόσβαση στο διαδίκτυο… «ποιος χρειάζεται να γνωρίζει ποια είναι η πρωτεύουσα της Μοζαμβίκης, όταν την απάντηση μπορεί να του δώσει άμεσα το Siri;», αναρωτιέται η Rebecca Hiscott στο Mashable.
Το 2007 σύμφωνα με μια έρευνα που έγινε σε 3.000 ανθρώπους, οι νεότεροι συμμετέχοντες είχαν μικρότερες πιθανότητες να θυμούνται βασικές προσωπικές πληροφορίες, όπως το νούμερο του κινητού τους τηλεφώνου, ή τα γενέθλια ενός πολύ κοντινού τους προσώπου.
Παρομοίως, μελέτες έχουν δείξει ότι οι υπολογιστές και τα κομπιουτεράκια μπορούν να μειώσουν απλές μαθηματικές δεξιότητες.
Ακόμη, μερικοί άνθρωποι δεν είναι σε θέση να περιηγηθούν ούτε καν στις πόλεις που διαμένουν οι ίδιοι, χωρίς τη βοήθεια του GPS.
6. Αποκτούμε καλύτερες οπτικές δεξιότητες
Μια μελέτη του 2013 διαπίστωσε ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, όπως τα Halo και Call of Duty, ενίσχυαν την ικανότητα λήψης αποφάσεων καθώς και τις οπτικές δεξιότητες.
Ακόμη, τα παιχνίδια στρατηγικής, όπως το Starcraft μπορεί να βελτιώνουν τη «γνωστική ευελιξία του εγκεφάλου», ή την ικανότητα να εναλλάσσει διαδικασίες, ενισχύοντας το λεγόμενο «multitasking».
7. Είμαστε περισσότερο δημιουργικοί
Ο συγγραφέας Clay Shirkey υποστηρίζει ότι το διαδίκτυο ενισχύει αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «γνωσιακό πλεόνασμα», τις επιπλέον δηλαδή ώρες και ενέργεια που αφιερώνει κανείς για να κάνει δραστηριότητες που απολαμβάνει.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προωθούν την κουλτούρα του «μοιράζομαι», κάνοντας τους χρήστες να αισθάνονται περισσότερο την τάση να δημιουργήσουν κάτι και να το μοιραστούν με τους φίλους τους (π.χ. ένα φωτογραφικό άλμπουμ, μια κριτική ενός βιβλίου/ταινίας κ.τ.λ.).