Ελληνικά η γλώσσα της Ιατρικής…

Στο προηγούμενο άρθρο μας αναφερθήκαμε όσον το δυνατόν διεξοδικότερα στην ιατρική τέχνη των αρχαίων Ελλήνων, η οποία πάνω απ’ όλα σεβόταν τον άνθρωπο και την ίδια την φύση της επιστήμης, που απαιτεί συνεχή έρευνα και αναζήτηση.

Οι Έλληνες, όμως, όπως έχουμε ήδη επισημάνει, δεν κρατούσαν την γνώση για τον εαυτό τους αλλά την μοίραζαν απλόχερα όπου κι αν πήγαιναν τόσο μέσω των συγγραφικών τους έργων όσο και μέσω των ταξιδιών τους σε ολόκληρο τον κόσμο.
Δεν είναι τυχαίο ότι η παγκόσμια ιατρική επιστήμη διαθέτει μέχρι και σήμερα πολλές ελληνικές μεθόδους που ξεκινούν από τα πολύ αρχαία χρόνια. Στην γνώση αυτή πρέπει φυσικά να προστεθούν και οι ελληνικοί ιατρικοί όροι που χρησιμοποιούνται ως τις μέρες μας παγκοσμίως.
Είθισται αυτός που ανακαλύπτει κάτι να του δίνει όνομα, το οποίο, όπως ορίζει και ο Αριστοτέλης, να συμφωνεί  με τις ιδιότητες του αντικειμένου.
Πάνω σε αυτήν την λογική στηρίχτηκαν και οι αρχαίοι Έλληνες Ιατροί και Φαρμακολόγοι ονοματοδοτώντας  αναλόγως τις ανακαλύψεις τους αλλά και… τα ίδια τα βότανα, τα ανθρώπινα όργανα, τις ασθένειες και πολλά άλλα…
Ας δούμε πρώτα απ’ όλα πώς κάποια από τα φάρμακα αλλά και τα ανθρώπινα μέλη έλαβαν την ονομασία τους αλλά και ποια από αυτά ταξίδεψαν σε όλον τον κόσμο!
Φάρμακα: < φαρμάσσω (θεραπεύω μέσω φαρμάκων)
Ο Ιπποκράτης είχε διατυπώσει από πολύ παλιά αυτό που επικρατεί θεωρητικά και σήμερα, πως τα φάρμακα, δηλαδή, δεν είναι πανάκια: «Ἀγαθὸν φάρμακον ἐστὶν ἐνίοτε καὶ τὸ μηδὲν προσφέρειν».
Αλλά και μία αρχαία επιγραφή στο όρος Πήλιο, που βρίθει θεραπευτικών φυτών αναγράφει: «Οὐχ ὂσιον δὲ, τοὺς ἐπισταμένους τὰ φάρμακα, μισθοῦ τοῖς κάμνουσι βοηθεῖν, ἀλλὰ προῖκα». (Δεν είναι σωστό, αυτοί που γνωρίζουν καλά τα φάρμακα, να βοηθούν έναντι μισθού αλλά αντιθέτως πρέπει να βοηθούν δωρεάν).
Άποψη που έρχεται σε αντίθεση με τις πρακτικές των συγχρόνων φαρμακοβιομηχανιών που έχουν ως στόχο το κέρδος!

Μερικοί από τους φαρμακευτικούς όρους που εισήγαγαν οι Έλληνες είναι οι εξής:
Βάλσαμον < βάλλω εις (λ.χ. την πληγήν)
μάγγανον < μηχανεύομαι, επινοώ
κολλύριον : είδος αλοιφής < κόλλιξ (άρτος, εξ’ ου και κουλούρι)
ξηρίον : αποξηραντική κρέμα. Το όνομα αυτό ταξίδεψε στην Ανατολή και από την αραβική παραφθορά «αλ ξήριον» επέστρεψε ως αντιδάνειο ο όρος «ελιξήριο»!
καταπότιον < κατά + πόσις  Αυτό που καταπίνεις, κάτι σαν το σημερινό χάπι (< χάπτω).
αιμοστατικόν < Σταματά την αιμορραγία.
κηρωτή < Την αναφέρει ο Ιπποκράτης στο «Περί Αγμών». Η λέξη ταξίδεψε στην Δύση και ως αντιδάνειο επέστρεψε με την λέξη «τσιρότο»!
αλοιφή < αλέα (θερμότητα). Επειδή λόγω της εντριβής με κάποια αλοιφή παράγεται θερμότητα.
μάλαγμα : καταπραϋντικό επίθεμα < μαλάσσω. Ταξίδεψε στην Δύση και επέστρεψε ως «έμπλαστρο».
Ανθρώπινα όργανα: (< έργο, επειδή κάθε ένα επιτελεί κάποια ενέργεια)
Σώμα < σῶ, σεύω (κινούμαι ορμητικά)
Ψυχή < ψύχω, επειδή διαπνέει το σώμα. Στα ακόμα αρχαιότερα ελληνικά απαντά και ως Φσυχή, όρος που περικλείει το γραμμα -φ- του φυσάω. Δίνει δηλαδή, πνοή στο σώμα.

Αγκών < ανά-κων <κωνία (γωνία), επειδή σχηματίζει γωνία.
αρτηρία < αίρω, επειδή μεταφέρουν το αίμα από την καρδιά στα υπόλοιπα όργανα.
άτλας : ο πρώτος αυχενικός σπόνδυλος, που σηκώνει το βάρος του κεφαλιού, όπως ο Άτλαντας που κρατούσε στους ώμους του την Γη.
γλώσσα < γνῶ -> γνῶσα -> γλώσσα. Επειδή μέσω αυτής διαδίδεται η γνώση.
γνάθος < γνάμπτω (κάμπτω). Επειδή κινείται καθοδικά.
εγκέφαλος < ἐν + κεφαλή + ἁλὶς: Ελικοειδές σχήμα μέσα στο κεφάλι.
θηλή < θήλυ.
κεφαλή < καλύφη (κέλυφος). Επειδή καλύπτει τον εγκέφαλο.
κρόταφος< κρότος + αφή. Επειδή ακουμπώντας τον ακούει κανείς τον χτύπο της καρδιάς.
καρδιά ή κραδία< κραδαίνω (πάλλομαι).
κοιλία < κοίλωμα.
οφθαλμός < οπ (< όπωπα: αρχαϊκός Παρακείμενος του ὁράω-ῶ, που σημαίνει βλέπω) + θάλαμος, επειδή είναι σαν φωτογραφικός θάλαμος.
πούς-πόδι < πεδίο, στο οποίο ακουμπά.
χολή ~ χλόη, λόγω της ομοιότητας των χρωμάτων των υγρών, που βγάζει η χολή με την χλόη.
Οι προαναφερθείσες λέξεις συνιστούν ένα απειροελάχιστο δείγμα του συνόλου των ελληνικών όρων, που λόγω τους τεράστιου αριθμού τους αδυνατούμε να αναλύσουμε διεξοδικά.
Αλλά ας πάμε να δούμε, επίσης συνοπτικά, κάποιους από τους ελληνικούς ιατρικούς όρους, που ταξίδεψαν σε όλον τον κόσμο.
Σύμφωνα με έρευνες, η αγγλική μόνο γλώσσα χρησιμοποιεί κατά 77% ελληνική ιατρική ορολογία!
Acanthosis (ακάνθωση: πάχυνση του δέρματος), acidosis: αύξηση οξέων στο αίμα, alcalosis, cardiology, doctor (δόκτωρ), abducent (απάγων),  acetylcholine, agnosia, algetic (< άλγος), asthmatic, brachypnea (βραχεία αναπνοή), atonia, aura, cancer (< καρκίνος), care (< κούρα:φροντίδα), pneumoniasis, paralysis, sepsis (σήψη), tachycardia, trauma, thrombosis, rhinitis, ulcus (έλκος), xeroderma, melanoma, laryngitis, meningitis, narcosis, neurosis, icterus, glaucoma, erethism, diabetes, dermatitis, cystitis, κλπ…

Γαληνός και Ιπποκράτης σε ιταλική νωπογραφία του 13ου αι..
Φυσικά οι εν λόγω λέξεις και πολλές άλλες απαντούν και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Παράδειγμα Kardiologen (γερμανικά), broncoscopia (ισπανικά), pharyngite (γαλλικά), κ.α.
Η ιατρική τέχνη των Ελλήνων ταξίδεψε και στην Ανατολή αρχικά με τον Διόνυσο που τους έμαθε το κρασί και το λάδι, ως κατ’ εξοχήν φάρμακα των Ελλήνων.
Σήμερα, οι ανατολικές θρησκείες και όχι μόνο έχουν καπηλευτεί πολλές από τις ελληνικές πρακτικές, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται σήμερα, για διαφόρους λόγους, με κάποια καχυποψία.
Το αραβικό έργο «Αντάμπ αλ-Ταμπίμπ (Adab al-Tabib)» του Ισάκ ιμπν αλί αλ-Ρουχάβι, το οποίο αναφέρεται στην Πρακτική Ηθική του Γιατρού, βασίστηκε στα έργα του Ιπποκράτη και του Γαληνού, όπως επισημαίνει ο Ιταλός γιατρός Plinio Prioreschi στο έργο του: «A History of Medicine: Byzantine and Islamic medicine».
Επομἐνως, όπως παρατηρούμε οι Έλληνες υπήρξαν πρωτοπόροι και στον κλάδο της Ιατρικής και μέσω αυτής προέτασσαν την αξία της ανθρώπινης ζωής και της επιστήμης. Φρόντιζαν, φυσικά, να μεταδώσουν την γνώση που κατέκτησαν σε όσους ήταν διατεθειμένοι να την δεχθούν και να την υπηρετήσουν σωστά.