Στον Βίο Πρόκλου, γραμμένο από μαθητή του, αναφέρεται ότι ο Πρόκλος, σχολάρχης της Ακαδημίας (430-482) «έκανε θαύματα χάρη στις μαγικές του γνώσεις, τερμάτισε μια περίοδο ξηρασίας και απομάκρυνε σεισμούς με τα φυλακτά του. Ο Ασκληπιός πραγματοποίησε για χάρη του θαυματουργικές ιάσεις, θεραπεύοντας την κόρη του δασκάλου του και απαλλάσσοντας τον ίδιο από μια αρθρίτιδα στο γόνατο»(Pierre Chuvin, Οι τελευταίοι Εθνικοί, εκδ. Θύραθεν, σ. 128).
Αφού μάγια έκανε ο Πρόκλος, πολύ πιθανόν να έκανε τα ίδια κι ο Δαμάσκιος. Ο ορθολογισμός της Ακαδημίας είχε πάει (στον) περίπατο.
Η υποστήριξη του έργου του Πρόκλου από τον Διονύσιο Αρεοπαγίτη, κατέστησε τη θεωρία του γνωστή σε όλη την Ευρωπαϊκή καθώς και στη Βυζαντινή και Δυτική σκέψη, στον βαθμό που οι τελευταίες εξαρτώνται και βασίζονται στην επεξεργασία του Διονυσίου.
Ο Πρόκλος έζησε σε εποχή συγκρητιστικού χάους. Στο νεοπλατωνικό του σύστημά θα συνωθήσει τον ένα θεό, τους επιμέρους θεούς, τους αγγέλους, τους δαίμονες, τις ψυχές και άλλες ανώτερες και κατώτερες υπάρξεις, επηρεασμένος από στοιχεία πυθαγορικά, αριστοτελικά και στωικά, χωρίς, όμως αυστηρή επιστημονική επιχειρηματολογία, όπως άλλωστε ο κάθε αλλοπαρμένος θεολόγος της κάθε θρησκείας, ανά τους αιώνες.
Θα το θεωρούσα αγένεια να σας ζαλίσω εδώ με αναφορές στις θεολογικές του παπαρολογίες, τις οποίες διάβαζε μέσα από το τρισδιάστατο κατακάθι του τεράστιου θεολογικού του φλιτζανιού. Μόνο δυο λογάκια.
«Βαθύτατα θρησκευτικός, εμυήθη εις των Αιγυπτίων την θρησκείαν, εις τα Ελευσίνια μυστήρια, εις την θεουργίαν, ηθέλησε δε να συγκεράσει εις την πίστην του πάσας τας γνωστάς θρησκείας της εποχής του, θεωρών
‘’ότι τον φιλόσοφον προσήκει ου μιας τινός πόλεως ουδέ των παρ’ ενίοις πατρίων είναι θεραπευτήν, κοινή δε του όλου κόσμου ιεροφάντην’’». Κανελόπουλος Π. Κ.
Τα τελευταία του αυτά λόγια, εάν τα ακούσουμε από τον οικουμενικό πατριάρχη της ορθοδοξίας, βάζοντας στην θέση του φιλόσοφον την λέξη πατριάρχην, νομίζω ότι δεν θα μας φαίνονταν καθόλου παράταιρα.
Αυτόν λοιπόν το πανθεολογικό νούμερο, οι περισσότεροι επανελληνοθρησκευόμενοι, το θεωρούν ύψιστο προφήτη και ερμηνευτή, και μάλιστα μερικοί – όπως θα δούμε – εξ αποκαλύψεως, της θεολογίας των αρχαίων Ελλήνων. Και λέω εξ αποκαλύψεως διότι δεν καταδέχονται να αναφέρουν καν και κάποιον δεύτερο, από τους πολλούς αρχαίους Έλληνες που αποφάνθηκαν περί των θεοτήτων.
Ερώτημα: από πού εξάγεται το συμπέρασμα ότι ο κατ’ εξοχήν αρμόδιος, δια τα περί της ελληνικής θεολογίας είναι ο Πρόκλος, κι όχι ας πούμε ο Επίκουρος;
Μήπως επειδή ο χριστιανισμός κυνήγησε λυσσαλέα τον Επίκουρο κι εδραίωσε την θεολογία του πάνω στον Πρόκλο, κι όλο το παπαρολογικό του συνάφι;
Εάν λοιπόν δεν μας δοθούν εξηγήσεις, για την αρμοδιότητα αυτή του Πρόκλου, έναντι των υπολοίπων θεολογησάντων Ελλήνων, τότε δικαιούμαστε να περιφρονήσουμε την παραπάνω θεολογία.
Εάν κανείς διαβάσει τις θεολογικές ανοησίες του Πρόκλου κι έχει υπ’ όψιν του τις ανάλογες των Πατέρων της ορθοδοξίας, αμέσως θα αντιληφθεί από πού άντλησαν οι τελευταίοι, όλη αυτή την θεολογική τους διάρροια.
Δείγμα νοοτροπίας επανελληνοθρησκευομένων (προσέξτε το «πιστεύετε» των ερωτήσεων, όταν οι Έλληνες έλεγαν ¨Μη ξεχνάς να απιστείς» ή «Πίστεψες; Χάθηκες»).
**************************
Συνέντευξη για τους θεούς, στο Mystery
1) Τι πιστεύετε πως ήταν οι θεοί για τους Αρχαίους Έλληνες; Δυνάμεις της φύσης; Διδακτικές αλληγορίες ή κάτι άλλο;
Καταρχήν όπως μας πληροφορεί ο Πρόκλος στα σχόλια του στον Κρατύλο στο 126, η λέξις θεός είναι λογικό να αποδίδεται όχι μόνο στα εμφανή αλλά και στα υπερουράνια, στα νοητικά και νοητά αίτια. Ως ιδιότητες τους οι Θεοί έχουν το αδιαίρετο, το αδιαφοροποίητο, το ενωμένο, το αγέννητο. Ως αγέννητοι λοιπόν υπάρχει η σειρά των πρώτων των ενδιάμεσων και των τελευταίων προόδων και υπεροχές και υποβαθμίσεις των δυνάμεων καθώς και ενιαίες συνενώσεις από τα αίτια και πολύμορφες γεννήσεις των αιτιατών και όλα έχουν λάβει υπόσταση το ένα μέσα στο άλλο, ενώ παραλλάσει ο τρόπος της υπόστασης και άλλα υπάρχουν πριν από τα κατώτερα συμπληρώνοντας τα και άλλα επιθυμούν τα τελειότερα γεμίζοντάς τα απ’ αυτά και συμμετέχοντας στην δύναμη των ανωτέρων τους γεννούν τα κατώτερα τους και τελειοποιούν την ύπαρξιν τους. (Κατά Πλάτωνα Θεολογία Βιβλίο Α 121.25 Πρόκλος).
2) Αν οι Θεοί είναι οντολογικές Υπάρξεις τότε ποιά είναι η φύσις τους; Αναπνέουν σκέπτονται και ζουν όπως περίπου οι άνθρωποι; Ή πρόκειται για όντα που η βιολογία τους δεν θα μας γίνει ποτέ γνωστή;
Οι Θεοί ως αγέννητοι δεν μπορεί να είναι οντολογικές υπάρξεις γιατί ότι γεννιέται πεθαίνει. Άρα σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να τους συγκρίνουμε με το ανθρώπινο είδος. Ο δικός μας νους δεν μπορεί να αντιληφθεί τι ακριβώς είναι, όμως μπορούμε να πλησιάσουμε στην κατανόησή τους μέσω των κειμένων. Έτσι ο Πρόκλος στο βιβλίο του (Περί κατά Πλάτωνος Θεολογία βιβλ. Α 89.21) μας λέει ότι το Θείον είναι αμετάβλητο κλεισμένο στον Εαυτόν του με το συνηθισμένο του τρόπο. Οι Θεοί έχουν αυτάρκεια, είναι ανέπαφοι και παραμένουν πάντοτε ίδιοι. Δεν μπορούν να μεταβληθούν προς το καλύτερο γιατί μέσα τους έχουν το ΑΠΟΛΥΤΟ ΑΓΑΘΟΝ, με την δικήν τους φύσιν είναι αυτάρκεις και δεν έχουν έλλειψιν κανενός από όλα τα αγαθά, ποτέ δεν μετακινούνται σε κατώτερη θέσιν διότι παραμένουν σταθεροποιημένοι στην δική τους περιοχή και διαφυλάσσουν αμετάβλητη την τελειότητά τους διαρκώς, δε είναι ίδιοι και όμοιοι.
3) Οι Θεοί των Αρχαίων αντικαταστάθησαν από καινούργιες μορφές λατρείας.
Τί απέγιναν όμως οι Θεοί των παλαιών; Αφομοιώθηκαν, έσβησαν από την μνήμη μας ή εγκατέλειψαν την ανθρωπότητα;
Οι Θεοί των αρχαίων μπορεί να αντικαταστάθησαν με πολύ βία, ποταμούς αίματος και καταστροφές των ναών από καινούργιες δημιουργημένες ανθρώπινες μορφές λατρείας, όμως στην ουσία δεν μπόρεσαν ποτέ να σβηστούν από την μνήμη μας και ούτε να εγκαταλείψουν την θεϊκή τους θέση, διότι ο νοητικός κόσμος όπου ανήκουν όντας αυτάρκης και αμετάβλητος έχει εδραιώσει το καθολικό του αγαθό μέσα στην αιωνιότητα και όπως μας πληροφορεί ο Πλάτων στον Πολιτικό 269 d: «Το να διατηρείται κάτι πάντοτε ίδιο και παρόμοιο ταιριάζει μόνο στα ΘΕΊΑ πάνω απ’ όλα». Οι Θεοί λοιπόν από τον Εαυτόν τους εξήρτησαν τις αιτίες της διατηρήσεως τους, την ίδια κατάσταση πάντα και διαφυλάσσουν ίδια την Δική τους ύπαρξη με βάση την ενότητά τους, η οποία έχει καταστεί ΑΣΥΛΛΗΠΤΗ. (Κατά Πλάτωνος Θεολογία Πρόκλου βιβλ. Α 92-93-94). Εξ’ άλλου δεν υπάρχει τίποτε ασθενικό και αδρανές στον κόσμο των θεών, αλλά τα πάντα είναι εκεί ενεργά και είναι ζωές ζέουσες που ενεργούν αιωνίως (Πρόκλος εις Κρατυλλον127). Άρα δεν εγκατέλειψαν την ανθρωπότητα, είναι εκεί και τις ίδιες ενέργειες εκτελούν.
4) Σήμερα πολλοί άνθρωποι υποστηρίζουν ότι βλέπουν στα όνειρα τους ή σε οράματα ξανά τους αρχαίους Θεούς. Πιστεύετε πως αυτό μαρτυρά μια υπαρξιακή κρίση στην κοινωνία μας ή οι Θεοί επιστρέφουν και προσπαθούν να επικοινωνήσουν ξανά μαζί μας;
Οι Θεοί δεν έχουν ανάγκη να επιστρέψουν διότι δεν έφυγαν ποτέ όπως εξηγήσαμε στην προηγούμενη ερώτηση μέσω των κειμένων. Οι ίδιοι οι θεοί βρίσκονται σε περιοχές απροσπέλαστες απλωμένοι πάνω από τα πάντα και αιώνια «επιβαίνοντας» σε όλα τα όντα και οι λάμψεις στα κατώτερα όντα οι οποίες προέρχονται από αυτούς σε πολλά σημεία αναμεμειγμένες με αυτά που συμμετέχουν σε αυτές, τα οποία είναι σύνθετα και ποικιλόμορφα γεμίζουν από την όμοια με αυτά ιδιότητα. (Θεολογία Πρόκλου 96). Άρα αυτοπροσώπως όπως θα λέγαμε δεν μπορούν να παρουσιασθούν σε εμάς ούτε ακόμη και στα όνειρά μας. Αυτό το κάνει η ψυχή μόνη της όταν ελευθερώνεται από τα δεσμά του σώματος κατά την διάρκεια του ύπνου έχοντας σφοδρή την επιθυμία να έχει επαφή με το θείον λόγω της μνήμης που έχει όταν κάποτε όπως μας πληροφορεί ο Φαίδρος ακολούθησε το άρμα των θεών και αντίκρισε τον υπερουράνιο τόπο.
5) Αν οι θεοί υπάρχουν τότε με πιο τρόπο μπορεί να επικοινωνήσει κάποιος μαζί τους;
Για να επικοινωνήσει κανείς με τους ίδιους τους θεούς στην παρούσα κατάσταση που βρίσκεται ο καθένας μας.
Είναι αδύνατον. Πρέπει λοιπόν όλοι μας να μελετήσουμε με σεβασμό την φιλοσοφία και την μυθολογία, να κατανοήσομε πολύ καλά τις έννοιες και τις ενέργειες που υπάρχουν εκεί, να καθάρουμε τον ψυχικό μας κόσμο από τις επιθυμίες, τις κακότητες και τα θέλω μας, να γνωρίσομε καλά τον εαυτόν μας σύμφωνα με το δελφικό παράγγελμα, να αποβάλουμε την διπλή άγνοια (όπως μας συμβουλεύει ο Σωκράτης στον διάλογο Αλκιβιάδης), να οργανώσουμε το νου μας και τις ενέργειες μας σύμφωνα με την Αρετή και τις ιδιότητες της (φρόνηση, σωφροσύνη, ανδρεία, δικαιοσύνη), να κατανοήσομε την δημιουργία παρατηρώντας την φύση και το ουράνιο στερέωμα που μας περιβάλει και έχει να μας πει πολλά και τότε με πολύ αργά βήματα ο νους της ψυχής θα αρχίσει να ανελίσσεται στο νοητικό πεδίο για να επικοινωνήσει όχι φυσικά με τους θεούς αλλά με το αμέσως ανώτερο γένος από εμάς -το γένος των δαιμόνων- όπου εκεί βρίσκεται και δικός μας δαίμων. (Πολιτεία Πλάτωνος και ανάλυση του Πρόκλου εις τας Πολιτείας Πλάτωνος).
6) Αν για να γίνει αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί κάποιου είδους τελετή, τί το ιδιαίτερο μπορεί να έχει αυτό το τυπικό ώστε να μας φέρει σε επαφή μαζί τους;
Εάν δεν έχουμε κάνει την ανάλογη ψυχική και νοητική διαδικασία όπως είπα πριν δεν μπορούμε να κάνουμε τελετές και επικλήσεις ανωτέρων δυνάμεων. Για να πραγματοποιηθεί αυτό πρέπει να υπάρχει βαθιά γνώση των θεϊκών δυνάμεων.
Σε ένα πρώτο επίπεδο όμως αφού κατανοήσομε τους ύμνους των Ορφικών κειμένων (πράγμα δύσκολο και απαιτεί πολλή μελέτη) μπορούμε λόγω της ψυχικής μας επιθυμίας να πούμε κάποιον από αυτούς.
7) Αν οι θεοί υπάρχουν γιατί εμφανίζονται μονάχα σε λίγους; Γιατί το κάνουν μέσα από όνειρα και αμφίβολες οπτασίες και όχι φανερά μαζικά;
Όπως εξηγήσαμε στην ερώτηση 4 το απολύτως καθαρό, το αδιαίρετο, το αμέριστο, το αμετάβλητο δεν μπορεί να αναμιχθεί με το μεριστό, το τελείως διασπασμένο και βουτηγμένο στην ύλη και στην γεωκεντρικότητα ανθρώπινο είδος. Τον Θεό δεν μπορούμε να τον αντικρύσουμε και μέσω του μύθου του Διός και της Σεμέλης αντιλαμβανόμεθα πλήρως το γιατί.
Πιστεύετε πως οι αρχαίοι θεοί έχουν την θέληση να επικοινωνήσουν ξανά μαζί μας;Οι θεοί δεν επικοινωνούν με εμάς. Εμείς πρέπει να στρέψουμε την ψυχή μας και τον νου μας προς την δική τους πλευρά.
9) Πιστεύετε πως γνωρίζουν και νοιάζονται για την κατάσταση της σύγχρονης Ελλάδας;
Οι θεοί δεν μπορεί να σκέπτονται ανθρώπινα σύμφωνα με τα δικά μας θέλω. Εξ άλλου στην Ελληνική θεολογία δεν υπάρχουν ούτε ΣΩΤΗΡΕΣ ούτε ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΙ για να έρθουν να μας σώσουν. Την κατάσταση της σύγχρονης Ελλάδος εμείς με τις λάθος επιλογές μας, την κατά το προσωπικό συμφέρον μας εξάσκηση το δικαιώματος της ψήφου μας, την αλλοίωση της σκέψεως μας που είναι γεμάτη δουλικότητα, υποταγή και παθητικότητα την οδηγήσαμε εδώ. Εάν δεν αλλάξουμε κανείς δεν θα μας σώσει, μόνοι μας πρέπει να σώσουμε την χώρα μας και τον εαυτόν μας.
10) Αρκετοί λένε πως οι αρχαίοι θεοί να μας βοηθήσουν όχι μόνο στην καθημερινή μας ζωή αλλά και να ενισχύσουν την χώρα μας. Συμφωνείτε; Και αν ναι με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να το κάνουν αυτό;
Δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε καμία βοήθεια από καμία δύναμη εάν συνεχίσουμε να περιμένουμε ΣΩΤΗΡΕΣ θεϊκούς ή γήινους τότε θα οδηγηθούμε μαθηματικώς στον όλεθρο. Εξ άλλου αυτά είναι αντιλήψεις που οδηγούν στην πλήρη ύπνωση του νου μας για να μην αντιδρούμε και να δεχόμαστε παθητικώς ότι μας σερβίρουν ακόμη και το ξεπούλημα της πατρίδος παρουσιάζοντάς το με όμορφα λόγια.
11) Εμείς μπορούμε να βοηθήσουμε το έργο τους;
Το έργο των θεών είναι δικό τους μη κατανοητό από εμάς, άρα δεν μπορούμε να έχομε καμία συμμετοχή σε αυτό. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να βοηθήσουμε τον ΕΑΥΤΟΝ μας, το ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ και να διαφυλάξουμε την ακεραιότητα της ΠΑΤΡΙΔΟΣ μας και του ΓΕΝΟΥΣ μας.
“Αλήθεια, αν δεν ερχόσουν θα έκλεινα».
Με τα λόγια αυτά απευθύνθηκε ο φύλακας της Ακρόπολης των Αθηνών στον Πρόκλο, όταν εκείνος ανέβηκε στην Ακρόπολη για να προσκυνήσει, την στιγμή που εκείνος επρόκειτο να κλειδώσει τις πόρτες λίγο πριν φύγει.
Και τα λόγια αυτά αποδείχθηκαν προφητικά μιας και ο Πρόκλος, ο οποίος έγινε και ο Διευθυντής της Πλατωνικής Ακαδημίας, αποτελεί μια μεγάλη μορφή της Ελληνικής Φιλοσοφίας, ο οποίος σε εποχές δύσκολες κατόρθωσε να καταγράψει και να διασώσει ένα σημαντικότατο έργο και να εκπληρώσει την αποστολή που, κατά τον βιογράφο του Μαρίνο, του είχε αναθέσει η ίδια η θεά Αθηνά.
Είτε αυτό είναι αλήθεια, είτε αυτό αποτελεί υπερβολή του βιογράφου του Μαρίνου, εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται ότι σίγουρα δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα, μιας και ο Πρόκλος μας παρέδωσε ένα σημαντικότατο έργο, το οποίο αποτελεί θησαυρό για τους μελετητές της Ελληνικής Φιλοσοφίας, και το οποίο μας δίνει την απόδειξη ότι η Ελληνική Φιλοσοφία αποτελεί επιστήμη και μάλιστα σε εκπληκτική ταύτιση με τις ανακαλύψεις και προσεγγίσεις της σύγχρονης Φυσικής μιας και εκεί αναγνωρίζουμε και ταυτοποιούμε, έκπληκτοι μάλιστα, έννοιες όπως τη θεωρία της σχετικότητας, την έννοια του χωροχρονικού συνεχούς, την φύση της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας , ότι το σύμπαν είναι ένα ολογραφικό φράκταλ, την λογική για την ύπαρξη των πολλαπλών συμπάντων και άλλα.
Ο Πρόκλος τελικά, κατέγραψε και διέσωσε πολλά από αυτά που εδιδάσκοντο μέσα στην Ακαδημία και που δεν είχαν μέχρι τότε καταγραφεί και που ο Αριστοτέλης τα είχε ονομάσει «Αγραφα Δόγματα».
Τιμώντες λοιπόν την επέτειο της γέννησης του Πρόκλου που είναι την 8η Φεβρουαρίου, όπως προκύπτει από το ωροσκόπιο της γέννησης του που μας παραδίδει ο Μαρίνος, ας καταγράψουμε πολύ συνοπτικά κάποια γεγονότα από την ζωή του Πρόκλου.
Οι όποιες παραπομπές στο έργο του βιογράφου του Μαρίνου, προέρχονται από τις εκδόσεις Κάκτος, για τις οποίες οφείλουμε να αποδώσουμε χάριτες και ευγνωμοσύνη μιας και μας παρέδωσαν το σύνολο του έργου του Πρόκλου ( πάνω από 40 τόμους ) αφ’ενός μεν ως συμβολή στην προσπάθεια των Ελλήνων μελετητών να προσεγγίσουν σε βάθος την Ελληνική Φιλοσοφία, αφ’ετέρου δε ως ασπίδα απέναντι στους διάφορους περιφερόμενους επιτηδείους που αυτοπαρουσιαζόμενοι ως δάσκαλοι και προσπαθώντας να ικανοποιήσουν προσωπικά συμπλέγματα και φιλοδοξίες, παρουσιάζουν μια διαστρεβλωμένη και παραποιημένη προσωπική εκδοχή της Ελληνικής Φιλοσοφίας και ιδιαιτέρως της Ορφικοπυθαγορείου και Πλατωνικής γραμμής.
Ο Πρόκλος γεννήθηκε στην πόλη του Βυζαντίου την 8η Φεβρουαρίου του 412 Κ.Ε. Καταγόταν από μια πλούσια οικογένεια της Λυκίας. Όταν έγινε έφηβος, πήγε για σπουδές στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου κατ’αρχήν ασχολήθηκε με την ρητορική και στην συνέχεια με την φιλοσοφία με δασκάλους τον Ολυμπιόδωρο και τον μαθηματικό Ηρωνα.
Σε ηλικία 20 περίπου ετών μεταβαίνει στην Αθήνα, όπου εγκαθίσταται μόνιμα. Φοιτά στην Πλατωνική Ακαδημία με διευθυντή τον Πλούταρχο τον Αθηναίο και ακολούθως με τον Συριανό , τον οποίο και διαδέχεται στην διεύθυνση της Πλατωνικής Ακαδημίας, αποκτώντας για τον λόγο αυτό, το προσωνύμιο Διάδοχος.
Κατά τον Μαρίνο, ο Πρόκλος είχε εξαιρετικά καλή κατάσταση των αισθήσεων και μάλιστα «της όρασης και της ακοής που έχουν δωριθεί από τους θεούς στους ανθρώπους για την φιλοσοφία και την καλή ζωή» ( υπονοώντας έτσι την δυνατότητα διόρασης και διακοής), σωματική δύναμη. είχε καλή μνήμη, ήταν φιλομαθής, γενναιόδωρος ευχάριστος, φίλαλήθης, δίκαιος, ανδρείος και σώφρων.
Η σχέση του με την θεά Αθηνά αρχίζει από την παιδική του ηλικία μιας και γεννήθηκε στην πόλη του Βυζαντίου του οποίου πολιούχος ήταν η Αθηνά.
« Τον υποδέχεται και σχεδόν τον γεννά η πολιούχος θεά του Βυζαντίου, η οποία υπήρξε τότε η αιτία της ύπαρξης του, καθώς γεννήθηκε στην πόλη της, και αργότερα φρόντισε για την καλή του κατάσταση, όταν πλέον έφτασε στην παιδική και την εφηβική ηλικία. Γιατί αυτή εμφανιζόμενη στο όνειρο του, τον καλούσε στην φιλοσοφία. Για αυτό πιστεύω σε αυτόν υπήρξε και μεγάλη οικειότητα με την θεά, ώστε και με εξαίρετο τρόπο να πραγματοποιεί τα μυστήρια της και με μεγαλύτερο ενθουσιασμό να ακολουθεί τις επιταγές της » μας λέει ο Μαρίνος.
Μεταβαίνοντας στην Αλεξάνδρεια και θέλοντας να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του σαν δικηγόρος, σπούδασε δίπλα στον σοφιστή Λεωνά και στον γραμματικό Ωρίωνα.
Μετά από ένα πολύ σύντομο ταξίδι στο Βυζάντιο, όπου και είδε σε όνειρο την θεά Αθηνά να τον προτρέπει να σπουδάσει φιλοσοφία στην Αθήνα, επιστρέφοντας στην Αλεξάνδρεια σπούδασε κοντά στον φιλόσοφο Ολυμπιόδωρο και στον μαθηματικό Ηρωνα.
Όταν πια αισθάνθηκε ότι ήλθε η ώρα, ταξίδεψε στην Αθήνα, υπακούοντας στο όραμα και την προτροπή της θεάς Αθηνάς που είχε όταν ταξίδεψε στο Βυζάντιο.
« Για να διατηρηθεί πλέον ανόθευτη και γνήσια η διαδοχή στον Πλάτωνα, τον οδηγούν οι θεοί στην προστάτιδα της φιλοσοφίας, όπως ξεκάθαρα φανέρωσαν όσα προηγήθηκαν από το ταξίδι του, και τα θεικά σημάδια που πραγματικά συνέβησαν, προφητεύοντας σε αυτόν ξεκάθαρα την κληρονομιά από τον πατέρα του και την απόφαση για την διαδοχή που θα ερχόταν από ψηλά » μας τονίζει ο Μαρίνος, σημειώνοντας έτσι την σπουδαιότητα της αποστολής που είχε ανατεθεί στον Πρόκλο και που εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται.
Η πρώτη επαφή του ήταν με τον Συριανό, ο οποίος και τον σύστησε στον Πλούταρχο τον γιό του Νεστορίου.
Εκείνος, διακρίνοντας την αγάπη και την έφεση του Πρόκλου για την φιλοσοφία , παρόλη την μεγάλη του ηλικία, αφιέρωσε πολύ χρόνο στην εκπαίδευση του, μετά δε από δύο χρόνια που πέθανε, την διδασκαλία του την ανέλαβε ο καινούργιος πλέον διευθυντής της Πλατωνικής Ακαδημίας, ο Συριανός. Η εξέλιξη του Πρόκλου ήταν ραγδαία.
« Και αυτός εφαρμόζοντας άγρυπνη εξάσκηση και φροντίδα νύχτα-μέρα και καταγράφοντας συνοπτικά και με κριτικό πνεύμα όσα συζητούσαν, τόσο πολύ προόδευε σε μικρό χρονικό διάστημα ώστε όταν ήταν είκοσι οκτώ χρονών, έγραψε και πολλά άλλα και τα γλαφυρά και γεμάτα με επιστημονική γνώση υπομνήματα στον Τίμαιο »
Το έργο του Πρόκλου ήταν πολύ δύσκολο, διότι εκτός από τα εξεζητημένα θέματα της Φιλοσοφίας που διαπραγματευόταν, είχε να αντιμετωπίσει και την πνευματική παρακμή και τον σκοταδισμό που επικρατούσε εκείνη την εποχή στην Αθήνα.
Ετσι θα βρούμε διάσπαρτα στα κείμενα του, δείγματα της αγωνίας και της αντίστασης που ακόμα αντέτασσαν οι πνευματικοί Ελληνες στην υποδούλωση της ελευθερίας της σκέψης.
Ο ίδιος ο Πρόκλος αναφέρει ότι : « Ωστόσο, θα έλεγε κανείς, ότι και με άλλο τρόπο μπορεί να εκλείψει το ανθρώπινο γένος. Γιατί σήμερα δεν υπάρχουν κάτοικοι τούτων εδώ των τόπων της Αττικής, μολονότι δεν συνέβη ούτε κατακλυσμός ούτε εκπύρωση αλλά μια τρομερή ασέβεια η οποία αφανίζει ολοκληρωτικά τα ανθρώπινα ».
Λέει δε σε ένα άλλο του έργο : « Οι άνθρωποι της εποχής μας κατεξοχήν συνηθίζουν να επικρίνουν τους παλαιούς μύθους ότι ευθύνονται για την μεγάλη αφ’ενός θρασύτητα στις περί θεών δοξασίες και αφ’ετέρου, για τις πολλές αταίριαστες και ταπεινές φανταστικές εικόνες, και δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να οδηγούν τους πολλούς ανθρώπους στην τωρινή φοβερή και ανώμαλη καταπάτηση των ιερών θεσμών »
Σχετικά δε ο Μαρίνος αναφέρει : « Και το είδος της πολιτικής του ανδρείας το απέδειξε πραγματικά ηράκλειο. Γιατί αν και βρέθηκε μέσα σε μια παραζάλη και τρικυμία περιστάσεων και σε τυφωνικούς ανέμους που φυσούσαν ενάντια στην έννομη ζωή, αυτός ο άνδρας σταθερά και ακλόνητα, αν και ριψοκίνδυνα, διέσωσε την ζωή του και, όταν κάποτε αποκαλύφθηκε σε ένα κλοιό αρπακτικών, έφυγε όπως μπορούσε από την Αθήνα, υπακούοντας στην περιφορά του σύμπαντος, και πραγματοποίησε το ταξίδι στην Ασία, και αυτό με πάρα πολύ μεγάλη ωφέλεια…..Αφού έζησε ένα μόνο χρόνο στην Λυκία, επέστρεψε και πάλι στην Αθήνα με την πρόνοια της θεάς της σοφίας »
Βοηθούσε όσο μπορούσε όσους ασχολούντο με την φιλοσοφία, απαιτώντας την στήριξη τους από τους τότε άρχοντες , ήταν δε συμπονετικός και φιλάνθρωπος προς όλους όσους υπέφεραν και είχαν ανάγκη.
Σε αντίθεση με το μισαλόδοξο πνεύμα που επικρατούσε εκείνη την εποχή, ο Πρόκλος ετόνιζε ότι : « Στον Φιλόσοφο αρμόζει να μην είναι λάτρης μόνο μιας συγκεκριμένης πόλεως ούτε μόνο των πατροπαραδότων σε μερικούς εθίμων, αλλά ιεροφάντης όλου του κόσμου »
Πέραν όμως της επιστημονικής και φιλοσοφικής του γνώσης, την οποία έχει καταγράψει στα βιβλία του, ο Πρόκλος είχε και βιώματα τα οποία επιβεβαίωναν την γνώση του :
« Γιατί καθώς ήταν ήδη εξαγνισμένος και υπερτερούσε από τον κόσμο του γίγνεσθαι και περιφρονώντας όσα έχουν τις κατώτατες βαθμίδες μέσα σε αυτόν, εμυείτο μέσα στα πρώτα και έβλεπε με τα μάτια του τα εκεί αληθινά μακάρια θεάματα, χωρίς πλέον να συμπεραίνει με σταδιακούς και αποδεικτικούς συλλογισμούς την γνώση τους, αλλά σαν με την όραση βλέποντας με τις απλές συλλήψεις της νοερής ενέργειας τα υποδείγματα που βρίσκονται μέσα στον θεικό νού και λαμβάνοντας την αρετή, την οποία δεν θα την αποκαλούσε κανείς πλέον κυριολεκτικά φρόνηση, αλλά περισσότερο σοφία θα την ονομάσει ή και με κάποια άλλη πιο σεβαστή προσωνυμία »
Η θεολογική και φιλοσοφική του κατάρτιση ήταν τέλεια και κάλυπτε πολλές παραδόσεις τις οποίες και μελετούσε σε μια προσπάθεια συγκρητισμού, τα δε έργα του είναι πηγές όχι μόνο της Ορφικοπυθαγορείου και Πλατωνικής Φιλοσοφίας αλλά και των υπολοίπων Ελληνικών φιλοσοφικών σχολών.
« Ενεργώντας λοιπόν με βάση αυτήν ο Φιλόσοφος, εύκολα αναγνώρισε ολόκληρη την ελληνική και βαρβαρική θεολογία, που επισκιαζόταν από τις μυθικές εικονοπλασίες και την έφερε στο φως για όσους θέλουν και μπορούν να την παρακολουθήσουν, εξηγώντας τα πάντα με πολύ θεόπνευστο τρόπο και συνταιριάζοντας τα και μελετώντας όλα τα συγγράμματα των παλαιοτέρων με κριτικό βλέμμα υιοθετούσε μόνο ό,τι γόνιμο υπήρχε σε αυτά, ενώ αν έβρισκε κάτι άγονο, το απέρριπτε εντελώς ως ψεγάδι, και όσα ήταν εντελώς αντίθετα με όσα σωστά είχαν διατυπωθεί , τα διέψευδε σε κάθε σημείο τους μετά από πολύ λεπτομερή εξέταση, επεξεργαζόμενος το καθένα στις διδασκαλίες του με δεινότητα και σαφήνεια και ανατρέποντας τα όλα στα συγγράμματα του »
Ο Μαρίνος, παρόλο που θα μπορούσε να περιγράψει με πιο γνωστά και σταθερά στοιχεία που ακριβώς εβρίσκετο το σπίτι του Πρόκλου, προτίμησε να το προσδιορίσει αναφέροντας ιερά.
Ετσι, αναφερόμενος σε μια τελετή που είχε κάνει κρυφά ο Πρόκλος στο Ασκληπιείο για την ίαση της Ασκληπιαγένειας και υπονοώντας πόσο σκοτεινή ήταν η εποχή εκείνη για τους Ελληνες, θρησκευτές αναφέρει :
« Και τέτοιο έργο έκανε με τον ίδιο τρόπο με αυτή την περίπτωση διαφεύγοντας την προσοχή των πολλών και χωρίς να δίνει καμία αφορμή σε όσους ήθελαν να τον υπονομεύσουν, καθώς σε αυτό βοηθούσε και το σπίτι , στο οποίο αυτός κατοικούσε. Γιατί εκτός από τα άλλα τυχερά, η κατοικία του υπήρξε απολύτως κατάλληλη, την οποία και ο πατέρας του ο Συριανός και ο παππούς του, όπως ο ίδιος τον αποκαλούσε, Πλούταρχος κατοίκησαν, και η οποία ήταν γειτονική με το ξακουστό από τον Σοφοκλή Ασκληπιείο, αλλά και με το θέατρο του Διονύσου, ενώ φαινόταν ότι ήταν και με άλλους τρόπους αντιληπτή από την ακρόπολη της Αθηνάς »
Την μεγάλη του σχέση με την θεά Αθηνά, πέραν των ήδη αναφερθέντων, την περιγράφει πολύ συγκινητικά ο Μαρίνος, αναφερόμενος στην αρπαγή του αγάλματος της Αθηνάς από τον Παρθενώνα :
« Πόσο αυτός ήταν αγαπητός και στην ίδια την θεά της σοφίας, το παρουσίασε αρκετά και η επιλογή της φιλοσοφικής ζωής, η οποία έγινε έτσι, όπως ο λόγος πιο πάνω υπέδειξε. Αλλά και η ίδια η θεά με σαφήνεια το υπέδειξε, όταν το άγαλμα της που από το παρελθόν είχε τοποθετηθεί στον Παρθενώνα, μεταφερόταν από αυτούς που κινούν τα ακίνητα. Γιατί είδε ο φιλόσοφος στο όνειρο του ότι βρισκόταν δίπλα του μια όμορφη γυναίκα και ότι του ανήγγειλε ότι πρέπει πολύ γρήγορα να προετοιμάσει το σπίτι του. Γιατί η κυρίαρχη Αθηναίδα, του είπε, θέλει να μείνει κοντά σου »
Ο Πρόκλος δεν παρέλειπε να τιμά και όσους έπρεπε να τιμηθούν κατά τα πάτρια :
« Γιατί δεν είχε παραλείψει καμιά κατάλληλη στιγμή της συνηθισμένης λατρείας για αυτούς , σε κάποιες συγκεκριμένες ημέρες κάθε χρόνου, και περιερχόμενος τους τάφους των αττικών ηρώων και τα μνήματα των φιλοσόφων και των άλλων που υπήρξαν φίλοι και γνωστοί του, έκανε τα καθιερωμένα όχι μέσω κάποιου άλλου, αλλά ενεργώντας ο ίδιος. Και μετά από την λατρεία καθενός, έφευγε για την Ακαδημία και εξευμένιζε τις ψυχές των προγόνων του και γενικά όλες τις ψυχές της γενιάς του ξεχωριστά σε κάποιον τόπο. Από κοινού πάλι με τις ψυχές όλων των φιλοσόφων σε άλλο μέρος πρόσφερε χοές. Και εκτός από όλους αυτούς, ο ευσεβής οριοθέτησε και έναν τρίτο τόπο και μέσα σε αυτόν πρόσφερε εξιλαστήριες θυσίες σε όλες τις ψυχές των νεκρών »
Πέθανε το 124ο έτος από την βασιλεία του Ιουλιανού ή αλλοιώς την 17η Απριλίου του 485 Κ.Ε.
Ετάφη σε κοινό τάφο με τον δάσκαλο του τον Συριανό, στην περιοχή του Λυκαβηττού, στο δε μνήμα του εγράφη και το παρακάτω επίγραμμα που το συνέθεσε ο ίδιος :
«Εγώ υπήρξα ο Πρόκλος, Λύκιος στην γενιά, το οποίο ο Συριανός
εδώ με ανέθρεψε διάδοχο της διδασκαλίας του.
Αυτός εδώ ο κοινός τάφος δέχτηκε τα σώματα και των δύο,
μακάρι και τις ψυχές μας κοινός τόπος να τις λάβει»
Ο μεγάλος μαθηματικός Leibniz, σε μια επιστολή του στον N.Renand στις 11.2.1715 είχε γράψει : « Εάν κάποιος επανελάμβανε συστηματικά τον Πλάτωνα, θα προσέφερε μια μεγάλη υπηρεσία στην ανθρωπότητα ». Υπηρεσία, που αναμφίβολα προσέφερε ο Πρόκλος.
Ο δε Bernard de Moosburg, αναφερόμενος στον Πρόκλο λέει : « Η ανωτερότητα και η υπεροχή του έναντι των άλλων Πλατωνικών αποδεικνύεται από το ότι μπόρεσε να βάλει σε τάξη τα θεωρήματα του Πλάτωνα και να τα εξηγήσει αναλυτικά »
Τα έργα του Πρόκλου που είναι γνωστά και έχουν διασωθεί είναι τα εξής :
Σχόλια στον Πλατωνικό Τίμαιο
Σχόλια στην Πολιτεία του Πλάτωνα
Σχόλια στον Αλκιβιάδη του Πλάτωνα
Σχόλια στον Παρμενίδη του Πλάτωνα
Σχόλια στον Κρατύλο του Πλάτωνα
Περί της κατά Πλάτωνα Θεολογίας
Στοιχείωσις Θεολογική
Περί των δέκα προς την πρόνοιαν απορρημάτων
Περί προνοίας και ειμαρμένης
Περί της των κακών υποστάσεως
Σχόλια στο Πρώτο Βιβλίο του Ευκλείδη
Σχόλια στα Εργα και Ημέρες του Ησιόδου
Υποτύπωσις Αστρονομικών Υποθέσεων
Υποτύπωσις Φυσική
Σφαίρα
Περί της Ιερατικής Τέχνης
Παράφρασις εις την Πτολεμαίου Συγγραφή
Εις την Τετράβιβλον Πτολεμαίου εξήγησις
Περί αιδιότητος Κόσμου ( το διασώζει ο Φιλόπονος στο «Κατά Πρόκλου» )
Εις το Πρώτον και το Δεύτερον της Νικομάχου Αριθμητικής εισαγωγής ( αρχικά είχε αποδοθεί στον Φιλόπονο)
Διασώζονται επίσης αποσπάσματα σε σχόλια στα Χαλδαικά Λόγια, στις Εννεάδες του Πλωτίνου και στα Χρυσά Επη του Πυθαγόρα καθώς και επτά Λειτουργικοί Υμνοι που συνέθεσε στον Ηλιο, την Αφροδίτη, τις Μούσες, σε όλους τους θεούς, στην Λύκια Αφροδίτη, στην Εκάτη, στον Ιανό και την Αθηνά.
(Όλα τα παραπάνω έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Κάκτος)
Συνέγραψε και πλήθος άλλων έργων και μονογραφιών που δεν έχουν διασωθεί, όπως Σχόλια σε άλλους διαλόγους του Πλάτωνα, Συμφωνία Ορφέως, Πυθαγόρου και Πλάτωνος, Περί φωτός, Περί των Τριών Μονάδων, Περί των μυθικών Συμβόλων, Περί αγωγής, και άλλα.
Ο Πρόκλος θεωρείτο σοφός άνθρωπος στην εποχή του καθώς και από τους μεταγενέστερους του και ήταν ευρύτατα γνωστός ακόμη και σε μη Ελληνόφωνους, γι’αυτό και κάποια έργα του ( ολόκληρα ή τμήματα τους ) έχουν διασωθεί και σε Λατινική ή Αραβική μετάφραση.
Η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τον Πρόκλο στον Ελληνικό χώρο γίνεται με τον Μιχαήλ Ψελλό και κορυφώνεται με τον Πλήθωνα Γεμιστό. Πολλοί δε οικειοποιήθηκαν και παραποίησαν μέρη του έργου του για να παρουσιάσουν δική τους φιλοσοφική θεώρηση, όπως για παράδειγμα ο ψευδο-Διονύσιος ο Αεροπαγίτης.
Σήμερα υπάρχει στην ξένη βιβλιογραφία απειρία βιβλίων, μελετών και άρθρων Πανεπιστημιακών και μη μελετητών του Πρόκλου.
Στην Ελληνική πραγματικότητα, πέραν της μεγάλης προσφοράς των εκδόσεων Κάκτος, αρχίζουν και εμφανίζονται δειλά-δειλά, μελέτες και αναλύσεις των έργων του Πρόκλου, τα οποία ευκτέον είναι να πολλαπλασιασθούν.
ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ!
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου