Η μετόπη του «Ευαγγελισμού»

Γιατί η μετόπη αρ. 32 της βόρειας πλευράς του Παρθενώνα, λέγεται και «μετόπη του Ευαγγελισμού»;

Το Μουσείο της Ακρόπολης, στο οποίο και εκτίθεται η συγκεκριμένη μετόπη, λέει πως διασώθηκε από την καταστροφή του 5ου αι. μ.Χ. επειδή θεωρήθηκε ότι απεικονίζει τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Οι χριστιανοί στρατιώτες του Αλάριχου, που πολιόρκησαν την Αθήνα, ή κάποιοι άλλοι, λίγο αργότερα, «είδαν» στις δύο μορφές, την καθιστή και την όρθια, την Παναγία και τον Άγγελο και φαντάστηκαν πως ανάμεσά τους υπάρχει ένας κρίνος- αν υπάρχει κάτι, είναι σήμερα εντελώς απροσδιόριστο.

Μπορεί η μετόπη να γλίτωσε την απολάξευση, αλλά οι μορφές χάθηκαν.

Η βόρεια μετόπη αρ 32 μαζί με τις τρεις προηγούμενες απεικονίζουν τους θεούς πάνω στον Όλυμπο που αποφασίζουν για το τέλος του Τρωϊκού πολέμου και για τη νίκη των Ελλήνων. Η συγκεκριμένη απεικονίζει την Ήβη που φέρνει στην καθιστή θεά 'Ηρα το άγγελμα της απόφασης των θεών να νικήσουν οι Έλληνες στον Τρωικό Πόλεμο. Το έργο αυτό είναι μοναδικής τέχνης, η στάση των δύο μορφών ήταν αυτή που έδωσε την εντύπωση στους χριστιανούς ότι απεικονίζονται ο Άγγελος (όρθιος) και δίπλα (καθιστή) η Παρθένος, θυμίζοντάς τους την τυπική αναπαράσταση του Ευαγγελισμού. Από τη μετόπη λείπουν τα κεφάλια των μορφών

Φαίνεται πως λαξεύτηκε από μεγάλο γλύπτη της αρχαιότητας, που θα μπορούσε να είναι ακόμη και ο Φειδίας. Το μαρτυρά η ποιότητά της εν γένει, αλλά και επιμέρους στοιχεία της. Οι πτυχώσεις των φορεμάτων των δύο μορφών που απεικονίζονται σε αυτή, αέρινες και διάφανες σαν να έγιναν σε μεταξωτό ύφασμα και όχι να λαξεύτηκαν σε μάρμαρο, συνηγορούν για τέτοιες υποθέσεις.

Η καταβίβασή της από τον Παρθενώνα έγινε τον Οκτώβριο του 2012 και η πρώτη παρουσίασή της στο Μουσείο ανήμερα του Ευαγγελισμού την επόμενη χρονιά. Η μετόπη ζυγίζει 800 κιλά και ήταν από τα τελευταία γλυπτά που κατέβηκαν, καθώς στήριζε γείσο βάρους εννέα τόνων. Οι μετόπες του Παρθενώνα ήταν ανάγλυφες πλάκες τοποθετημένες ανάμεσα στα τρίγλυφα των ζωφόρων. Ήταν τα πρώτα μέλη του θριγκού του ναού που δέχθηκαν διακόσμηση.

Ο Φειδίας είχε επιλέξει να «αφηγηθεί» στις μετόπες που κοσμούσαν γύρω γύρω τον Παρθενώνα (32 σε καθεμιά από τις μακριές πλευρές και 14 στις στενές) τέσσερα σπουδαία μυθολογικά θέματα. Από το σύνολο των μετοπών στην Αθήνα βρίσκονται μόνο 39, στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, 5 και στο Λούβρο, στο Παρίσι, μία. Οι άλλες δεν σώθηκαν.

Κάθε μια απέδιδε μια αυτοτελή σκηνή, συνήθως με δύο μορφές. Τα θέματα ήταν εμπνευσμένα από μυθικές μάχες και συμβόλιζαν τους νικηφόρους αγώνες των Αθηναίων εναντίον των Περσών. Στην ανατολική πλευρά παριστανόταν η μάχη των Ολυμπίων θεών με τους Γίγαντες που προσπαθούσαν να ανατρέψουν την τάξη του Ολύμπου (Γιγαντομαχία). Στη δυτική πλευρά εικονιζόταν ο αγώνας των νέων της Αθήνας ενάντια στις Αμαζόνες που απείλησαν την ίδια την Ακρόπολη (Αμαζονομαχία). Θέμα της νότιας πλευράς ήταν η πάλη των Θεσσαλών νέων (Λαπίθες) ενάντια στους Κενταύρους που προσπάθησαν να κλέψουν τις γυναίκες τους κατά τη διάρκεια γαμήλιας τελετής (Κενταυρομαχία). Στη βόρεια τέλος πλευρά, όπου και ο «Ευαγγελισμός», παριστανόταν η Άλωση της Τροίας (Ιλίου Πέρσις).

Οι μετόπες, όπως και η ζωφόρος και τα γλυπτά των αετωμάτων, όλα βγαλμένα από το χέρι του Φειδία και των μαθητών του, εκτίθενται στον ανώτερο όροφο του Μουσείου Ακροπόλεως. Τα αυθεντικά στοιχεία παρουσιάζονται δίπλα σε γύψινα εκμαγεία όσων έκλεψε ο λόρδος 'Ελγιν και βρίσκονται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο, ή όσα πήραν άλλοι και τα μετέφεραν παράνομα σε άλλα μουσεία του εξωτερικού.