ΠΛΑΤΩΝ: Αυτοί που κατόρθωσαν να εγκαταλείψουν τη σπηλιά

Η Αλληγορία του Σπηλαίου παρουσιάζει μιαν άδικη κοινωνία, την κοινωνία του σπηλαίου. Η κοινωνία αυτή είναι άδικη επειδή είναι αποκλεισμένη από την Ιδέα του Καλού. Πρόκειται για μια ολοκληρωτική κοινωνία στην οποία κάποιοι έχουν τον απόλυτο έλεγχο της πραγματικότητας που βιώνουν οι υπόλοιποι. Πρόκειται για μια κοινωνία στην οποία ορισμένοι ελέγχουν την αλήθεια. Προκειμένου να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη, η σπηλιά πρέπει να παραμείνει ανοιχτή, ώστε η αλήθεια να είναι προσπελάσιμη σε όλους. 

Οι φυλακισμένοι που είναι σε θέση να εγκαταλείψουν τη σπηλιά, να αντικρίσουν τον ήλιο και να κατανοήσουν ότι είχαν πλανηθεί από τις σκιές απλούς θα μάθουν κάτι για τον εαυτό τους και για τον κόσμο. Ωστόσο είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκφράσει κανείς με λέξεις σε τι συνίσταται αυτή η αλήθεια. Ο Σωκράτης, για παράδειγμα, είναι ανίκανος να προσφέρει έναν ορισμό της ιδέας του Καλού. Μπορεί μόνο να αναφέρεται σε αυτή μέσω μεταφορών και αλληγοριών, αλλά δεν μπορεί να πει άμεσα σε τι συνίσταται η ιδέα του Καλού.

Είναι προφανές ότι ο φυλακισμένος που εγκατέλειψε τη σπηλιά είναι ικανότερος από τους άλλους να διακρίνει ανάμεσα στις σκιές και την πραγματικότητα. Αυτή ακριβώς η διακριτική ικανότητα είναι που χαρακτηρίζει το φιλόσοφο. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, η κοινωνία θα έπρεπε να κυβερνάται από αυτούς που κατόρθωσαν να εγκαταλείψουν τη σπηλιά. 

Ο Πλάτωνας γνώριζε ασφαλώς ότι είναι πιθανότερο η κοινωνία του σπηλαίου να απορρίψει τις συμβουλές όσων κατόρθωσαν να την εγκαταλείπουν. Ακόμη κι τον άκουγαν τα λόγια του φυλακισμένου που επέστρεψε, πώς θα μπορούσαν να καταλάβουν ότι δεν πρόκειται για κάποιον τρελό;