Τα μεταναστευτικά πουλιά «βλέπουν» το μαγνητικό πεδίο της Γης για να ταξιδέψουν

Το μυστήριο για το πώς τα πουλιά μεταναστεύουν, ταξιδεύοντας σε μεγάλες αποστάσεις τόσο πάνω από ξηρά όσο και από θάλασσα βρίσκεται ένα βήμα πιο κοντά στη λύση του, όπως φαίνεται από νέα στοιχεία. Μελετώντας τους κοκκινολαίμηδες, οι επιστήμονες βρήκαν νέα δεδομένα για το πώς τα πουλιά αντιλαμβάνονται το μαγνητικό πεδίο της Γης.

Ακριβώς όπως εμείς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια μαγνητική πυξίδα για να βρούμε προς τα πού είναι ο βορράς ή ο νότος, έτσι και τα πουλιά πιστεύεται ότι διαθέτουν μια ενσωματωμένη «ζωντανή πυξίδα» που τα καθοδηγεί.

Μια χημική ουσία στα μάτια, η οποία είναι ευαίσθητη στον μαγνητισμό θα μπορούσε να αποτελέσει την απόδειξη αυτής της θεωρίας, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Ο Peter Hore, καθηγητής χημείας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δήλωσε ότι είναι πιθανό τα πουλιά να «βλέπουν» το μαγνητικό πεδίο της Γης, αν και δεν το γνωρίζουμε ακόμα αυτό με βεβαιότητα.

«Νομίζουμε ότι ενδέχεται να έχουμε εντοπίσει το μόριο που επιτρέπει στα μικρά ωδικά πουλιά να ανιχνεύουν την κατεύθυνση του μαγνητικού πεδίου της Γης, κάτι που αναμφίβολα μπορούν να κάνουν, και να χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες για να τα βοηθήσουν να πλοηγηθούν όταν μεταναστεύουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά».

Εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες ερευνούν τον τρόπο με τον οποίο ζώα όπως τα πουλιά, οι θαλάσσιες χελώνες, τα ψάρια και τα έντομα αντιλαμβάνονται το μαγνητικό πεδίο της Γης και το χρησιμοποιούν για να βρίσκουν το δρόμο τους. Αποτελεί αναμφίβολα μια εντυπωσιακή ικανότητα για εμάς τους ανθρώπους.

Ο ευρωπαϊκός κοκκινολαίμης είναι το επίκεντρο των μελετών για την ενσωματωμένη «ζωντανή πυξίδα» που χρησιμοποιούν τα πουλιά για να προσανατολίζονται χρησιμοποιώντας το μαγνητικό πεδίο της Γης. Συγκεκριμένα, μελετάται ένα μόριο στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού, γνωστό ως κρυπτόχρωμα.

Η ομάδα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης μελέτησε μια απομονωμένη μορφή του μορίου στο εργαστήριο για να δει αν θα μπορούσε να λειτουργεί ως μαγνητικός αισθητήρας. Διαπίστωσαν ότι είχε την ικανότητα να σχηματίζει ζεύγη «ριζών» που έχουν υψηλή μαγνητική ευαισθησία. Μια ρίζα είναι ένα άτομο ή μόριο που είναι ιδιαίτερα δραστικό χημικά.

Ο καθηγητής Hore δήλωσε ότι ο μηχανισμός που ερεύνησαν περιλαμβάνει μαγνητικά ευαίσθητες χημικές αντιδράσεις που ξεκινούν από το φως μέσα στα μάτια των πτηνών – συγκεκριμένα στον αμφιβληστροειδή τους. «Φαίνεται πιθανό – δεν είμαστε όμως βέβαιοι προς το παρόν – ότι αυτές οι εξαιρετικά εξειδικευμένες χημικές αντιδράσεις θα μπορούσαν να δώσουν στο πτηνό πληροφορίες σχετικά με την κατεύθυνση του μαγνητικού πεδίου της Γης και με αυτόν τον τρόπο να αποτελέσουν μια μαγνητική πυξίδα», εξήγησε ο ίδιος.

Πιστεύεται ότι το φως που προσπίπτει στον αμφιβληστροειδή των ματιών των πουλιών προκαλεί κίνηση ηλεκτρονίων μέσα στο μόριο του κρυπτοχρώματος, προκαλώντας στη συνέχεια την παραγωγή ενός ζεύγους βραχύβιων ριζών υψηλής ενέργειας, οι οποίες δρουν σαν μικροσκοπικοί μαγνήτες.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι πρέπει να γίνει περισσότερη και κυρίως προσεκτική δουλειά για να είναι σίγουροι για τον σωστό μηχανισμό και το σωστό μόριο. Αλλά τους ενθαρρύνει το γεγονός ότι το μόριο είναι πιο ευαίσθητο στο μαγνήτη στους κοκκινολαίμηδες από ό,τι σε πτηνά όπως οι κότες, που δεν μεταναστεύουν.