Επίκτητος: Πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε τι εξαρτάται από τη δύναμή μας και τι όχι

Στον κόσμο κάποια πράγματα εξαρτώνται από εμάς και άλλα όχι. Από εμάς εξαρτώνται η γνώμη που σχηματίζουμε, η παρόρμηση, η επιθυμία και η αποστροφή – εν ολίγοις, όλα όσα αποτελούν πράξεις δικές μας. Δεν εξαρτώνται από εμάς το σώμα και η περιουσία μας, η φήμη μας και τα αξιώματά μας – εν ολίγοις όσα δεν αποτελούν πράξεις δικές μας.

Επιπλέον, τα πράγματα που εξαρτώνται από εμάς είναι εκ φύσεως ελεύθερα, ανεμπόδιστα και αβίαστα, ενώ τα πράγματα που δεν εξαρτώνται από εμάς είναι ανίσχυρα, εξαρτημένα, υποκείμενα σε εμπόδια και ξένα.

Να έχεις λοιπόν κατά νου πως, αν νομίζεις ότι τα εκ φύσεως εξαρτημένα πράγματα είναι ελεύθερα και ότι τα πράγματα που δεν κατέχεις είναι δικά σου, θα νιώσεις απογοήτευση, πόνο και ταραχή, και θα τα βάλεις με θεούς και ανθρώπους.

Αλλά αν νομίζεις πως σου ανήκει μόνο ό,τι είναι δικό σου και πως δεν κατέχεις ό,τι δεν είναι δικό σου, πράγμα που ισχύει, κανείς δεν θα σε καταπιέσει ποτέ, κανείς δεν θα σε παρεμποδίσει, κανέναν δεν θα κατακρίνεις, κανέναν δεν θα κατηγορήσεις, ούτε μία πράξη σου δεν θα είναι παρά τη θέλησή σου, κανένας δεν θα σε βλάψει, εχθρό δεν θα έχεις κανέναν, γιατί τίποτα βλαβερό δεν θα σου συμβεί.

Λάβε υπόψη, λοιπόν, ότι πρέπει να κινητοποιηθείς πολύ αν θέλεις να επιτύχεις τόσο υψηλούς στόχους. Θα πρέπει να εγκαταλείψεις τελείως κάποια πράγματα και άλλα να τα αναβάλεις προσωρινά.

Αλλά αν θέλεις και τα δύο ταυτόχρονα – τα πράγματα που είναι όντως δικά σου καθώς και αξιώματα και πλούτη – πιθανώς να μην αποκτήσεις ποτέ τα τελευταία επειδή επιθυμείς και τα πρώτα, και σίγουρα δεν θα αποκτήσεις τα πρώτα, που είναι ο μόνος τρόπος να εξασφαλίσεις την ελευθερία και την ευτυχία.

Αμέσως, λοιπόν, κάνε το συνήθεια να λες σε κάθε ανεπιθύμητη σκέψη ή εντύπωση: «Δεν είσαι παρά μια φαντασία και ουδόλως το αληθινό πράγμα». Έπειτα, να την εξετάζεις και να τη δοκιμάζεις με αυτούς τους κανόνες που κατέχεις.

Ο πρώτος και σημαντικότερος είναι: Αφορά πράγματα που εξαρτώνται από εμάς ή πράγματα που δεν εξαρτώνται από εμάς; Και αν αφορά ένα πράγμα που δεν εξαρτάται από εμάς, έχε πρόχειρη την εξής απάντηση: «Δεν με αφορά».

Επίκτητος, Ο δρόμος για την ελευθερία