Βλεμματική επαφή και κοινωνικότητα

Μια νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Psychological Science» μελετά τις μικρές ασυνείδητες κινήσεις που φαίνεται πως παίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνική συμπεριφορά μας.

 

Το αίσθημα της «σύνδεσης», της ύπαρξης ψυχικού δεσμού, θεωρείται σημαντικό για την ύπαρξη και την ενίσχυση του αισθήματος της ευεξίας και της ευτυχίας του ανθρώπου. Σε αυτή την έρευνα ο Eric D. Wesselmann του πανεπιστημίου Purdue και  οι συνεργάτες του Florencia Cardoso από το πανεπιστήμιο Mar del Plata στην Αργεντινή, Samantha Slater από το πανεπιστήμιο του Ohio και Kipling D.Williams επίσης από το πανεπιστήμιο Purdue, μελέτησαν τον τρόπο με τον οποίο μια μικρή κίνηση ή χειρονομία μπορεί να βοηθήσει κάποιον να νιώσει «συνδεδεμένος».

 

«Οι συνεργάτες μου κατέγραψαν μαρτυρίες ανθρώπων που ενοχλούνται αν κάποιος ακόμα και αν τους είναι άγνωστος δεν τους ανταποδώσει το χαιρετισμό που του έχουν απευθύνει» σημειώνει ο Wesselman. Η ερευνητική ομάδα σχεδίασε μια πειραματική συνθήκη για να ελέγξει αν πράγματι μια απλή κίνηση ή χειρονομία επηρεάζει την κοινωνική επαφή με τη συνεργασία ατόμων από το πανεπιστήμιο Purdue. Ένας πειραματικός συνεργός περπατούσε σε ένα πολυσύχναστο μονοπάτι και  ακολουθούσε τυχαία τα εξής σενάρια:

• κοιτούσε τον άνθρωπο που συναντούσε στα μάτια
• κοιτούσε τον άνθρωπο που συναντούσε και χαμογελούσε
• κοιτούσε προς την κατεύθυνση του ατόμου γενικά χωρίς να εστιάζει στο πρόσωπο

Ο Wesselman έδωσε την εξής οδηγία για  τον τελευταίο τρόπο βλεμματικής επαφής: «κοιτάξτε τους σαν να είναι φτιαγμένοι από αέρα». Ο πειραματικός συνεργός , μόλις προσπερνούσε τον κάθε περαστικό, έκανε νόημα στους άλλους πειραματικούς συνεργούς να σταματήσουν το άτομο που μόλις συνάντησε και να το ρωτήσουν αν ένιωθε «συνδεδεμένος» ή «αποσυνδεδεμένο» σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους. Προφανώς όσοι βρίσκονταν συχνά σε χώρους που σχετίζονται με την ακαδημαϊκή κοινότητα, όπως το πανεπιστήμιο Purdue, είναι συνηθισμένοι να τους ζητούν να συμμετέχουν σε έρευνες και πειραματικές διαδικασίες. Όσοι λοιπόν είχαν βλεμματική επαφή με τον πειραματικό συνεργό  με ή χωρίς χαμόγελο να την συνοδεύει, δήλωσαν πως αισθάνονταν πιο «συνδεδεμένοι» με τον πειραματικό συνεργό σε σχέση με αυτούς που ο πειραματικός συνεργός κοίταξε σαν να μην ήταν καν εκεί.

 

«Αυτοί είναι άνθρωποι που δεν γνωρίζουμε, απλά μας προσπερνούν στο δρόμο και όμως το αν μας κοιτούν ή αν μας αγνοούν φαίνεται να έχει κάποια επίδραση σε μας ακόμα και αν είναι στιγμιαία. Αυτό που έχει σημασία σε αυτή τη διαπίστωση είναι ότι μας επιτρέπει να μιλήσουμε για την ισχύ της ανθρώπινης επαφής που είναι τελικά ένα πολύ σημαντικό φαινόμενο».

 

Οι κοινωνικές επαφές είναι έντονες εμπειρίες

 

Οι πιο έντονες θετικές αλλά και αρνητικές εμπειρίες φαίνεται να συνδέονται με κοινωνικές δραστηριότητες περισσότερο παρά με ατομικά επιτεύγματα σύμφωνα  με έρευνα του πανεπιστημίου του Buffalo που δημοσιεύτηκε στην περιοδική έκδοση του “Self and Identity”.

Τα πιο σημαντικά γεγονότα στη ζωή μας, ευχάριστα  ή δυσάρεστα είναι κοινωνικά γεγονότα, στιγμές που μας συνδέουν με άλλους ανθρώπους.

Μια από τους συγγραφείς της μελέτης η επίκουρη καθηγήτρια ψυχολογίας Shira Gabriel εξηγεί: «Οι περισσότεροι από εμάς ξοδεύουμε πολύ χρόνο στις προσωπικές μας επιδιώξεις, όπως η εργασίας μας, η επιμόρφωση και τα χόμπι μας. Παρ’ όλ’ αυτά, αυτή η έρευνα δείχνει ότι τα πιο σημαντικά γεγονότα στη ζωή μας, ευχάριστα  ή δυσάρεστα είναι κοινωνικά γεγονότα, στιγμές που μας συνδέουν με άλλους ανθρώπους». Παλαιότερες έρευνες είχαν δείξει αντίθετα, ότι οι πιο δυνατές συναισθηματικές εμπειρίες συνδέονται με ατομικά βιώματα.

 

Η έρευνα βασίστηκε σε 376 πειραματικά υποκείμενα που πήραν μέρος σε τέσσερις αλληλένδετες μελέτες. Η πρώτη ζητούσε από φοιτητές να περιγράψουν την πιο θετική και την πιο αρνητική συναισθηματική εμπειρία στη ζωή τους. Ανεξαρτήτως φύλου οι περισσότεροι αναφέρθηκαν σε ατομικές εμπειρίες λιγότερο συχνά από ότι σε κοινωνικές. Η δεύτερη εστίαζε σε μεσήλικες συμμετέχοντες και στις πιο σημαντικές τους συναισθηματικές εμπειρίες  και τα αποτελέσματα  ήταν  παρόμοια με αυτά των φοιτητών. Η τρίτη μελέτη σχεδιάστηκε για να αποκλείσει την πιθανότητα να υπερτονίζεται με κάποιο τρόπο η κοινωνική εμπειρία και η τέταρτη συγκέντρωσε τα αποτελέσματα που έδειξαν ότι τα κοινωνικά γεγονότα έχουν πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο (από τα ατομικά) στη ζωή και αντικατοπτρίζουν την ανάγκη του ανθρώπου ν’ ανήκει κάπου.

 

Η Shira Gabriel συνοψίζει : «τα ατομικά επιτεύγματα όπως οι βραβεύσεις  ή η επίτευξη στόχων δεν επηρεάζουν τόσο βαθιά τους ανθρώπους, όσο οι στιγμές που μοιράστηκαν με άλλους στην αρχή ή στο τέλος μιας σχέσης, όταν ερωτεύτηκαν, όταν έκαναν μια νέα φιλία, όταν έχασαν κάποιο αγαπημένο τους ή όταν πέρασαν μια μεγάλη ερωτική απογοήτευση. Τελικά οι στιγμές που μοιράστηκαν με άλλους ήταν εκείνες με τη μεγαλύτερη επίδραση στις ζωές των ανθρώπων».