Υπάρχει ο εαυτός που κρύβεις, που δείχνεις και που είσαι

Έχεις αναρωτηθεί ποτέ το πόσο διαφορετικός άνθρωπος είσαι ανάλογα με την περίσταση; Το πόσο εύκολα μπορείς να κάνεις τους φίλους να γελάνε με τα πιο καμένα ανέκδοτα, ενώ μερικές ώρες πριν, στη δουλειά, το προφίλ σου ήταν απόλυτα σοβαρό; Το πόσο εύκολα σκορπίζεται το μυαλό σου καθώς βυθίζεσαι στις σκέψεις σου, ενώ μόλις μια ώρα πριν κυριαρχούσε η απόλυτη συγκέντρωση σε κάθε κύτταρό σου; Πραγματικός χαμαιλέοντας. Απίστευτη η προσαρμοστικότητα του ανθρώπου.

Οι περισσότεροι από εμάς, μάλιστα, ζούμε τριπλές ζωές χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε. Όχι, δεν αναφέρομαι σε μυστικούς πράκτορες και λοιπά χολιγουντιανά σενάρια. Ας πούμε ότι ζούμε σε ένα τρίπτυχο μιας δημόσιας, μιας ιδιωτικής και μιας προσωπικής εικόνας. Η δημόσια εικόνα μας είναι και η «επίσημη». Είναι το ατσαλάκωτο προφίλ ενός συνειδητοποιημένου ατόμου που ακολουθεί όσο πιο πιστά μπορεί τους κανόνες της κοινωνίας στην οποία είναι ενταγμένο. Είναι ένα άτομο με καθορισμένη ηθική κι αρχές, στέρεες κοινωνικοπολιτικές αντιλήψεις και δομημένα όνειρα. Είναι ο τέλειος εαυτός που επιδιώκουμε να προβάλλουμε όταν συστηνόμαστε σε αγνώστους. Είναι εκείνος ο τύπος με το σιδερωμένο κοστούμι και τη γραβάτα που θα σφίξει με σιγουριά το χέρι κάθε ενδεχόμενου εργοδότη, όσο επιστρατεύει κάθε επιχείρημα για να τον πείσει να τον προσλάβει.

Ο ιδιωτικός εαυτός μας, από την άλλη, είναι η πιο χαλαρή εκδοχή μας. Είναι οι αφιλτράριστες σκέψεις που πετάμε στις συζητήσεις με κοντινά πρόσωπα, είναι τα ασταμάτητα γέλια στη μέση μιας νύχτας με την παρέα, είναι οι εξομολογήσεις συναισθημάτων και τα αυθεντικά χαμόγελα. Η ιδιωτική εικόνα μας είναι ίσως ο πιο αγνός τρόπος να διαβάσει κανείς το χαρακτήρα μας. Γιατί μέσω των στενών μας σχέσεων αποκαλύπτεται ο τρόπος που σκεφτόμαστε και πράττουμε σε συνάρτηση με το κοινωνικό μας περιβάλλον. Η ιδιωτική ζωή περιλαμβάνει κάθε μικρή λεπτομέρεια, κάθε ανάμνηση του εαυτού μας σε καταστάσεις που τα συναισθήματα δεν τιθασεύονται και δεν καμουφλάρονται, όπως στη δημόσια εικόνα, αλλά ξετυλίγονται σε όλο τους το μεγαλείο. Είτε αυτό λέγεται οικογένεια, είτε φιλία, είτε έρωτας.

Την τριπλέτα των διαφορετικών εκδοχών μας ολοκληρώνει ο πιο σκοτεινός κρίκος: η μυστική μας ζωή. Πρόκειται για το σύνολο όλων των σκέψεων που παραμένουν παγιδευμένες στο μυαλό μας, ανίκανες να ξεφύγουν και να ειπωθούν σ’ άλλα πρόσωπα. Περικλείει την παραμικρή ιδέα, εικόνα, ανάμνηση, οτιδήποτε συνθέτει εμάς σαν οντότητα. Είναι ο εαυτός μας παρέα με τη μοναξιά, όταν κανείς δεν κοιτάζει και τίποτα δεν επιβάλλει κανόνες. Άλλωστε οι σκέψεις είναι ελεύθερες, κανείς δεν μπορεί να τις υποκλέψει.

Η μυστική εκδοχή του εαυτού μας είναι εκείνες οι ανομολόγητες αστραπές σκέψεων, που ήρθαν για να κρυφτούν απλά σ’ ένα σεντούκι στο βάθος του μυαλού, μουγκές κι αδύναμες να αποκτήσουν υπόσταση. Είναι όλα όσα ξέρεις για σένα κι όλα όσα ξέρω για μένα, αλλά ταυτόχρονα όλα όσα δε θα μάθει ποτέ ο ένας για τον άλλον. Δεν είναι τυχαίο που ο εαυτός μας είναι ο καλύτερος κριτής μας, άλλωστε. Μας ξέρει τόσο καλά που δεν μπορεί ποτέ να κάνει τα στραβά μάτια.

Το σίγουρο είναι πως ο άνθρωπος ξέρει να ελίσσεται, να προσαρμόζεται και να αλλάζει χρώματα σαν σωστός χαμαιλέοντας, ανάλογα με την περίσταση. Κι αυτό είναι ένα τεράστιο προτέρημα για τον καθένα μας, ειδικά όταν οι δυνατότητες που παρέχει αξιοποιούνται στο μέγιστο. Στην τελική, αν ο καθένας μας είναι τρεις διαφορετικοί άνθρωποι, δε θα βαρεθούμε ποτέ ο ένας τον άλλο.