Αρχαία Ελληνική Κωμωδία: Θέματα -Τυπικά στοιχεία της Αρχαίας Κωμωδίας: Απρόσκλητοι επισκέπτες

1. Σε τέσσερις αριστοφανικές κωμωδίες έρχεται ώρα να εμφανιστούν στη σκηνή, ένας μετά τον άλλον, κάποιοι απρόσκλητοι επισκέπτες, που όλοι κάτι έχουν να ζητήσουν. Ο πρωταγωνιστής τυχαίνει μερικούς να τους καλοδεχτεί· όμως τους περισσότερους τους ξαποστέλνει άπρακτους, όχι σπάνια και ξυλοφορτωμένους.

 

2. Παράδειγμα: στους Αχαρνείς ο Δικαιόπολης, κάτοχος της ειρηναλοιφής (Θρ. Σταύρου) αποδιώχνει τον Γεωργό, καλοδέχεται όμως την Παράνυμφο ως αποσταλμένη της νεόνυμφης - ὀτιὴ γυνή ᾽στι τοῦ πολέμου τ᾽ οὐκ αἰτία (1062)· στην Ειρήνη ο Τρυγαίος δέχεται στο τραπέζι του γάμου τον ευνοημένο από την ειρήνη δρεπανουργό, όχι όμως και τους λογής λογής οπλοποιούς -τον θωρακοπώλη, τον κρανοποιό, τον δορυξό κ.ά.- που έχουν ζημιώσει· στον Πλούτο ο Καρίωνας συμφωνεί με τον Δίκαιο άντρα, όχι όμως και με τον Συκοφάντη που έκοψαν οι δουλειές του, ούτε με τη Γριά που στερήθηκε τον Νεανία ζιγκολό της.

 

3. Στους Όρνιθες η ακολουθία με τους απρόσκλητους επισκέπτες απαντά δυο φορές: πρώτη φορά όταν ο Πεισθέταιρος ετοιμάζει θυσία για την ίδρυση της Νεφελοκοκκυγίας, και δεύτερη όταν η ίδρυση γίνεται γνωστή στη γη, απ᾽ όπου καταφτάνουν διάφοροι έποικοι ζητώντας να τους δοθούν φτερά. Στην πρώτη περίπτωση ο Πεισθέταιρος υποδέχεται φιλικά τον ανώνυμο Ποιητή, αλλά προπηλακίζει τον Χρησμολόγο, τον υβριστή πολεοδόμο Μέτωνα, τον υπεροπτικό διπλωμάτη Επίσκοπο και τον Ψηφισματοπώλη, που καθένας με τον τρόπο του επιχειρούν να εκμεταλλευτούν τη νεοϊδρυμένη πολιτεία. Στη δεύτερη περίπτωση άπρακτοι, δίχως φτερά, φεύγουν ο Πατραλοίας, ο ποιητής Κινησίας και ο επαγγελματίας Συκοφάντης.

 

4. Ο ίδιος κωμικός τρόπος, που ο λαϊκός χαρακτήρας του είναι αναμφισβήτητος, απαντά και σε άλλες αριστοφανικές κωμωδίες, όπου όμως ο ποιητής έχει περιορίσει την έκταση της ακολουθίας ή/και παραλλάξει τη φύση των επισκεπτών. Έτσι, παράδειγμα, σε μια σύντομη σκηνή της Λυσιστράτης, η πρωταγωνίστρια ξεμπροστιάζει μια σειρά από γυναίκες που θέλουν να εγκαταλείψουν τον κοινό αγώνα, η πρώτη τάχα για να σώσει κάτι εκλεκτά μαλλιά από το σκώρο, η δεύτερη γιατί έχει τάχα να κοπανίσει λινάρι, η τρίτη γιατί είναι τάχα ετοιμόγεννη.