ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ - Πανηγυρικός (160-166)

[160] Ὥστε μοι δοκεῖ πολλὰ λίαν εἶναι τὰ παρακελευόμενα πολεμεῖν αὐτοῖς, μάλιστα δ᾽ ὁ παρὼν καιρός, οὗ σαφέστερον οὐδέν. ὃν οὐκ ἀφετέον· καὶ γὰρ αἰσχρὸν παρόντι μὲν μὴ χρῆσθαι, παρελθόντος δ᾽ αὐτοῦ μεμνῆσθαι. τί γὰρ ἂν καὶ βουληθεῖμεν ἡμῖν προσγενέσθαι, μέλλοντες βασιλεῖ πολεμεῖν, ἔξω τῶν νῦν ὑπαρχόντων;

[161] οὐκ Αἴγυπτος μὲν αὐτοῦ καὶ Κύπρος ἀφέστηκεν, Φοινίκη δὲ καὶ Συρία διὰ τὸν πόλεμον ἀνάστατοι γεγόνασιν, Τύρος δ᾽ ἐφ᾽ ᾗ μέγ᾽ ἐφρόνησεν, ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν τῶν ἐκείνου κατείληπται; τῶν δ᾽ ἐν Κιλικίᾳ πόλεων τὰς μὲν πλείστας οἱ μεθ᾽ ἡμῶν ὄντες ἔχουσιν, τὰς δ᾽ οὐ χαλεπόν ἐστιν κτήσασθαι. Λυκίας δ᾽ οὐδ᾽ εἷς πώποτε Περσῶν ἐκράτησεν.

[162] Ἑκατόμνως δ᾽ ὁ Καρίας ἐπίσταθμος τῇ μὲν ἀληθείᾳ πολὺν ἤδη χρόνον ἀφέστηκεν, ὁμολογήσει δ᾽ ὅταν ἡμεῖς βουληθῶμεν. ἀπὸ δὲ Κνίδου μέχρι Σινώπης Ἕλληνες τὴν Ἀσίαν παροικοῦσιν, οὓς οὐ δεῖ πείθειν, ἀλλὰ μὴ κωλύειν πολεμεῖν. καίτοι τοιούτων ὁρμητηρίων ὑπαρξάντων καὶ τοσούτου πολέμου τὴν Ἀσίαν περιστάντος τί δεῖ τὰ συμβησόμενα λίαν ἀκριβῶς ἐξετάζειν; ὅπου γὰρ μικρῶν μερῶν ἥττους εἰσίν, οὐκ ἄδηλον, ὡς ἂν διατεθεῖεν εἰ πᾶσιν ἡμῖν πολεμεῖν ἀναγκασθεῖεν.

[163] ἔχει δ᾽ οὕτως. ἂν μὲν ὁ βάρβαρος ἐρρωμενεστέρως κατάσχῃ τὰς πόλεις τὰς ἐπὶ θαλάττῃ, φρουρὰς μείζους ἐν αὐταῖς ἢ νῦν ἐγκαταστήσας, τάχ᾽ ἂν καὶ τῶν νήσων αἱ περὶ τὴν ἤπειρον, οἷον Ῥόδος καὶ Σάμος καὶ Χίος, ἐπὶ τὰς ἐκείνου τύχας ἀποκλίνειαν· ἢν δ᾽ ἡμεῖς αὐτὰς πρότεροι καταλάβωμεν, εἰκὸς τοὺς τὴν Λυδίαν καὶ Φρυγίαν καὶ τὴν ἄλλην τὴν ὑπερκειμένην χώραν οἰκοῦντας ἐπὶ τοῖς ἐντεῦθεν ὁρμωμένοις εἶναι.

[164] διὸ δεῖ σπεύδειν καὶ μηδεμίαν ποιεῖσθαι διατριβήν, ἵνα μὴ πάθωμεν ὅπερ οἱ πατέρες ἡμῶν. ἐκεῖνοι γὰρ ὑστερίσαντες τῶν βαρβάρων καὶ προέμενοί τινας τῶν συμμάχων ἠναγκάσθησαν ὀλίγοι πρὸς πολλοὺς κινδυνεύειν, ἐξὸν αὐτοῖς προτέροις διαβᾶσιν εἰς τὴν ἤπειρον μετὰ πάσης τῆς τῶν Ἑλλήνων δυνάμεως ἐν μέρει τῶν ἐθνῶν ἕκαστον χειροῦσθαι.

[165] δέδεικται γάρ, ὅταν τις πολεμῇ πρὸς ἀνθρώπους ἐκ πολλῶν τόπων συλλεγομένους, ὅτι δεῖ μὴ περιμένειν ἕως ἂν ἐπιστῶσιν, ἀλλ᾽ ἔτι διεσπαρμένοις αὐτοῖς ἐπιχειρεῖν. ἐκεῖνοι μὲν οὖν προεξαμαρτόντες ἅπαντα ταῦτ᾽ ἐπηνωρθώσαντο καταστάντες εἰς τοὺς μεγίστους ἀγῶνας· ἡμεῖς δ᾽ ἂν σωφρονῶμεν, ἐξ ἀρχῆς φυλαξόμεθα καὶ πειρασόμεθα φθῆναι περὶ τὴν Λυδίαν καὶ τὴν Ἰωνίαν στρατόπεδον ἐγκαταστήσαντες

[166] εἰδότες ὅτι καὶ βασιλεὺς οὐχ ἑκόντων ἄρχει τῶν ἠπειρωτῶν, ἀλλὰ μείζω δύναμιν περὶ αὑτὸν ἑκάστων αὐτῶν ποιησάμενος· ἧς ἡμεῖς ὅταν κρείττω διαβιβάσωμεν, ὃ βουληθέντες ῥᾳδίως ἂν ποιήσαιμεν, ἀσφαλῶς ἅπασαν τὴν Ἀσίαν καρπωσόμεθα. πολὺ δὲ κάλλιον ἐκείνῳ περὶ τῆς βασιλείας πολεμεῖν ἢ πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς περὶ τῆς ἡγεμονίας ἀμφισβητεῖν.

***
ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ ΑΜΕΣΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ.Η κατάλληλη στιγμή.
[160] Κατά την γνώμη μου λοιπόν πολλοί είναι οι λόγοι που μας πιέζουν να πολεμήσουμε με αυτούς, κυρίως όμως η σημερινή περίσταση, που είναι ο πιο ισχυρός παράγοντας. Αυτή δεν πρέπει να την αφήσουμε να πάει χαμένη. Είναι χωρίς άλλο ντροπή να την αφήνουμε ανεκμετάλλευτη, τώρα που είναι μέσα στα χέρια μας, για να τη θυμηθούμε όταν θα γίνει παρελθόν. Τί άλλο λοιπόν θα θέλαμε να συμβεί ακόμα παραπάνω από τις προϋποθέσεις που υπάρχουν τώρα, προκειμένου να αποφασίσουμε επιτέλους τον πόλεμο κατά του βασιλιά;

[161] Δεν έχει μήπως αποστατήσει από αυτόν η Αίγυπτος και η Κύπρος; Δεν έχει γίνει άνω κάτω από τον πόλεμο η Φοινίκη και η Συρία; Την Τύρο, που τόσο κόμπαζε γι᾽ αυτή, δεν του την πήραν μήπως οι εχθροί του; Μα και οι πιο πολλές πόλεις της Κιλικίας βρίσκονται πια στα χέρια των συμμάχων μας και όσες απομένουν δεν είναι δύσκολο να τις κατακτήσουν. Όσο για τη Λυκία κανένας ποτέ Πέρσης δεν της επιβλήθηκε.

[162] Και ο Εκατόμνως όμως, ο σατράπης της Καρίας, πάει καιρός πια τώρα που στην πραγματικότητα έγινε ανεξάρτητος· και θα το εκδηλώσει και επίσημα όταν εμείς θελήσουμε. Και από την Κνίδο ώς τη Σινώπη Έλληνες κατοικούν την Ασία, και αυτούς δε χρειάζεται βέβαια να τους πείσουμε εμείς, παρά να μην τους εμποδίσουμε να πολεμήσουν τους βαρβάρους. Ύστερα από όλα αυτά, όταν τέτοια ορμητήρια υπάρχουν και ο πόλεμος από παντού σχεδόν κυκλώνει την Ασία, για ποιό λόγο τάχα να λεπτολογούμε τόσο σχολαστικά το καθετί που θα προκύψει από αυτόν; Αφού οι βάρβαροι νικιούνται από ασήμαντες δυνάμεις, είναι ολοφάνερο τί έχουν να τραβήξουν, όταν θα αναγκαστούν να πολεμήσουν με όλους μαζί τους Έλληνες.

[163] Και νά τί θα συμβεί ακριβώς: Αν ο βάρβαρος ενισχύσει την κατοχή του στις πόλεις τις παραθαλάσσιες τοποθετώντας ακόμα ισχυρότερες φρουρές από όσες τώρα, ίσως και τα νησιά κοντά στις ασιατικές ακτές, όπως η Ρόδος, η Σάμος και η Χίος, να κλίνουν με το μέρος του· αν όμως τον προλάβουμε εμείς και καταλάβουμε την περιοχή αυτή, είναι φυσικό και αυτοί που κατοικούν τη Λυδία, τη Φρυγία, καθώς και τη χώρα που απλώνεται ακόμα παραμέσα, να προσχωρήσουν σ᾽ εμάς, που θα έχουμε πια για ορμητήριο την περιοχή αυτή.

[164] Γι᾽ αυτό και πρέπει να βιαστούμε, να μην καθυστερήσουμε στιγμή, για να μην πάθουμε ό,τι και οι πατέρες μας. Εκείνοι κινητοποιήθηκαν ύστερα από τους βαρβάρους, άφησαν μερικούς από τους συμμάχους τους στην τύχη, και ύστερα αναγκάστηκαν λίγοι αυτοί να πολεμούν με πολλούς· και όμως ήταν στο χέρι τους να διαβούν πρώτοι στην Ασία και με όλες τις ελληνικές δυνάμεις ενωμένες να υποτάξουν με ευκολία ένα προς ένα τα έθνη της Ασίας.

[165] Γιατί, όταν κανένας πολεμάει με ανθρώπους που συναθροίζονται από διαφόρους τόπους, έχει αποδειχτεί ότι δεν πρέπει να περιμένει ώσπου να μαζευτούν όλοι, αλλά να επιτεθεί αμέσως, όταν ακόμα θα είναι σκορπισμένοι. Και οι πρόγονοί μας βέβαια, που έπεσαν στα σφάλματα αυτά, τα επανόρθωσαν αργότερα, αλλά αντιμετώπισαν κινδύνους φοβερούς. Εμείς όμως, αν έχουμε μυαλό, από την αρχή θα πάρουμε τα μέτρα μας. Έγκαιρα θα επιδιώξουμε να εγκαταστήσουμε στρατό στην Ιωνία και τη Λυδία,

[166] αφού ξέρουμε ότι ο Πέρσης βασιλιάς εξουσιάζει τους κατοίκους της Ασίας όχι βέβαια με τη δική τους θέληση, παρά ασφαλισμένος πάντα με στρατιωτικές δυνάμεις πιο ισχυρές από όσες μπορεί να διαθέσει κάθε πόλη. Αν τώρα εμείς μεταφέρουμε δυνάμεις ακόμα ισχυρότερες εκεί —πράγμα ευκολότατο για μας, αρκεί να το θελήσουμε— σίγουρα και ακίνδυνα θα καρπωθούμε όλη την Ασία. Και ασφαλώς είναι καλύτερα να πολεμούμε εμείς μ᾽ εκείνον, για να του καταλύσουμε τη βασιλεία, παρά να αλληλοτρωγόμαστε συνέχεια για το ποιός θα πετύχει την ηγεμονία στην Ελλάδα.