Γιατί ο ήλιος προκαλεί φτέρνισμα;

Οι ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά του ηλίου μας είναι πλέον γνωστές. Γνωρίζουμε σχεδόν τα πάντα για το άστρο του ηλιακού μας συστήματος. Μας λείπει όμως το... πιο απλό.

 

Η μυστήρια σχέση του ηλίου με την... μύτη μας, αποτελεί έναν από τους πιο παλιούς, αλλά και πιο παράξενους, άλυτους γρίφους. Οι προσπάθειες για την εξήγηση του ξεκίνησαν περίπου 2.500 χρόνια πριν, από τον Αριστοτέλη. Ο αρχαίος Ελληνας, στο βιβλίο του με τίτλο «Προβλήματα» (Οσα περί μυκτήρα), είχε αναρωτηθεί αν η θερμότητα του ηλίου είναι αυτή που προκαλεί την διάθεση για φτέρνισμα.

 

Η ιδέα του Αριστοτέλη, ωστόσο, αποδείχτηκε λάθος. Το φαινόμενο δεν παρατηρείται όταν έχουμε τα μάτια κλειστά, σε κατεύθυνση προς τον ήλιο. Αυτό μάλιστα ισχυρίστηκε και ο Francis Bacon, Αγγλος φιλόσοφος του 17ου αιώνα, όταν προσπάθησε να δώσει την δική του εξήγηση για το φαινόμενο. Ο Bacon μπορεί να απέρριψε την πρόταση του Αριστοτέλη, όμως δεν βοήθησε στην λύση του γρίφου. Η ερμηνεία του συνέδεε τα δάκρυα, που προκαλούνται από την άμεση οπτική επαφή με τον ήλιο, με το φτέρνισμα. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές φτερνιζόμαστε προτού το έντονο φως του ηλίου μας αναγκάσει να δακρύσουμε.

 

Η πρώτη επίσημη αναφορά του φαινομένου σε επιστημονικό σύγγραμμα έγινε το 1954, από τον Dr. J. Sedan που το περιέγραψε ως «αντανακλαστικό φτέρνισμα λόγω φωτός». Δέκα χρόνια μετά, ο H.C. Everett δημοσίευσε την πρώτη μεγάλη έρευνα για το συγκεκριμένο θέμα. Το μόνο που κατάφερε όμως ήταν να βγάλει κάποια στατιστικά για το ποσοστό των ανθρώπων που επηρεάζει (περίπου 25%).

 

Το 1978 ο W.R. Collie ονόμαζε το φαινόμενο ως «σύνδρομο ACHOO», αποδεικνύοντας πως είναι κληρονομικό (αν ένας γονιός το έχει, τότε το παιδί έχει 50% πιθανότητες να το αποκτήσει) και πως συνδέεται με τα χρωμοσώματα 2 και 15. Παρόλα αυτά, ούτε αυτός μπόρεσε να βρει την αιτία του φαινομένου.

 

Σήμερα, το μόνο που έχουμε για το «σύνδρομο ACHOO» είναι αναπόδεικτες θεωρίες. Η πιο γνωστή από όλες, υποστηρίζει πως επειδή η περιοχή του εγκεφάλου που μεταφέρουν τις οπτικές πληροφορίες και αυτή που σχετίζεται με το φτέρνισμα είναι διπλανές, κάποια πιθανή «διαρροή» μεταξύ των νευρώνων προκαλεί φτέρνισμα.

 

Μέσα στα τελευταία 2.500 χρόνια οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να εξηγήσουν φαινόμενα που φάνταζαν... διαστημικά. Να διατυπώσουν ασύλληπτες θεωρίες. Κι όμως, αυτό το πανάρχαιο μυστήριο παραμένει σταθερά άλυτο.