Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΠΕΖΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΕΚΑΤΑΙΟΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ

Γενεαλογία

Το έργο του Εκαταίου Γενεηλογίαι (σε τέσσερα βιβλία) αποτελούσε χρονολογικά οργανωμένη έκθεση των μύθων, κυρίως όσων σχετίζονταν με ήρωες και την καταγωγή επιφανών οικογενειών. Ως μέτρο για τη χρονολόγηση χρησιμοποιούσε το χρονικό διάστημα της "γενιάς" (γενεή στην ιωνική διάλεκτο), το οποίο υπολόγιζε σε σαράντα έτη. Κύριο χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου έργου του ήταν η προσπάθεια εξορθολογισμού του μύθου με τη μείωση των υπερβολών και των ασυνεπειών. Ιδιαίτερο βάρος έδινε στις εφευρέσεις, που πίστευε ότι αποτελούσαν μοχλό στην εξέλιξη του πολιτισμού. Για την ανίχνευση του πρώτου ευρετή σημαντικό ρόλο έπαιζε η ετυμολογία (ο χαλκός, για παράδειγμα, συσχετίζεται με την Χαλκίδα). Στο σύντομο απόσπασμα που ακολουθεί, γραμμένο σε ιωνική διάλεκτο και παρατακτικό ύφος, ο Εκαταίος αναφέρεται στην εμφάνιση του κλήματος, την οποία συνδέει με δύο ετυμολογικώς διαφανή ονόματα: τον Φύτιο (= "αυτόν που κάνει να φυτρώσει κάτι") και τον Οινέα (οἴνη = αρχαϊκή ονομασία του κλήματος).

Απόσπασμα 15

Ὀρεσθεὺς ὁ Δευκαλίωνος ἦλθεν εἰς Αἰτωλίαν ἐπὶ βασιλείᾳ, καὶ κύων αὐτοῦ στέλεχος ἔτεκε, καὶ ὃς ἐκέλευσεν αὐτὸ κατορυχθῆναι, καὶ ἐξ αὐτοῦ ἔφυ ἄμπελος πολυστάφυλος· διὸ καὶ τὸν αὑτοῦ παῖδα Φύτιον ἐκάλεσε. τούτου δ᾽ Οἰνεὺς ἐγένετο, κληθεὶς ἀπὸ τῶν ἀμπέλων. Οἰνέως δ᾽ ἐγένετο Αἰτωλός.

***
Ο Ορεσθέας,¹ ο γιος του Δευκαλίωνος, πήγε στην Αιτωλία για να γίνει βασιλιάς, και μια σκύλα του γέννησε ένα ξύλο, και εκείνος είπε να το θάψουν στο χώμα, και από αυτό φύτρωσε κλήμα πολυστάφυλο· γι᾽ αυτό και τον γιο του τον ονόμασε Φύτιο. Από αυτόν γεννήθηκε ο Οινέας,² που πήρε το όνομά του από τα κλήματα.³ Και από τον Οινέα εγεννήθη ο Αιτωλός.
-------------------

¹ Γιος του Προμηθέα. Είναι ο Νώε της ελληνικής μυθολογίας.

² Βασιλιάς της Καλυδώνας, πατέρας του Μελέαγρου, της Δηιάνειρας και του Τυδέα, του πατέρα του Διομήδη.

³ Το κλήμα ονομαζόταν και οἴνη.