Λυκόφως: Ένα εκπληκτικό ουράνιο φαινόμενο

Με τον όρο Λυκόφως χαρακτηρίζεται γενικά η χρονική περίοδος από την έναρξη της δύσης του Ηλίου μέχρι την έλευση του πλήρους σκότους. Στις Ελληνικές δημώδεις εκφράσεις αναφέρεται και ως σούρουπο, σουρούπωμα, μούχρωμα καθώς και σύθαμπο

Όταν ο ήλιος είναι κάτω από τον ορίζοντα, αυτό που βιώνουμε δεν είναι πάντα κατ “ανάγκην αυτό που θα αναφέρεται ως «νύχτα».

Πράγματι, υπάρχει μια περίοδος που ονομάζεται λυκόφως, η οποία συμβαίνει λίγο πριν την ανατολή του ηλίου και αμέσως μετά το ηλιοβασίλεμα. Η λάμψη που βλέπουμε στον ουρανό πριν την ανατολή του ηλίου την αποκαλούμε «αυγή», το διάστημα αμέσως μετά το ηλιοβασίλεμα είναι αυτό που λέμε «σούρουπο» .
Ο λόγος που έχουμε λυκόφως είναι ότι ο ήλιος φωτίζει τη γήινη ατμόσφαιρα για λίγο προτού ανατείλει και λίγο μετά αφού δύσει.
Οι προβλέψεις του αστρονομικού λυκόφωτος στα περισσότερα ημερολόγια βασίζονται στην αρχή ότι το σούρουπο τελειώνει (ή η αυγή αρχίζει) όταν το κέντρο του δίσκου του ήλιου είναι 18 μοίρες κάτω από τον ορίζοντα – ένα πρότυπο μέτρησης που χρονολογείται πίσω στην εποχή του Κλαύδιου Πτολεμαίου, γύρω στο 130 μ.Χ.!
Αυτός ο αριθμός 18 μοιρών αναφέρεται στο τέλος του αστρονομικού λυκόφωτος, όταν ο ουρανός είναι εντελώς σκοτεινός – δηλαδή νύχτα. Σε αυτή τη συγκεκριμένη εποχή του χρόνου στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη (περίπου 40 μοίρες βόρεια), το λυκόφως μπορεί να διαρκέσει δύο ώρες.
Έτσι, από δύο ώρες πριν από την ανατολή του ηλίου σε δύο ώρες μετά τη δύση του ηλίου, ο ουρανός δεν είναι εντελώς σκοτεινός – πράγμα που σημαίνει ότι αυτό που αποκαλούμε «νύχτα» πραγματικά διαρκεί μόνο για περίπου πέντε ώρες.

Διαφορετικοί Ορισμοί Του Λυκόφωτος
Υπάρχουν δύο άλλες έννοιες του λυκόφωτος εκτός από το αστρονομικό λυκόφως.
Ναυτικό λυκόφως είναι όταν το κέντρο του ήλιου βρίσκεται 12 μοίρες κάτω από τον ορίζοντα και μόνο γενικά ή αόριστα περιγράμματα αντικειμένων είναι ορατά. Αυτό είναι το σημείο που ο ορίζοντας γίνεται δυσδιάκριτος (το βράδυ) ή αρχίζει να είναι ευδιάκριτος (το πρωί).
Ο όρος χρονολογείται από τις ημέρες που ιστιοφόρα πλοία ταξίδευαν χρησιμοποιώντας τα αστέρια. Πράγματι, στην αρχή ή στο τέλος του ναυτικού λυκόφωτος, πολλά από τα φωτεινότερα αστέρια – αυτά του 1ου και 2ου μεγέθους – είναι ορατά με γυμνό μάτι.

Πολιτικό λυκόφως, από την άλλη πλευρά, είναι όταν το κέντρο του ήλιου έγκειται 6 μοίρες κάτω από τον ορίζοντα. Αυτή την φορά, υπάρχει αρκετό φως για τα αντικείμενα ώστε να διακρίνονται σαφώς, υπαίθριες δραστηριότητες μπορούν να αρχίσουν (αυγή) ή να τελειώσουν (σούρουπο) χωρίς τεχνητό φωτισμό. Πολιτικό λυκόφως είναι ο ορισμός του λυκόφωτος που χρησιμοποιείται ευρύτατα από το ευρύ κοινό.

Καθόλου Νύχτα
Το λυκόφως διαρκεί ακόμα περισσότερο σε πιο βόρεια γεωγραφικά πλάτη. Όταν κάποιος φτάνει τις 49 μοίρες βόρεια (η καναδική πόλη Γουίνιπεγκ, για παράδειγμα), το αστρονομικό λυκόφως δεν τελειώνει καθόλου γύρω από την περίοδο του θερινού ηλιοστασίου. Και στις βόρειες περιοχές της Ευρασίας και της Βόρειας Αμερικής, το φωτεινό λυκόφως μπορεί να διαρκέσει μέχρι και ένα μεγάλο μέρος της νύχτας.
Από τη Γλασκώβη, στην Σκωτία, για παράδειγμα (γεωγραφικό πλάτος 55,9 μοίρες), το αστρονομικό λυκόφως παραμένει όλη τη νύχτα από τις 6 Μαΐου έως τις 7 Αυγούστου και το ναυτικό λυκόφως διαρκεί από τις 4 Ιουνίου έως τις 9 Ιουλίου. Και κατευθυνόμενοι βόρεια στο γεωγραφικό πλάτος 60 μοιρών, το πολιτικό λυκόφως καθυστερεί στη διάρκεια της νύχτας (μερικές φορές αναφέρεται ως «λευκή νύχτα»).
Βόρεια του Αρκτικού Κύκλου (γεωγραφικό πλάτος 66,5 μοίρες), ο ήλιος παραμένει πάνω από τον ορίζοντα για 24 ώρες στο θερινό ηλιοστάσιο, φθάνοντας στο υψηλότερο σημείο του κατά το τοπικό μεσημέρι και στη συνέχεια εμφανίζεται ακριβώς πάνω από το βόρειο ορίζοντα τα μεσάνυχτα – ο λεγόμενος «ήλιος του μεσονυκτίου».
Σε αυτή τη εποχή του χρόνου, το βορειότερο τμήμα της Νορβηγίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας βιώνουν αυτό το φαινόμενο. Στο βόρειο Καναδά, ένα μέρος όπου μπορείτε να δείτε τον ήλιο τα μεσάνυχτα είναι ένα μικρό χωριουδάκι στο Resolute στο νησί Cornwallis. Αποτελεί το σπίτι για περίπου 215 άτομα και 110 σπίτια, το Resolute είναι επίσης γνωστό ως «Qausuittug» («τόπος χωρίς αυγή»). Πράγματι, εκεί ο ήλιος λάμπει για 24 ώρες την ημέρα από τις 29 Απριλίου έως τις 13 Αυγούστου.

Τροπικές Νύχτες
Η διάρκεια του λυκόφωτος εξαρτάται από το πόσο χρόνο χρειάζεται ήλιος για να πέσει 18 μοίρες κάτω από τον ορίζοντα. Στον ισημερινό, όπου η κίνηση αυτή είναι κάθετη προς τον ορίζοντα, το λυκόφως διαρκεί μόνο 75 λεπτά.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι που ζουν σε βόρεια κλίματα είναι συνήθως έκπληκτοι από το πόσο γρήγορα πέφτει το σκοτάδι αυτή τη στιγμή του έτους, όταν επιχειρούν να κατέβουν νότια για τροπικές διακοπές.