Το κυνήγι της ευτυχίας είναι ζήτημα επιλογής

Όλοι οι άνθρωποι κάποια στιγμή στη ζωή μας έχουμε αναρωτηθεί εάν μπορούμε να γίνουμε περισσότερο ευτυχισμένοι και ψάχνουμε αυτό που θα μας οδηγήσει στην ευτυχία. Πολλοί από εμάς έχουμε αμφισβητήσει ακόμη και την ύπαρξη της ευτυχίας, ανάγοντας την έννοιά της σε φιλοσοφικό και ουτοπικό επίπεδο και πιστεύοντας ότι μόνο θεωρητικά μπορούμε να την αγγίξουμε ή πως για τον καθένα μας είναι διαφορετική. Η πραγματικότητα, όμως, είναι αρκετά πιο αισιόδοξη από αυτό που πιστεύουμε για το κυνήγι της ευτυχίας. Έρευνες αποκαλύπτουν ότι οι βάσεις της ευτυχίας βρίσκονται στις λειτουργίες του εγκεφάλου και πως μπορούμε να τις ελέγξουμε. Τους τρόπους για τον έλεγχό τους μας τους δίνουν οι αρχές της Θετικής Ψυχολογίας.
 

Η Θετική Ψυχολογία, με εισηγητή τον καθηγητή Ψυχολογίας Μάρτιν Σέλιγκμαν, καταργεί την υποκειμενικότητα της ευτυχίας, θεωρώντας ότι ο κάθε άνθρωπος μπορεί να γίνει ευτυχισμένος μέσα από πολύ απλούς τρόπους εξάσκησης των ικανοτήτων του και πρακτικές τεχνικές. Έρευνες δείχνουν ότι οι διαδικασίες που δημιουργούν θετικά συναισθήματα είναι κοινές για όλους τους ανθρώπους. Το βασικό στοιχείο της Θετικής Ψυχολογίας είναι η διαχείριση του θετικού συναισθήματος και στόχος της είναι η ανάπτυξη των δυνατοτήτων των ανθρώπων και η δημιουργικότητα. Μερικά από τα πλεονεκτήματα του θετικού συναισθήματος για εμάς είναι η διεύρυνση της προσοχής και της αντίληψής μας, η δημιουργική σκέψη, η καλή υγεία και η διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων.

Τα συναισθήματα είναι οι προδιαθέσεις που έχουμε για μία συγκεκριμένη αντίδραση σε ένα γεγονός και αποτελούν την κινητήρια δύναμη των ενεργειών μας. Σύμφωνα με τη Θετική Ψυχολογία το γεγονός καθαυτό δεν παίζει ρόλο, ούτε μπορεί από μόνο του να μας επηρεάσει αρνητικά. Αντίθετα η αντίληψη που έχουμε για το γεγονός και ο τρόπος που επιλέγουμε για την αντιμετώπισή  του αποτελούν τις αιτίες των αρνητικών συναισθημάτων που βιώνουμε. Τα θετικά συναισθήματα προωθούν την προσωπική μας ανάπτυξη, καθώς μας δίνουν τη δυνατότητα να σκεφτούμε εναλλακτικές λύσεις για την επίτευξη των στόχων μας. Η βίωση θετικών συναισθημάτων διευρύνει τις γνωστικές ικανότητες του εγκεφάλου, ενεργοποιεί τη δημιουργία νέων θετικών συναισθημάτων και κατ’ επέκταση βοηθά στην αποφυγή των ψυχικών διαταραχών. Τα αρνητικά συναισθήματα περιορίζουν το άτομο σε μία συγκεκριμένη αντίδραση, καθώς η βίωση του κάθε ενός προκαλεί μία αντίστοιχη αλλαγή στο νευρικό σύστημα, οδηγώντας το σε μία συγκεκριμένη ενέργεια. Για παράδειγμα, το συναίσθημα του θυμού οδηγεί το άτομο σε επίθεση. Η βίωση αρνητικών συναισθημάτων συνεπάγεται έναν φαύλο κύκλο από συνεχόμενα αρνητικά συναισθήματα. Επομένως το ζητούμενο είναι να αποφεύγουμε τα αρνητικά συναισθήματα.

Με βάση τις μελέτες της Θετικής Ψυχολογίας αλλά και τις αρχές της Γνωσιακής Ψυχοθεραπείας τα συναισθήματα δεν προκαλούνται από τα πραγματικά γεγονότα ή συμβάντα της ζωής μας, αλλά από τις σκέψεις που κάνουμε για αυτά. Απαραίτητη προϋπόθεση, λοιπόν, για τη βίωση θετικών συναισθημάτων είναι η θετική σκέψη. Όταν, για παράδειγμα, ο διευθυντής μας στη δουλειά μας μιλάει απότομα μπορεί να κάνουμε την αρνητική σκέψη «μου μιλάει με αυτόν τον τρόπο επειδή πιστεύει ότι δεν είμαι καλός στη δουλειά μου», η οποία θα οδηγήσει στο να αισθανθούμε απόρριψη και απογοήτευση. Αντίθετα μπορούμε να κάνουμε μία περισσότερο πραγματική σκέψη, όπως «κάτι συνέβη που τον έχει κάνει νευρικό, το οποίο δεν έχει σχέση με εμένα» και έτσι να αποφύγουμε τη βίωση αρνητικών συναισθημάτων. Φυσικά η θετική σκέψη πρέπει να είναι αυθεντική και γνήσια και όχι να την επιβάλλουμε στον εαυτό μας χωρίς να την πιστεύουμε. Προκειμένου να πετύχουμε κάτι τέτοιο χρειάζεται, ίσως, αλλαγή του γενικότερου τρόπου σκέψης μας, καθώς και της αντίληψης που έχουμε για την εξωτερική πραγματικότητα.

– Τεχνικές θετικής ψυχολογίας

Πέρα, όμως, από την αλλαγή του περιεχομένου της σκέψης μας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε απλές τεχνικές, οι οποίες θα μας βοηθήσουν να αισθανόμαστε καλά και προοδευτικά θα συμβάλλουν στην επίτευξη της ευτυχίας. Μερικές από αυτές είναι οι παρακάτω:

– Η ανεύρεση θετικού νοήματος στα μικρά καθημερινά γεγονότα, δίνοντάς τους θετική αξία,

– η επίτευξη μικρών και ρεαλιστικών στόχων, που σταδιακά βοηθά στην επίτευξη των γενικότερων στόχων της ζωής μας,

– η διατήρηση καλής φυσικής κατάστασης, μέσω της άσκησης και της υγιεινής διατροφής,

– η ενασχόληση με δραστηριότητες που μας ευχαριστούν και μας προσφέρουν ικανοποίηση,

– η χαλάρωση που προσφέρει ευχαρίστηση και ανακούφιση,

– η αποφυγή υποθετικών σκέψεων, όπως για παράδειγμα «αν είχα περισσότερα χρήματα θα μπορούσα να αγοράσω ένα μεγαλύτερο σπίτι»,

– το χαμόγελο, που ίσως είναι και η πιο αποτελεσματική τεχνική. Έρευνες δείχνουν ότι το χαμόγελο είτε είναι αληθινό, δηλαδή ασυνείδητο, είτε προσποιητό, χαρίζει μακροζωία σε εμάς που χαμογελάμε, αλλά ταυτόχρονα επηρεάζει και τους γύρω μας στο να ενεργούν με θετικό τρόπο απέναντί μας.

Εν κατακλείδι, το συναίσθημα δεν είναι κάτι έξω από μας που απλώς συμβαίνει και το δεχόμαστε παθητικά, αλλά κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε και να αλλάξουμε προκειμένου να γίνουμε ευτυχισμένοι. Μέσω της θετικής σκέψης και των τεχνικών της Θετικής Ψυχολογίας μπορούμε να δημιουργήσουμε μόνοι μας τις συνθήκες της ευτυχίας και να τις μεταδώσουμε και στους άλλους γύρω μας. Τελικά η ευτυχία δεν είναι ένα άπιαστο όνειρο, αλλά ο καθένας από εμάς μπορεί απλώς να επιλέξει να είναι ευτυχισμένος.

-------------------

Βιβλιογραφία:
Positive Psychology – It’s So Much More Than Happiness!, by Sherri Fisher on March 5, 2008

Αυτογνωσία και αυτοδιαχείριση, γνωσιακή –συμπεριφοριστική προσέγγιση, Αναστασία Καλαντζή-Αζίζη, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2002