Χρειάστηκε να περάσουν αιώνες για να συνειδητοποιήσουμε και να ανακαλύψουμε εκ νέου «το συνεχές τής γνώσης», την ανάγκη να ξαναδούμε τη γνώση στην ολότητά της. Αυτό είναι που τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται διεθνώς ως αίτημα τής επιστήμης αλλά και τής παιδείας.
Θα μπορούσε μάλιστα να πει κανείς ότι- τηρουμένων των αναλογιών- έχουμε μια μορφή επιστροφής στην προσέγγιση τής γνώσης που χαρακτήριζε τους διανοητές τής ελληνικής αρχαιότητας, στη γνώση που συνδύαζε τη φιλοσοφία με τα μαθηματικά και τη γλώσσα, την τέχνη με την πολιτική, τον άνθρωπο με τον θεό, τον κόσμο με τη ζωή, τον μύθο με την πραγματικότητα, το σώμα με το πνεύμα.
Στην προσπάθεια τού ανθρώπου να κατακτήσει τη γνώση πέρασε από το γενικό στο ειδικό, από το καθολικό στο μεμονωμένο, από το όλον στα μέρη. Η λαχτάρα για εξειδίκευση και το κυνήγι τής ειδικής, πλήρους, βαθύτερης και εκτεταμένης γνώσης οδήγησε σε χωρισμούς και διαχωρισμούς, εν τέλει δε σε κατακερματισμούς.
Οδήγησε σταδιακώς σε χωρισμό τής επιστήμης σε επιστήμες, των επιστημών σε κλάδους, των κλάδων σε τμήματα, των τμημάτων σε τομείς κ.ο.κ. Παράλληλα οδήγησε στην ανάλυση και ανάδειξη των «ελάχιστων συστατικών», στις μονάδες, στα μόρια, στα άτομα, στα κουάρκ, στα ελάχιστα χαρακτηριστικά. Έτσι επήλθε βαθμηδόν όλο και μεγαλύτερη ειδίκευση αλλά και αποστασιοποίηση, όλο και μεγαλύτερη εμβάθυνση αλλά και διάσπαση, ένας απόλυτος κατακερματισμός που θυσίασε το δάσος στα δέντρα.
Αυτό που προκύπτει ως αδήριτη ανάγκη σήμερα είναι να ξαναβρούμε τον μίτο που ενώνει τις ποικίλες μορφές τής γνώσης, αξιοποιώντας παράλληλα την εκπληκτική πρόοδο που έχει σημειωθεί στις επιστήμες. Να επανασυνδέσουμε τις θετικές επιστήμες με τις κοινωνικές- ανθρωπιστικές και όλες μαζί με τις τέχνες και τον πολιτισμό. Να πραγματωθεί η μετάβαση από τις γνώσεις στη γνώση, να πάρει σάρκα και οστά η μέγιστη αυτή υπέρβαση. Με βάση τα σύγχρονα επιστημονικά επιτεύγματα και τις προκλήσεις τού αιώνα μας να διαλεχθούν οι επιστήμες και οι επιστήμονες στο πλαίσιο μιας δημιουργικής διακλαδικότητας καιδιεπιστημονικότητας.
Και όλα με επίκεντρο τον άνθρωπο. Έτσι που μέσα από τη συνέχεια και τη συνοχή τής γνώσης, μέσα από την ανθρωπιστικά διηθημένη γνώση, μέσα από το καταστάλαγμα τής γνώσης να προέλθει τελικά ο φωτισμός: η γνώση να γίνει σοφία. Γιατί γνώση μαζί και σοφία τι άλλο είναι από την κορύφωση και την καταξίωση τού καθοριστικού γνωρίσματος και χαρίσματος τού ανθρώπου, τού πνεύματος;
Απογοητευμένοι από το σκόρπισμα τής γνώσης σε ασύνδετες πληροφορίες, αναζητήσαμε τη λύση στη διαθεματικότητα, ιδίως στον χώρο τής εκπαίδευσης. Παίρνουμε διάφορα θέματα και τα εξετάζουμε από ποικίλες πλευρές (το νερό, λ.χ., από πλευράς φυσικής και χημείας, υγείας, διάθεσης φυσικών πόρων και περιβάλλοντος, οικονομίας, αλλά και από τη σκοπιά τής λογοτεχνίας, των εικαστικών τεχνών, τής μουσικής, κτλ.). Η διαθεματικότητα ήταν και είναι «μια κάποια λύση» όσο αποτελεί μορφή διεπιστημονικότητας. Παρά τον αποσπασματικό και μεμονωμένο χαρακτήρα της, είναι αναντίρρητα χρήσιμη, ιδίως ως εφαρμογή μιας συνδυαστικής θεώρησης που αναδεικνύει κάποια κοινά στοιχεία.
Στην προσπάθεια τού ανθρώπου να κατακτήσει τη γνώση πέρασε από το γενικό στο ειδικό, από το καθολικό στο μεμονωμένο, από το όλον στα μέρη. Η λαχτάρα για εξειδίκευση και το κυνήγι τής ειδικής, πλήρους, βαθύτερης και εκτεταμένης γνώσης οδήγησε σε χωρισμούς και διαχωρισμούς, εν τέλει δε σε κατακερματισμούς.
Οδήγησε σταδιακώς σε χωρισμό τής επιστήμης σε επιστήμες, των επιστημών σε κλάδους, των κλάδων σε τμήματα, των τμημάτων σε τομείς κ.ο.κ. Παράλληλα οδήγησε στην ανάλυση και ανάδειξη των «ελάχιστων συστατικών», στις μονάδες, στα μόρια, στα άτομα, στα κουάρκ, στα ελάχιστα χαρακτηριστικά. Έτσι επήλθε βαθμηδόν όλο και μεγαλύτερη ειδίκευση αλλά και αποστασιοποίηση, όλο και μεγαλύτερη εμβάθυνση αλλά και διάσπαση, ένας απόλυτος κατακερματισμός που θυσίασε το δάσος στα δέντρα.
Αυτό που προκύπτει ως αδήριτη ανάγκη σήμερα είναι να ξαναβρούμε τον μίτο που ενώνει τις ποικίλες μορφές τής γνώσης, αξιοποιώντας παράλληλα την εκπληκτική πρόοδο που έχει σημειωθεί στις επιστήμες. Να επανασυνδέσουμε τις θετικές επιστήμες με τις κοινωνικές- ανθρωπιστικές και όλες μαζί με τις τέχνες και τον πολιτισμό. Να πραγματωθεί η μετάβαση από τις γνώσεις στη γνώση, να πάρει σάρκα και οστά η μέγιστη αυτή υπέρβαση. Με βάση τα σύγχρονα επιστημονικά επιτεύγματα και τις προκλήσεις τού αιώνα μας να διαλεχθούν οι επιστήμες και οι επιστήμονες στο πλαίσιο μιας δημιουργικής διακλαδικότητας καιδιεπιστημονικότητας.
Και όλα με επίκεντρο τον άνθρωπο. Έτσι που μέσα από τη συνέχεια και τη συνοχή τής γνώσης, μέσα από την ανθρωπιστικά διηθημένη γνώση, μέσα από το καταστάλαγμα τής γνώσης να προέλθει τελικά ο φωτισμός: η γνώση να γίνει σοφία. Γιατί γνώση μαζί και σοφία τι άλλο είναι από την κορύφωση και την καταξίωση τού καθοριστικού γνωρίσματος και χαρίσματος τού ανθρώπου, τού πνεύματος;
Απογοητευμένοι από το σκόρπισμα τής γνώσης σε ασύνδετες πληροφορίες, αναζητήσαμε τη λύση στη διαθεματικότητα, ιδίως στον χώρο τής εκπαίδευσης. Παίρνουμε διάφορα θέματα και τα εξετάζουμε από ποικίλες πλευρές (το νερό, λ.χ., από πλευράς φυσικής και χημείας, υγείας, διάθεσης φυσικών πόρων και περιβάλλοντος, οικονομίας, αλλά και από τη σκοπιά τής λογοτεχνίας, των εικαστικών τεχνών, τής μουσικής, κτλ.). Η διαθεματικότητα ήταν και είναι «μια κάποια λύση» όσο αποτελεί μορφή διεπιστημονικότητας. Παρά τον αποσπασματικό και μεμονωμένο χαρακτήρα της, είναι αναντίρρητα χρήσιμη, ιδίως ως εφαρμογή μιας συνδυαστικής θεώρησης που αναδεικνύει κάποια κοινά στοιχεία.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου