Η Συναισθηματική Νοημοσύνη

Η καλλιέργεια της Συναισθηματικής Νοημοσύνης

Μπορείτε να αυξήσετε τη συναισθηματική νοημοσύνη σας εκούσια, όπως δείχνουν δεκαετίες ψυχολογικών ερευνών, εκπαιδευτικά προγράμματα και άλλες μέθοδοι. Μπορείτε να μάθετε να προσαρμόζετε τη συμπεριφορά σας, τις διαθέσεις και την αυτοεικόνα σας. Κάτι τέτοιο δεν συνεπάγεται ολοκληρωτική μεταβολή της προσωπικότητάς σας. Περισσότερο αφορά την αλλαγή στάσεων και συνηθειών, καθώς επίσης την κατάκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων. Βέβαια αυτό απαιτεί χρόνο και αφοσίωση στο στόχο. Συνεπώς, πρέπει να το δείτε ως μεσοπρόθεσμη επένδυση, με σημαντικά ωστόσο οφέλη.

Η συναισθηματική νοημοσύνη δεν θα σας βοηθήσει απλώς να χειριστείτε τον εαυτό σας, αλλά θα σας επιτρέψει να εκμαιεύσετε εξαιρετικά αποτελέσματα από τους συνεργάτες σας. Αυτού του είδους η προσωπική ωρίμανση θα σας βοηθήσει, επίσης, να ολοκληρωθείτε ως προσωπικότητα, ώστε να μπορέσετε να καθοδηγήσετε και τους συνεργάτες σας για την καλλιέργεια της δικής τους συναισθηματικής νοημοσύνης. Όπως συμβαίνει γενικότερα με την προσωπική ωρίμανση, αφετηρία είναι η επιθυμία σας και η πρόθεσή σας να εξελιχθείτε.

Αποφασίζετε τι και πώς θα αλλάξετε: με άλλα λόγια, από εσάς εξαρτάται πώς θέλετε να είναι η προσωπικότητά σας. Ποικίλα έγκυρα τεστ για τη συναισθηματική νοημοσύνη θα σας βοηθήσουν να υπολογίσετε τη δεινότητά σας στον τομέα αυτόν. Δεν είναι απαραίτητο, όμως, ένα τεστ μέτρησης της συναισθηματικής νοημοσύνης, για να σημειώσετε πρόοδο. Ένα πλήθος πρακτικών εφαρμογών θα βελτιώσουν ποικίλες πτυχές της συναισθηματικής νοημοσύνης σας.

Τρόποι αύξησης της συναισθηματικής νοημοσύνης
Δεσμευτείτε: Όπως ένας χορευτής που πρέπει να μάθει καινούργια βήματα για μια νέα χορογραφία στο μπαλέτο, έτσι κι εσείς πρέπει να θέλετε να ασχοληθείτε συστηματικά με την προσωπική αλλαγή, μέσω συστηματικής εξάσκησης και πρακτικής. Για παράδειγμα, ποιες πτυχές της προσωπικότητάς σας θέλετε να διατηρήσετε και πιθανώς να βελτιώσετε; Η υιοθέτηση μιας θετικής στάσης απέναντι στην προσωπική ωρίμανση εξηγεί γιατί κάποια άτομα επιμένουν και αλλάζουν πραγματικά.

Επιδιώξτε τη λήψη ανατροφοδότησης: Ακόμα και οι καλύτεροι ηθοποιοί χρειάζονται τακτική, ειλικρινή ανατροφοδότηση σχετικά με την πρόοδό τους. Όλοι κινδυνεύουμε από το σύνδρομο του βατράχου στο καυτό νερό, όπου οι αλλαγές επέρχονται αργά, με αποτέλεσμα να μην έχουμε πλήρη συνείδησή τους παρά μόνο όταν πλέον είναι πολύ αργά. Ποιος θα σας πει την αλήθεια; Ποιος, όπως στους Ρωμαίους αυτοκράτορες κατά την παρέλαση του θριάμβου τους, θα σας ψιθυρίσει στο αυτί «Είσαι ένας απλός θνητός» Με άλλα λόγια, αν ρωτήσετε «Ήταν καλή η παρουσίαση ή όχι;» η απάντηση θα είναι επιφυλακτική ή απατηλά καθησυχαστική;

Βρείτε τρόπους να διευκολύνετε τους συνεργάτες σας, ώστε να σας παρέχουν ειλικρινή ανατροφοδότηση. Να αναζητάτε διαρκώς άτομα που έχουν την ειλικρινή διάθεση να σας βοηθήσουν να αποκτήσετε βαθιά γνώση της κατάστασης και να προτείνουν αποτελεσματικούς τρόπους, για να δοκιμάσετε νέες συμπεριφορές.

Σκάψτε βαθιά: Διερευνήστε ζητήματα όπως τις προσωπικές σας αξίες και τη βασική κοσμοαντίληψή σας, ακόμα κι όταν κάτι τέτοιο φαίνεται δύσκολο μέσα στην παραζάλη της καθημερινότητας. Εξετάστε ποιες πτυχές της προσωπικότητάς σας θέλετε να διατηρήσετε, να διαφυλάξετε και να απολαμβάνετε και ποιες θα θέλατε να μεταβάλετε, να θέσετε σε μια διαδικασία ωρίμανσης ή να προσαρμόσετε στο περιβάλλον και στην κατάσταση.

Συχνά, αυτό μπορείτε να το κάνετε διασκεδάζοντας, μέσω των ευκαιριών για εξέλιξη που σας παρέχονται εκτός του οργανωτικού περιβάλλοντος. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να περιλαμβάνει εξωτερικές συνεδρίες ανάπτυξης από διορατικούς ανθρώπους οι οποίοι δεν έχουν τη διάθεση να παρεμβαίνουν στον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αλλάξετε ή να εξελιχθείτε.

Ποικίλα ψυχομετρικά τεστ θα σας βοηθήσουν, επίσης, να προσδιορίσετε ή να καταστήσετε σαφείς τις μύχιες πτυχές του πραγματικού σας εαυτού, όπως τις αξίες, την κοσμοαντίληψη, τα χαρακτηριστικά και τα κίνητρά σας. Ωστόσο, τα τεστ παρέχουν μόνο πληροφορίες και δεν υποκαθιστούν τη δράση.

Μην εστιάζεστε μόνο στο επιμέρους: Επιδιώξτε η προσέγγιση της αυτοεξέλιξης να καλύπτει ένα ευρύ φάσμα. Για παράδειγμα, μην εστιαστείτε απλώς στις αδυναμίες, όπως είναι τα κενά ή τα μειονεκτήματα της απόδοσής σας, αλλά δώστε επίσης άπλετη προσοχή στα δυνατά σας σημεία και σε όσα θέλετε να τονώσετε περαιτέρω. Παρεμπιπτόντως, τα περισσότερα επιμορφωτικά προγράμματα και οργανωτικοί απολογισμοί χωλαίνουν σε αυτό ακριβώς το σημείο, αφού ξεκινούν από μια αρνητική και όχι από μια θετική θέση.

Ίσως έχετε μια έμφυτη τάση να θέλετε να μπαίνετε κατευθείαν στο θέμα: «Πες μου πού κάνω λάθος, για να μπορέσω να κάνω κάτι γι’ αυτό». Η προσωπική ωρίμανση, όμως, δεν λειτουργεί έτσι. Η υπέρμετρη εστίαση στην αποτυχία ή τις ανεπάρκειες δεν τσαλακώνει απλώς την αυτοπεποίθησή σας, αλλά σας εμποδίζει να δείτε και να εκτιμήσετε τις γνήσιες αρετές σας.

Εξετάστε το ενδεχόμενο της εκπαίδευσης: Η καλή εκπαίδευση (coaching) μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην αύξηση της ΣΝ σας. Θα σας προσφέρει την ευκαιρία να δείτε από μια νέα προοπτική το πώς τα πάτε και να ελέγξετε πραγματικά πού μπορείτε να επικεντρώσετε καλύτερα τις προσπάθειες εξέλιξής σας. Αν μάθετε να γίνετε κι εσείς ένας εκπαιδευτής που πετυχαίνει υψηλές επιδόσεις, θα οξύνετε την αυτοεπίγνωσή σας και θα κατανοήσετε καλύτερα τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη δράση των συνεργατών σας.

Επιτρέψτε στον εαυτό σας να ονειρεύεται: Δώστε στον εαυτό σας την άδεια να αναλογίζεται το μέλλον που επιθυμείτε, όχι απλώς να προβλέπει το μέλλον που θεωρείτε πιθανότερο. Αυτό γίνεται μέσω επίσημων και άτυπων συζητήσεων, ακόμα και μέσω ορισμένων ειδών τεστ. Ίσως ο οργανισμός στον οποίο απασχολείστε δεν έχει παράδοση σε τέτοιου είδους εικοτολογικές και ευφάνταστες εξερευνήσεις.

Για παράδειγμα, οι ομάδες ίσως αποθαρρύνουν τέτοιες συζητήσεις και επικεντρώνονται κυρίως στους στόχους. Σε αυτή την περίπτωση, εκμεταλλευτείτε ευκαιρίες εκτός της εργασίας για να απελευθερώσετε τη σκέψη σας και να δημιουργήσετε νοερά την εικόνα του μέλλοντος που επιθυμείτε. Αυτό είναι πάντα το πρώτο βήμα για την υλοποίηση μιας νέας πραγματικότητας.

Ετοιμάστε ένα σχέδιο εξέλιξης: Η αύξηση της ΣΝ σας, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, παίρνει χρόνο και εύκολα μπορεί να χάσετε το στόχο σας, αν είτε δεν επιμένετε στα καίρια ζητήματα είτε εμμένετε σε ένα μόνο, αποκλείοντας τα υπόλοιπα. Ετοιμάστε ένα σχέδιο εξέλιξης το οποίο θα ακολουθείτε για τους επόμενους, ας πούμε, δώδεκα μήνες. Αυτό θα σας βοηθήσει να αποφύγετε την υπέρμετρη αξιοποίηση ενός δυνατού σας σημείου ή το ενδεχόμενο να αρνηθείτε την ανάγκη να προσαρμοστείτε και να αλλάξετε.

Θέστε συγκεκριμένους στόχους που σας ενθουσιάζουν ή σας κινητοποιούν με κάποιον τρόπο. Φροντίστε να έχουν κάποια συνεκτική κατεύθυνση, όχι απλώς έναν γενικόλογο στόχο. Για παράδειγμα, δεν αρκεί να πείτε απλώς ότι θα βελτιώσετε την ικανότητά σας να είσαστε ενεργός ακροατής. Πρέπει να θέσετε το στόχο σε κατάλληλο πλαίσιο, όπως το να επικεντρώνεστε λιγότερο στις λύσεις ή το να βοηθάτε τους συνεργάτες σας να σκέφτονται διεξοδικά αυτό που κάνουν κ.ο.κ. Ανακεφαλαιωτικά, επινοήστε τη δική σας προσωπική ατζέντα μάθησης. Παρά τις απόψεις τρίτων για το πώς πρέπει να αλλάξετε, πρέπει να μάθετε μόνο όσα εσείς θέλετε να μάθετε.

Ξεπεράστε τη ζώνη της άνεσης: Δεν νιώθουν όλοι άνετα όταν εφαρμόζουν τρόπους για την προσωπική τους εξέλιξη, αν απαιτείται να κάνουν κάτι ασυνήθιστο ή περίεργο. Για παράδειγμα, στα μαθήματα προσωπικής εξέλιξης της εταιρείας Maynard Leigh, οι συμμετέχοντες μπορεί να βρεθούν να αναλύουν τι τους εμπνέει υπό το φως των προβολέων μιας πραγματικής θεατρικής σκηνής.

Αρχικά, η προοπτική τούς προκαλεί ένα μίγμα φόβου ή ακόμα και έντονης απέχθειας. Στην πράξη, σχεδόν όλοι περνούν υπέροχα, ενώ τους δίνεται η ευκαιρία να ανακαλύψουν σημαντικά πράγματα αναφορικά με τη συμπεριφορά τους. Υπό τον όρο ότι ως προοπτική διαφαίνεται η προσωπική ωρίμανση, να είσαστε έτοιμοι να ξεπεράσετε τη ζώνη όπου νιώθετε άνετα και να θεωρήσετε ευπρόσδεκτες τέτοιες προκλήσεις.

Εξασκηθείτε: Η εφαρμογή του σχεδίου εξέλιξης και η προσέγγιση των προσωπικών σας στόχων όσον αφορά την ωρίμανσή σας απαιτούν εξάσκηση. Μόνο έτσι μπορείτε να τονώσετε την αυτοπεποίθησή σας και να κατακτήσετε τις αλλαγές που επιθυμείτε. Η εξάσκηση ίσως περιλαμβάνει τον πειραματισμό με διαφορετικούς τρόπους συμπεριφοράς, σε ασφαλές μαθησιακό περιβάλλον αν χρειαστεί, όπως σε ένα αναπτυξιακό εργαστήριο.

Τέτοιοι τρόποι θα σας επιτρέψουν να διαλογιστείτε αναφορικά με κάποιο ζήτημα, πώς, λόγου χάρη, να εκδηλώνετε περισσότερη συμπόνια, να γίνετε πιο κατηγορηματικοί ή ίσως να κατανοείτε καλύτερα τις σχέσεις. Η αύξηση της συναισθηματικής νοημοσύνης απορρέει κυρίως από τη διαρκή εκπαίδευση, όχι από μια μεμονωμένη δραστηριότητα όπου σημειώνετε «χ» σε ένα κουτάκι και λέτε «Πάει κι αυτό τι κάνουμε τώρα;». Για παράδειγμα, παρά τις ενδεχόμενες επιτυχίες σας, προκειμένου να καλλιεργήσετε την ικανότητά σας να ταυτίζεστε συναισθηματικά με τους συνεργάτες σας, επιβάλλεται η συνεχής εξάσκηση και μάθηση.

Αν δεχτούμε ότι η αύξηση της συναισθηματικής νοημοσύνης αποτελεί αδιάκοπη διαδικασία, μπορούμε να εξηγήσουμε την επιτυχία ορισμένων μάνατζερ. Επιθυμούν διαρκώς να μάθουν τι λειτουργεί αποτελεσματικά, να ανακαλύψουν περισσότερα σε ό,τι αφορά την προσωπική τους αποτελεσματικότητα και πώς να επηρεάσουν τα κίνητρα, τις ανάγκες και τα συναισθήματα των συνεργατών τους.

Αν χρειαστεί, αναζητήστε ευκαιρίες εξάσκησης των δεξιοτήτων στον τομέα της συναισθηματικής νοημοσύνης εκτός του οργανωτικού περιβάλλοντος. Για παράδειγμα, προκειμένου να καλλιεργήσετε τη δεξιότητά σας στο χτίσιμο της ομάδας, ίσως μπορείτε να δημιουργήσετε ευκαιρίες για να εξασκηθείτε σε κοινωνικούς και κοινοτικούς οργανισμούς, όπως σε τοπικούς συλλόγους ή επαγγελματικές ενώσεις.

Τρόποι για την αύξηση της συναισθηματικής νοημοσύνης
• Βάλτε ετικέτα στα συναισθήματά σας, αντί να βάζετε ετικέτες σε άτομα ή καταστάσεις.

• Εξοικονομήστε χρόνο να στοχαστείτε αναφορικά με τα συναισθήματά σας και αξιοποιήστε τα, για να προσδιορίσετε ανικανοποίητες συναισθηματικές ανάγκες.

• Αξιοποιήστε τα συναισθήματά σας για τη λήψη αποφάσεων και βάλτε πλώρη για την κατάκτηση στόχων.

• Μετατρέψτε το θυμό σας σε παραγωγική ενέργεια, αξιοποιώντας τον για να κινητοποιηθείτε.

• Ταυτιστείτε συναισθηματικά, κατανοήστε και αποδεχτείτε τα συναισθήματα των άλλων.

• Ακούστε αντί να συμβουλέψετε, να διατάξετε, να κρίνετε ή να κάνετε διάλεξη στους συνεργάτες σας.

• Προσδιορίστε τους φόβους και τις επιθυμίες σας.

• Γνωρίστε τις βασικές σας αξίες και τι πραγματικά έχει σημασία για σας.

• Αναζητήστε τη θετική αξία των αρνητικών συναισθημάτων – τόσο των δικών σας όσο και των συνεργατών σας.

• Να είσαστε περιεκτικός, ώστε η προσέγγιση της αυτοεξέλιξής σας να καλύπτει ένα ευρύ φάσμα.

• Εξετάστε το ενδεχόμενο της εκπαίδευσης για την αύξηση της συναισθηματικής νοημοσύνης.

• Να είσαστε πρόθυμος να ξεπεράσετε τη ζώνη ασφαλείας, ως προς το πώς συμπεριφέρεστε και να καλοδεχτείτε ανάλογες προκλήσεις.