Νεοπλατωνισμός και Σουφισμός (Ισλαμικός Μυστικισμός)

Κάποιος πήγε στην πόρτα του Αγαπημένου και χτύπησε.

Μια φωνή ρώτησε «Ποιός είναι;»

Αυτός απάντησε «Εγώ είμαι.»

Η φωνή είπε «Δεν υπάρχει χώρος για Μένα και Σένα.»

Η πόρτα ασφαλίστηκε.

Μετά από ένα χρόνο μόνωσης και στερήσεων,

Επέστρεψε και ξαναχτύπησε.

Μια φωνή από μέσα ρώτησε «Ποιός είναι;»

Ο άνθρωπος αποκρίθηκε «Είμαι Εσύ.»

Τότε η πόρτα άνοιξε γι’ αυτόν.

Τζαλαλουντίν Ρούμι

Ο Σουφισμός έχει ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης από το καθολικό και ορθόδοξο Ισλάμ, ο οποίος στηρίζεται στον μυστικισμό σαν μέσο επίτευξης της ένωσης με τον Θεό, υιοθετώντας συγκεκριμένο τρόπο ενδυμασίας "σούφ" (صوف) και ασκώντας ασκητικές πρακτικές. Ο όρος "Σουφισμός" (الصوفية) προέρχεται από το "σουφ" που σημαίνει μάλλινο και αυτός που το φορά λέγεται "σούφι" (صوفي). Στην πορεία του χρόνου ο Σούφι διαδραματίζει το ρόλο αυτού που ήρθε για να ενώσει τους πιστούς (μουσλίμ) σε μια μυστική ένωση.

Οι Σούφι ακολουθούν την εσωτερική διδασκαλία του Αγίου Κορανίου και όχι μόνο. Μαζί με ένα σύστημα ιδεών που βασίζεται στις αντιλήψεις της Ιερής Βίβλου του Ισλάμ, έχουν μια πρακτική μέθοδο να δουλεύουν πάνω στον εαυτό τους, που διδάσκεται προφορικά. Μέσα από ασκήσεις, στάσεις και χορούς, οι δυνάμεις του ανθρώπου που αδιάκοπα εκτρέπονται έξω από τον εαυτό του, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να μετατραπούν για εσωτερική εξέλιξη και για την ανάπτυξη της συνειδητότητας.

Ο σκοπός και το τέλος είναι η ένωση της ψυχής με το Θεό. Στη ζωή του Σούφι πρέπει να υπάρχει αδιάκοπη προσπάθεια. Υπάρχει ένας Θεός. Όλα τα πράγματα είναι μέσα σε Αυτόν, Αυτός είναι μέσα σε όλα τα πράγματα. Όλα τα πράγματα, ορατά και αόρατα, είναι εκδηλώσεις Του. Οι θρησκείες καθ’ αυτές δεν έχουν αξία, αν και μπορούν να χρησιμεύσουν για να οδηγήσουν τους ανθρώπους στην Πραγματικότητα. Το καλό και το κακό, όπως τα κατανοούμε εμείς, δεν υπάρχουν πραγματικά, διότι τα πάντα προέρχονται από το ένα Ον, το Θεό. Ταυτόχρονα, υπάρχει πραγματικό καλό και πραγματικό κακό. Ο άνθρωπος περιστρέφεται από εδώ και από εκεί, από εσωτερικές και εξωτερικές δυνάμεις. Είναι παιχνίδι κάθε ανέμου που φυσάει.

Ο Σούφι δεν θα πρέπει να απαρνείται τα αναγκαία και δε θα πρέπει να αποχωρεί από τον Κόσμο, πρέπει να είναι μέσα στον Κόσμο, αλλά όχι από τον κόσμο, όχι του κόσμου. Είναι μεγάλη ευλογία να έχεις όσα είναι απαραίτητα για το φυσικό σώμα.

Ο Σουφισμός διδάσκει, πως η ψυχή, με την έννοια αυτού του ύψιστου μέρους του ανθρώπου που λαχταράει για τελειότητα, υπάρχει πριν από το σώμα και έχει φυλακιστεί μέσα σε αυτό, όπως σε ένα κλουβί. Η ανθρώπινη ζωή είναι ένα ταξίδι που γίνεται σε στάδια και ο αναζητητής του Θεού είναι ένας ταξιδιώτης που πρέπει να κάνει μεγάλες προσπάθειες για να ξεπεράσει τις αδυναμίες του και τα ελαττώματά του και να πετύχει την αληθινή γνώση και κατανόηση.

Ένα βασικό στοιχείο του δόγματος των Σούφι, είναι πως όλοι σι άνθρωποι είναι γεννημένοι με δυνατότητες για εσωτερική ανάπτυξη. Αυτό είναι από την πολλαπλή επιρροή του Νεοπλατωνισμού στην ανάπτυξη του Σουφισμού. Ο Νεοπλατωνισμός που αναπτύχθηκε από τον Πλωτίνο θεωρεί τον Θεό πως είναι η πηγή και ο τέλος για καθετί. Οι ισλαμικοί θεσμοί είναι πιο περιορισμένοι σε κάθε σχολιασμό και φιλοσοφική σκέψη, κάτι που στον Σουφισμό δεν συμβαίνει, καθότι σε αυτόν υπάρχει πιό φιλελεύθερη προσέγγιση. Είναι πιθανό ότι οι μεταφράσεις του Πλωτίνου έχουν δώσει στον Σουφισμό το απαραίτητο φιλοσοφικό έδαφος.

Εξετάζοντας τον Σουφισμό και τον Νεοπλατωνισμό βρίσκομε στενές ομοιότητες αναφορικά στην φύση του Θεού, την ψυχή, το σώμα και στις αφηρημένες έννοιες όπως η καλοσύνη, το κακό, ο θάνατος, η δημιουργία κ.λ.π.

Στις ρίζες της φιλοσοφίας των Σούφι υπάρχουν και άλλες επιρροές εκτός από τις Νεοπλατωνικές. Πολλές ασκητικές πρακτικές συνδέονται με το βουδισμό, όπως η έννοια της κάθαρσης της ψυχής από όλα τα κακά πράγματα, θυμίζει έντονα την προέλευσή της στο βουδισμό. Η πίστη και η συχνή αλληγορική παρουσίαση της φλόγας, παραπέμπει σε ζωροαστρικές τελετές. Και άλλα πολλά.

Πηγαίνοντας ακόμα πιο βαθιά τις ρίζες του Σουφισμού, θα διαπιστώσομε τις επιρροές των Ορφικών και τις σχετικές πίστεις των, καθώς επίσης των Πυθαγορείων και των διδασκαλιών των. Για παράδειγμα θα αναφέρω τον Χορό των Ουρανίων Σφαιρών του Ρούμι που στηρίζεται στην θεωρεία πως η μουσική αφυπνίζει στην ψυχή, δηλαδή την ανάμνηση των ουράνιων αρμονιών που άκουγε στην κατάσταση της προ-ύπαρξής της, πριν χωριστεί από το Θεό. ‘Ετσι ο Τζαλαλουντίν Ρουμί γράφει:

«Το τραγούδι των στροβιλιζόμενων σφαιρών είναι ό,τι τραγουδούν οι άνθρωποι με το λαούτο και τη φωνή τους. Αφού είμαστε όλοι μέλη του Αδάμ, έχουμε ακούσει αυτές τις μελωδίες στον Παράδεισο. Παρόλο που η γη και το νερό έχουν ρίξει επάνω μας τα πέπλα τους, διατηρούμε αχνές αναμνήσεις αυτών των ουράνιων ύμνων. Αλλά αφού περιβαλλόμαστε από παχυλά γήινα πέπλα, πώς μπορούν να φτάσουν ως εμάς οι τόνοι των στροβιλιζόμενων σφαιρών;»

Τα Ορφικά ποιήματα που έχουν θεία χαρακτηριστικά και είναι σε θέση να επηρεάζουν τα άγρια ζώα με τη μουσική τους, επηρέασαν τον Σουφισμό. Θεωρώντας την Ορφική διδασκαλία, διαπιστώνομε πως η ανθρώπινη ψυχή μπορεί να φθάσει στο πιό υψηλό επίπεδο μόνο με την κάθαρση από όλα τα πάθη και τις κοσμικές κατοχές. Η ψυχή ταξιδεύει από σώμα σε σώμα προκειμένου να καθαριστεί από τις αμαρτίες, τις ανικανότητές της και τις ενοχές της και μόνο μετά από τη διάβαση όλων αυτών των επιπέδων μπορεί να φθάσει στο πιό υψηλό επίπεδό της, στο σημείο της Έξαρσής της. Ο Πυθαγόρας υιοθέτησε τις Ορφικές πεποιθήσεις, τις οποίες ενσωμάτωσε στις ιδέες του. Μετέπειτα, οι Νεοπλατωνικοί έλαβαν τον Πυθαγόρα ως Θεία Πηγή στις «εξ αποκαλύψεως γνώσεις». Δέχτηκαν ως αλήθεια οτιδήποτε προερχόταν από τις γραφές του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και των Στωικών.

Οι προσπάθειες να κατασκευαστεί μια θρησκευτική φιλοσοφία βασισμένη στην ελληνική σκέψη και ειδικά στις Πυθαγόρειες θεωρίες, δημιούργησαν τον Νεοπλατωνισμό, του οποίου θεμελιωτής είναι ο Πλωτίνος που έλαβε την Πλατωνική θεωρία και τις ιδέες του Πρωταγόρα. «Ο Θεός θεωρείται ως πηγή και τέλος όλων και από αυτόν όλα προέρχονται», λέει ο Νεοπλατωνισμός «και σε αυτόν όλα τα πράγματα επιστρέφουν».

Είναι το Άλφα και Ωμέγα, η Αρχή, η Μέση και το Τέλος. Επικοινωνία με το Θεό ή απορρόφηση στο Θεό, είναι ο πραγματικός σκοπός όλων των προσπαθειών μας και η θρησκεία ο παλμός της καρδιάς του κόσμου. Το κύριο δόγμα του Πλωτίνου λέει πως υπάρχει μόνο ένας εξυψούμενος Θεός, ο οποίος είναι μια ανώτατη δύναμη, η Τελική Αιτία, η Κοσμική Δύναμη. Ο Θεός είναι η υψηλότερη Πνευματικότητα και η Δημιουργική Ύπαρξη.

Ο κόσμος είναι μια εκπόρευση από το Θεό, μια αναπόφευκτη υπερχείλιση της άπειρης δύναμής του. Ο Πλωτίνος λέει πως ο Θεός είναι μια Πηγή Ύδατος από την οποία ρέουν χωρίς εξάντληση τα άπειρα πρωταρχικά αίτια, ο Θεός είναι ο Ήλιος από τον οποίο το φως ακτινοβολεί χωρίς απώλεια στον ίδιο τον Ήλιο. Η Απόλυτη Ύπαρξη του Θεού είναι υψηλότερη από την ομορφιά, την αλήθεια, την καλοσύνη, τη συνείδηση και όλα αυτά εξαρτώνται από τον ίδιο. Είμαστε μακρύτερα από τον Ήλιο, την πηγή του Φωτός και κοντινότερα στο σκοτάδι, την ύλη. Η ομορφιά είναι στη δομή της Θείας ύπαρξης.

Μεταξύ όλων των όντων στον κόσμο, τα ανθρώπινα όντα είναι πιό κοντά στη Θεία Ουσία επειδή έχουν ψυχές που προσπαθούν να γυρίσουν στην κατεύθυνση της αγνής σκέψης. Η αξιοπιστία, η ομορφιά ή η καλοσύνη ενός ανθρώπου εξαρτώνται από τις ενέργειες της ψυχής μέσα στο σώμα του και όσο πιό κοντινά είναι η ψυχή ενός ανθρώπου στην πηγή του Φωτός, τόσο περισσότερο αποκτά Θείες ιδιότητες όπως η αλήθεια, η καλοσύνη και η ομορφιά. Τα ανθρώπινα όντα απεικονίζουν την εμφάνιση του Θεού, περισσότερο από τις άλλες μορφές ζωής και συνεπώς βρίσκονται υψηλότερα στην κλίμακα της ύπαρξης.

Δεν υπάρχει καμία πλευρά της φιλοσοφίας των Σούφι που δεν επηρεάστηκε από τον Νεοπλατωνισμό. Σύμφωνα με τη φιλοσοφία αυτή, η Πλήρης Ύπαρξη είναι επίσης Πλήρης Ομορφιά και δεδομένου ότι η Ομορφιά τείνει προς την εκδήλωση της Πλήρους Ύπαρξης, αναπτύχθηκε ο φαινομενικός κόσμος. Τα ανθρώπινα όντα σε αυτόν τον φαινομενικό κόσμο είναι τα μόνα που μοιράζονται της ένωσης με την Θεία Ουσία, επειδή έχουν τις ψυχές. Μετά τον θάνατος οι ψυχές επιστρέφουν στην πηγή τους, στην Πλήρη Ύπαρξη, ενώ τα σώματά τους διαλύονται και αποσυντίθενται. Δεδομένου ότι η ψυχή κάνει τον άνθρωπο Προσωπικότητα, θα πρέπει να ασκηθούν οι γαλήνιες αρετές όπως η ένδεια, η αυστηρότητα, η ταπεινότητα, η ευψυχία και η πειθαρχία.

Στο Σουφισμό, ο κόσμος είναι ακριβώς μια εμφάνιση του Θεού. Στην πραγματικότητα, ο Θεός και ο κόσμος είναι "Ένα". Δεν είναι δυνατό να υπάρξουν ο Θεός και ο κόσμος ως χωριστές οντότητες επειδή ο Θεός δεν είναι κάτι έξω από τον κόσμο, αλλά μάλλον κάτι μέσα στον κόσμο. Όμως, η πεποίθηση αυτή, προτάθηκε αρχικά από τον Νεοπλατωνισμό.

Για τον Νεοπλατωνισμό, ομορφιά σημαίνει πολύ περισσότερο από την απλή συμμετρία. Περιλαμβάνει μια στενή σχέση προς την ιδανική πραγματικότητα, είναι μια εμφάνιση του Θεού πέρα από τα αντικείμενα του κόσμου. Οπουδήποτε το θείο φως λάμπει, γίνεται ομορφιά. Στο Σουφισμό πιστεύεται ακριβώς το ίδιο πράγμα για την ομορφιά. Αυτό που εκφράζεται πραγματικά στο ανθρώπινο πρόσωπο, είναι η εμφάνιση του θείου φωτός. Οι Νεοπλατωνικοί προσδιόρισαν την ομορφιά με τη θεία ουσία και οι Σούφι υιοθέτησαν την ίδια ιδέα.

Η πραγματοποίηση των θείων χαρακτηριστικών στην ανθρώπινη ομορφιά να είναι μια επιρροή του Νεοπλατωνισμού στην φιλοσοφία των Σούφι.

Η ομορφιά και η καλοσύνη θεωρούνται και στο Νεοπλατωνισμό και στο Σουφισμό ως Θεϊκές αρετές. Η καλοσύνη είναι σημαντικότερη μεταξύ των χαρακτηριστικών που εξυψώνουν έναν άνθρωπο στο υψηλότερο στάδιο της ύπαρξης. Και στο Ισλάμ και στον Σουφισμό, η καλοσύνη ως θεία αρετή συνδέεται με τη θέληση του Θεού. Η πεποίθηση ότι ο Θεός θα ανταμείψει τις καλές πράξεις στην ευλογία στα ανθρώπινα όντα δεν είναι κάτι νέο ή αρχικό στην ισλαμική φιλοσοφία.

Ο Πλάτων διατύπωσε ως φιλοσοφικό πρόβλημα αρχικά, την καλοσύνη. Η καλοσύνη, η τιμιότητα, η ανδρεία, η φρόνηση και η αρετή είναι κύρια θέματα στην Πλατωνική φιλοσοφία. Αργότερα, ο Πλωτίνος εναρμόνισε την Πλατωνική φιλοσοφία με τη θρησκεία κάτω από τις διδασκαλίες του Νεοπλατωνισμού. Συνεπώς, η ιδέα της καλοσύνης ως θεία αρετή στον Σουφισμό, προέρχεται από τον Νεοπλατωνισμό. Και στα δύο δόγματα, όσο περισσότερο καθαρίζεται η ψυχή από τα προσωρινά πάθη, επιθυμίες και πόθοι, τόσο αρμονικότερη γίνεται με την καλοσύνη.

Ακόμα, θεωρούν πως ότι ο θάνατος είναι ένας χωρισμός του σώματος και της ψυχής. Όταν ένα άτομο πεθαίνει, η ψυχή ως θεία ουσία δεν πεθαίνει και ταξιδεύει σε ένα άλλο σώμα ενώ το σώμα αποσυνθέτεται και γίνεται γη πάλι. Ο θάνατος είναι ένας διαχωρισμός δύο οντοτήτων, της ψυχής και του σώματος.

Ο Σουφισμός αντιλαμβάνεται τη δημιουργία ως εκπόρευση από το Θεό, σαν μια "εμφάνιση" του Θεού. Αυτή η έννοια της δημιουργίας είναι αρκετά διαφορετική από την ορθόδοξη ισλαμική πίστη περί δημιουργίας σαν προερχόμενη από το τίποτα. Σύμφωνα με αυτήν, ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο, την ανθρωπότητα και όλα τα ζωντανά πλάσματα από το τίποτα αλλά χωρίς ιδιοτέλεια. Αυτή η πίστη υιοθετείται από όλες τις μονοθεϊστικές θρησκείες, δηλαδή το Χριστιανισμό, τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ, που υποθέτουν την ύπαρξη μόνο ενός Θεού, κάτι που πιθανά προέρχεται αρχικά από την Παλαιά Διαθήκη.

Και στα δύο δόγματα, Σουφισμό και Νεοπλατωνισμό, υποστηρίζεται πως η ψυχή μπορεί να φθάσει στην έξαρσή της διαβαίνοντας μέσα από ορισμένα σταδία.

Κατά πρώτον, η έξαρσή της εξαρτάται από την κάθαρση από τα πάθη, τις αισθησιακές επιθυμίες και τους πόθους. Κατά δεύτερον, η ψυχή, λόγω της θείας φύσης της, είναι αθάνατη και η τάση της προς τις εφήμερες υπάρξεις μπορεί να την αναγκάσει σε εκφυλισμό και φθορά. Προκειμένου να αποτραπεί αυτό, η ψυχή πρέπει να περιστραφεί στον εαυτό της και να κατανοήσει το νόημά της. Κατά τρίτον, η ψυχή μπορεί να φθάσει στην έξαρση με τη γνώση. Ο τρόπος να γνωρίσει τον εαυτό της είναι διαμέσου της αγάπης.

Η αγάπη είναι το θείο ένστικτο της ψυχής που την παρακινεί να αντιληφθεί τη φύση της και το πεπρωμένο της. Η ψυχή είναι πρωτογεννημένη του Θεού, πριν από τη δημιουργία του σύμπαντος, ζούσε και κινιόταν και είχε την ύπαρξή της μέσα σ’ Εκείνον και κατά τη διάρκεια της γήινης εκδήλωσής της είναι σαν ένας ξένος σε εξορία, επιθυμούσα πάντα την επιστροφή της στην πατρίδα της.

Να τι είναι αγάπη: να ανέρχεσαι στα ουράνια, να σχίζεις κάθε στιγμή εκατό πέπλα· στο πρώτο στάδιο να απαρνείσαι τη ζωή και στο τελευταίο να ταξιδεύεις δίχως πόδια· να βλέπεις αυτόν τον κόσμο σαν ανύπαρκτο και να μη θεωρείς ό,τι εμφανίζεται, σαν εαυτό σου.

Όλες οι ερωτικές ιστορίες και οι αλληγορίες της σουφικής ποίησης, για παράδειγμα η ιστορία της Λέιλα (Νύχτας) και του Ματζνούν (Τρελού), του Γιούσουφ και της Τζουλέικα, του Σαλαμάν και της Αμπσάλ, της πεταλουδίτσας και της λυχνίας, του αηδονιού και του τριαντάφυλλου είναι απλές σκιαγραφίες του έντονου πόθου της ψυχής για επανένωση με το Θεό.

Η ψυχή παρομοιάζεται με ένα θλιμμένο περιστέρι που έχει χάσει το ταίρι του· σαν ένα καλάμι κομμένο από τις ρίζες του που χρησιμεύει σαν φλογέρα για να γεμίζει, με τη γλυκιά μουσική του, με δάκρυα τα μάτια σαν ένα εκπαιδευμένο γεράκι που με το σφύριγμα του κυνηγού πάει και φωλιάζει στον ώμο του. Σαν το χιόνι που λιώνει στον Ήλιο και ανέρχεται σαν ατμός στον ουρανό. Σαν ένας φτωχός που προσπαθεί να γίνει πρίγκιπας.

Αυτές οι εικόνες υπαινίσσονται ότι ο Θεός πρέπει να γίνεται αντιληπτός σαν υπερβατικός και ότι η ψυχή δεν μπορεί να Τον φτάσει, αν δεν κάνει αυτό που ο Πλωτίνος εκφράζει με μια εύστοχη φράση σαν «το πέταγμα του Μόνου στον Μόνο». Ο Τζαλαλουντίν λέει:

Η κίνηση κάθε ατόμου κατευθύνεται στην πηγή του. Ο άνθρωπος φτάνει σε κείνο προς το οποίο έχει κλίση. Με τη δύναμη της συμπάθειας και του ζήλου,

η καρδιά και η ψυχή ντύνονται με τις ιδιότητες του Αγαπημένου, που είναι η Ψυχή των ψυχών.

Η αγάπη είναι η εμφάνιση του Θεού και διαμέσου της αγάπης κάποιος μπορεί να επιτύχει μια ειδική γνώση, γνώση του εαυτού. Η αυτογνωσία μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ενδοσκόπησης. Στο τελευταίο στάδιο, καθώς το άτομο γνωρίζει τον εαυτό και καταλαβαίνει την ουσία της ψυχής, συνειδητοποιεί ότι είναι πανομοιότυπο με το σύμπαν και τα άλλα δημιουργήματα και ότι ο Θεός είναι η μόνη ύπαρξη που παρουσιάζεται σε όλη τη δημιουργία. Ως εκ τούτου, κάποιος ελευθερώνεται από το δυϊσμό.

Αυτό είναι το στάδιο της ενοποίησης του Θεού, των ανθρώπων και του κόσμου. Σε αυτή τη φάση, οι λέξεις που δηλώνουν μεμονωμένες ατομικότητες, όπως "εσύ" ή "εγώ" και που υπονοούν το χωρισμό και τη διαφοροποίηση, χάνουν την έννοιά τους. Υπάρχει μόνο "ένα" και αυτό το "ένα" είναι μια ενοποίηση στην ουσία του Θεού. Αυτό είναι το υψηλότερο στάδιο της έξαρσης για ένα άτομο και μόλις φθάσει σε αυτό το στάδιο, αντιλαμβάνεται το Θεό και καταλαβαίνει ότι ο Θεός είναι η μόνη ύπαρξη στον κόσμο και ότι η ψυχή δεν είναι παρά Θεός.

Ο Τζαλαλουντίν Ρουμί διακηρύσσει ότι η αγάπη της ψυχής για το Θεό είναι η αγάπη του Θεού για την ψυχή και ότι αγαπώντας την ψυχή ο Θεός αγαπάει τον Εαυτό του, αφού οδηγεί στο δρόμο της επιστροφής αυτό που στην ουσία είναι θείο. «Ο χαλκός μας» λέει ο ποιητής, «μετουσιώνεται μέσω αυτής της σπάνιας αλχημείας», εννοώντας ότι το αγενές μέταλλο του εαυτού εξαγνίζεται και πνευματοποιείται. Σε μια άλλη ωδή λέει:

Ω ψυχή μου, έψαξα από τη μια άκρη στην άλλη, δε βρήκα τίποτα άλλο σε σένα

εκτός από τον Αγαπημένο Μη με πεις άπιστο, ω ψυχή μου, αν πω ότι εσύ η ίδια είσαι Εκείνος.

δε χρειάζεται να ψάχνεις, γιατί Θεός είσαι εσύ, εσύ! Γιατί ζητάς κάτι που ποτέ δε σου έλειψε; Εκτός από σένα, άλλος δεν είναι, αλλά συ πού είσαι, Πού;

Πού είναι ο εραστής, όταν προβάλλει ο Αγαπημένος:

Παντού και πουθενά το ξεχωριστό εγώ τον έχει εγκαταλείψει. Στο νυμφώνα της ενότητας ο Θεός γιορτάζει το μυστικό γάμο της ψυχής.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως υπάρχουν στενές ομοιότητες μεταξύ του Σουφισμού και του Νεοπλατωνισμού και αυτό συνέβηκε με αλληλεπιδράσεις μέσα από κοινωνικά και πολιτιστικά περιβάλλοντα κατά την διάρκεια ακμής του Σουφισμού. Αναμφίβολα, όπως είναι ευρέως γνωστό, η ισλαμική φιλοσοφία έχει τις ρίζες της, κατά κανόνα, στις εργασίες του Αριστοτέλη, οι οποίες όλες μεταφράστηκαν σε Αραβικά.

Η ισλαμική σκέψη επηρεάστηκε από την ελληνική φιλοσοφία, ειδικά από τις ιδέες του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Οι Ισλαμικοί φιλόσοφοι ερμήνευσαν τον Αριστοτέλη με την δική τους ισλαμική άποψη και καθιέρωσαν τις θεωρίες τους βασισμένοι στην φιλοσοφία του Αριστοτέλη. Επίσης, πεποιθήσεις που προήλθαν από τις μεταφράσεις των γραφών του Πλάτωνα και του Πλωτίνου, εισήχθησαν στον πολιτισμό της Ανατολίας και αναμίχθηκαν με τις διαφορετικές αρχαίες πίστεις της Ανατολίας, όπως τα Ορφικά.

Τα απόκρυφα στοιχεία του Νεοπλατωνισμού αναμίχθηκαν με τις αρχαίες πίστεις της Ανατολίας, όπως για παράδειγμα η ιερότητα των φυσικών γεγονότων όπως ο Ήλιος που ενσωματώνεται στο Σουφισμό στην πεποίθηση της ομοιότητας του Θεού στον Ήλιο, προετοίμασαν τον τρόπο για τις φιλελεύθερες ερμηνείες των Ισλαμικών αρχών στη φιλοσοφία των Σούφι. Ο Νεοπλατωνισμός δείχνει πως αποτελεί την πιθανότερη βασική εξήγηση του φιλοσοφικού συστήματος της σκέψης της φιλοσοφίας των Σούφι.