Μερικοί άνθρωποι συμπεριφέρνονται με μεγαλύτερη συνέπεια ως προς τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους από ότι άλλοι; Ο Snyder (1979, 1987) ισχυρίζεται ότι αυτό ισχύει και ότι οφείλεται στο βαθμό που οι άνθρωποι ελέγχουν τη συμπεριφορά τους, ώστε να είναι συνεπείς είτε με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους είτε με τις απαιτήσεις του κοινωνικού περιβάλλοντος.
Ο Snyder (1987) υποστηρίζει ότι τα άτομα με χαμηλό αυτοέλεγχο διαθέτουν μια αντίληψη του εαυτού τους που καθορίζεται από τις αρχές τους (είμαι δημοκράτης, ελεύθερος στη σκέψη, ειλικρινής, συγκρατημένος κλπ ). Αντίθετα τα άτομα με υψηλό αυτοέλεγχο έχουν μια πιο ‘υλιστική‘ αντίληψη του εαυτού τους (είμαι ταμίας της τάξης μου, ο πρώτος βιολιστής στην ορχήστρα, οργανωτής στις οικογενειακές συγκεντρώσεις κλπ) . Η έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα με υψηλό αυτοέλεγχο είναι πράγματι πιο ευαίσθητα στις απαιτήσεις των καταστάσεων από ότι τα άτομα με χαμηλό αυτοέλεγχο, και ότι η συμπεριφορά τους είναι πιο ευμετάβλητη απέναντι στις περιστάσεις .
Οι άνθρωποι με υψηλό αυτοέλεγχο θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «κοινωνικοί χαμαιλέοντες» που μπορούν να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, να ικανοποιήσουν το κοινό τους και να προσαρμοστούν στις καταστάσεις. Αντίθετα, οι άνθρωποι με χαμηλό αυτοέλεγχο είναι περισσότερο «πιστοί στον εαυτό τους» και συμπεριφέρονται στις διάφορες περιστάσεις μ έναν τρόπο που είναι περισσότερο συνεπής ως προς τα εσωτερικά τους χαρακτηριστικά, τις στάσεις και τις απόψεις τους. Έτσι ο αυτοέλεγχος εμφανίζεται να είναι μια ενδιάμεση μεταβλητή που επιδρά στον τρόπο με τον οποίο πολλά χαρακτηριστικά καθορίζουν την συμπεριφορά.
Μπορούν τα αποτελέσματα του αυτοελέγχου να εμφανιστούν στην πραγματικότητας; Πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν ότι η απάντηση είναι καταφατική. Ο υψηλός και ο χαμηλός αυτοέλεγχος των ατόμων, οδηγούν σε ενδιαφέρουσες διαφορές στην καταναλωτική συμπεριφορά. Δηλαδή ο καταναλωτής με χαμηλό αυτοέλεγχο φαίνεται να προσελκύεται από ένα προϊόν, γιατί έχει ουσιαστική ποιότητα και αντανακλά τις προσωπικές του αξίες, ενώ οι καταναλωτές υψηλού αυτοελέγχου προσελκύονται περισσότερο από ένα προϊόν που συμβάλλει στη δημιουργία της επιθυμητής εικόνας στον κοινωνικό περίγυρο.
Ομοίως τα άτομα με χαμηλό αυτοέλεγχο ελκύονται από τους άλλους ανθρώπους περισσότερο από εσωτερικά χαρακτηριστικά όπως είναι οι στάσεις, οι αξίες, οι πεποιθήσεις, ενώ τα άτομα με υψηλό αυτοέλεγχο προσελκύονται περισσότερο από την εξωτερική εντύπωση. Στις ρομαντικές σχέσεις τα άτομα με χ. α. δεσμεύονται πιο εύκολα και πασχίζουν να βρουν ένα ταίρι ώστε να ικανοποιούν όλες τις ανάγκες τους, ενώ οι άνθρωποι υ.α. δε δεσμεύονται εύκολα και ζητούν ποικιλία στους συντρόφους. Στις φιλίες επίσης τα άτομα με χ.α. επιδιώκουν την απόκτηση στενών, έμπιστων φίλων, με τους οποίους να μοιράζονται βασικές στάσεις, αξίες και ενδιαφέροντα. Αντίθετα τα άτομα με υ.α. έχουν γνωστούς και φίλους για ειδικές περιστάσεις, με τους οποίους μοιράζονται συγκεκριμένες δραστηριότητες, έναν φίλο με τον οποίο παίζουν τένις, έναν άλλο φίλο για να πηγαίνουν θέατρο κλπ.
Ακόμη και τα προσωπικά προβλήματα των ατόμων με χ. α και υ. α. παρουσιάζουν μερικές ενδιαφέρουσες διαφορές. Άνθρωποι χ. α. αναφέρουν ότι αισθάνονται μεγαλύτερη κατάθλιψη από γεγονότα που κλονίζουν την αίσθησή τους για το ποιοι είναι, για παράδειγμα το να κατηγορηθούν για υποκρισία. Από την άλλη μεριά άνθρωποι υ. α. αναφέρουν ότι καταβάλλονται από γεγονότα που βλάπτουν την κοινωνική εικόνα τους ή την αίσθηση της κοινωνικής τους επιδεξιότητας, όπως για παράδειγμα όταν δεν μπορούν να εντυπωσιάσουν τους ανθρώπους σ ένα πάρτυ.
Όταν αισθάνονται καταπίεση, οι άνθρωποι με χαμηλό και υψηλό αυτοέλεγχο αναφέρουν διαφορετικές στρατηγικές αντιμετώπισης της κατάθλιψής τους. Οι άνθρωποι με χ. α. είναι πολύ πιθανό να αναζητήσουν τους φίλους τους και να δώσουν διέξοδο στα συναισθήματά τους, ενώ οι άνθρωποι με υ. α. είναι πιο πιθανό να αλλάξουν περιβάλλον και να παριστάνουν ότι έχουν καλή διάθεση.
Συνοψίζοντας, η συμπεριφορά των ατόμων χ. α. που καθορίζεται από τα χαρακτηριστικά και η κατά περιστάσεις διαφορετική συμπεριφορά των ατόμων υ. α. παρατηρούνται στην καθημερινή ζωή όπως και στο εργαστήριο της κοινωνικής ψυχολογίας. Σημειώστε ότι ο αυτοέλεγχος προσφέρει μια νέα οπτική γωνία στην διχογνωμία μεταξύ χαρακτηριστικών και συνθηκών. Η συμπεριφορά δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των χαρακτηριστικών και των καταστάσεων, αλλά ενώ μερικοί άνθρωποι συμπεριφέρονται περισσότερο σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά, άλλοι συμπεριφέρονται περισσότερο σύμφωνα με τις καταστάσεις.
Σημειώστε επίσης πως τα συμπεράσματα των δύο αντίθετων απόψεων για την προσωπικότητα-ερμηνεία βάσει των χαρακτηριστικών και ερμηνεία βάσει των καταστάσεων- τελικώς οδηγούν σε μία πιο πολύπλοκη κατανόηση της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς στην οποία οι υποθέσεις και των δυο προσεγγίσεων ισχύουν.
Ο Snyder (1987) υποστηρίζει ότι τα άτομα με χαμηλό αυτοέλεγχο διαθέτουν μια αντίληψη του εαυτού τους που καθορίζεται από τις αρχές τους (είμαι δημοκράτης, ελεύθερος στη σκέψη, ειλικρινής, συγκρατημένος κλπ ). Αντίθετα τα άτομα με υψηλό αυτοέλεγχο έχουν μια πιο ‘υλιστική‘ αντίληψη του εαυτού τους (είμαι ταμίας της τάξης μου, ο πρώτος βιολιστής στην ορχήστρα, οργανωτής στις οικογενειακές συγκεντρώσεις κλπ) . Η έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα με υψηλό αυτοέλεγχο είναι πράγματι πιο ευαίσθητα στις απαιτήσεις των καταστάσεων από ότι τα άτομα με χαμηλό αυτοέλεγχο, και ότι η συμπεριφορά τους είναι πιο ευμετάβλητη απέναντι στις περιστάσεις .
Οι άνθρωποι με υψηλό αυτοέλεγχο θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «κοινωνικοί χαμαιλέοντες» που μπορούν να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, να ικανοποιήσουν το κοινό τους και να προσαρμοστούν στις καταστάσεις. Αντίθετα, οι άνθρωποι με χαμηλό αυτοέλεγχο είναι περισσότερο «πιστοί στον εαυτό τους» και συμπεριφέρονται στις διάφορες περιστάσεις μ έναν τρόπο που είναι περισσότερο συνεπής ως προς τα εσωτερικά τους χαρακτηριστικά, τις στάσεις και τις απόψεις τους. Έτσι ο αυτοέλεγχος εμφανίζεται να είναι μια ενδιάμεση μεταβλητή που επιδρά στον τρόπο με τον οποίο πολλά χαρακτηριστικά καθορίζουν την συμπεριφορά.
Μπορούν τα αποτελέσματα του αυτοελέγχου να εμφανιστούν στην πραγματικότητας; Πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν ότι η απάντηση είναι καταφατική. Ο υψηλός και ο χαμηλός αυτοέλεγχος των ατόμων, οδηγούν σε ενδιαφέρουσες διαφορές στην καταναλωτική συμπεριφορά. Δηλαδή ο καταναλωτής με χαμηλό αυτοέλεγχο φαίνεται να προσελκύεται από ένα προϊόν, γιατί έχει ουσιαστική ποιότητα και αντανακλά τις προσωπικές του αξίες, ενώ οι καταναλωτές υψηλού αυτοελέγχου προσελκύονται περισσότερο από ένα προϊόν που συμβάλλει στη δημιουργία της επιθυμητής εικόνας στον κοινωνικό περίγυρο.
Ομοίως τα άτομα με χαμηλό αυτοέλεγχο ελκύονται από τους άλλους ανθρώπους περισσότερο από εσωτερικά χαρακτηριστικά όπως είναι οι στάσεις, οι αξίες, οι πεποιθήσεις, ενώ τα άτομα με υψηλό αυτοέλεγχο προσελκύονται περισσότερο από την εξωτερική εντύπωση. Στις ρομαντικές σχέσεις τα άτομα με χ. α. δεσμεύονται πιο εύκολα και πασχίζουν να βρουν ένα ταίρι ώστε να ικανοποιούν όλες τις ανάγκες τους, ενώ οι άνθρωποι υ.α. δε δεσμεύονται εύκολα και ζητούν ποικιλία στους συντρόφους. Στις φιλίες επίσης τα άτομα με χ.α. επιδιώκουν την απόκτηση στενών, έμπιστων φίλων, με τους οποίους να μοιράζονται βασικές στάσεις, αξίες και ενδιαφέροντα. Αντίθετα τα άτομα με υ.α. έχουν γνωστούς και φίλους για ειδικές περιστάσεις, με τους οποίους μοιράζονται συγκεκριμένες δραστηριότητες, έναν φίλο με τον οποίο παίζουν τένις, έναν άλλο φίλο για να πηγαίνουν θέατρο κλπ.
Ακόμη και τα προσωπικά προβλήματα των ατόμων με χ. α και υ. α. παρουσιάζουν μερικές ενδιαφέρουσες διαφορές. Άνθρωποι χ. α. αναφέρουν ότι αισθάνονται μεγαλύτερη κατάθλιψη από γεγονότα που κλονίζουν την αίσθησή τους για το ποιοι είναι, για παράδειγμα το να κατηγορηθούν για υποκρισία. Από την άλλη μεριά άνθρωποι υ. α. αναφέρουν ότι καταβάλλονται από γεγονότα που βλάπτουν την κοινωνική εικόνα τους ή την αίσθηση της κοινωνικής τους επιδεξιότητας, όπως για παράδειγμα όταν δεν μπορούν να εντυπωσιάσουν τους ανθρώπους σ ένα πάρτυ.
Όταν αισθάνονται καταπίεση, οι άνθρωποι με χαμηλό και υψηλό αυτοέλεγχο αναφέρουν διαφορετικές στρατηγικές αντιμετώπισης της κατάθλιψής τους. Οι άνθρωποι με χ. α. είναι πολύ πιθανό να αναζητήσουν τους φίλους τους και να δώσουν διέξοδο στα συναισθήματά τους, ενώ οι άνθρωποι με υ. α. είναι πιο πιθανό να αλλάξουν περιβάλλον και να παριστάνουν ότι έχουν καλή διάθεση.
Συνοψίζοντας, η συμπεριφορά των ατόμων χ. α. που καθορίζεται από τα χαρακτηριστικά και η κατά περιστάσεις διαφορετική συμπεριφορά των ατόμων υ. α. παρατηρούνται στην καθημερινή ζωή όπως και στο εργαστήριο της κοινωνικής ψυχολογίας. Σημειώστε ότι ο αυτοέλεγχος προσφέρει μια νέα οπτική γωνία στην διχογνωμία μεταξύ χαρακτηριστικών και συνθηκών. Η συμπεριφορά δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των χαρακτηριστικών και των καταστάσεων, αλλά ενώ μερικοί άνθρωποι συμπεριφέρονται περισσότερο σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά, άλλοι συμπεριφέρονται περισσότερο σύμφωνα με τις καταστάσεις.
Σημειώστε επίσης πως τα συμπεράσματα των δύο αντίθετων απόψεων για την προσωπικότητα-ερμηνεία βάσει των χαρακτηριστικών και ερμηνεία βάσει των καταστάσεων- τελικώς οδηγούν σε μία πιο πολύπλοκη κατανόηση της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς στην οποία οι υποθέσεις και των δυο προσεγγίσεων ισχύουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου