Ευτυχία σημαίνει αγάπη. Τίποτε άλλο

Το μυστικό της ευτυχίας είναι να αγαπάς τους ανθρώπους – Γιατί η ύλη, και η δόξα δεν αρκούν για να σε κάνουν ευτυχισμένο.

Η ευτυχία, λένε, είναι μια πεταλούδα που όσο την κυνηγάς σου ξεφεύγει. Και με το που θα ηρεμήσεις, θα έρθει και θα καθίσει πάνω σου. Οι ψυχολόγοι την ονομάζουν «χαμένη Ατλαντίδα των συναισθημάτων», αφού όλοι λένε ότι υπάρχει, αλλά κανείς δεν ξέρει πού ακριβώς να ψάξει για να τη βρει. Και οι οικονομολόγοι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το χρήμα μπορεί να τη δελεάσει, αλλά δεν είναι ικανό να την κατακτήσει.

Το πρόβλημα με την αναζήτηση της ευτυχίας πηγάζει από την ίδια την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης: ας υποθέσουμε ότι η ευτυχία δεν είναι ένα άπιαστο όνειρο. Πόσοι πραγματικά είναι σε θέση να την αναγνωρίσουν και να την εκτιμήσουν τη στιγμή ακριβώς που τους χτυπάει την πόρτα;

Υπάρχουν άνθρωποι που νιώθουν ευτυχισμένοι με κάτι πολύ απλό, επειδή έμειναν ξάγρυπνοι ώσπου να δουν τα φώτα του δρόμου να σβήνουν και να ξημερώνει – νιώθουν ευγνώμονες με το δώρο της ζωής σε κάθε επίγειο βήμα τους.

Άλλοι, πάλι, ότι και να τους δώσεις, τον ουρανό με τ’ άστρα να τους κατεβάσεις, θα γυρίσουν με εξωφρενική απάθεια και θα σου πουν: «Αυτό είναι όλο;». Προτού, λοιπόν, αναρωτηθεί κανείς γιατί δεν είναι ευτυχισμένος, καλό είναι να σκεφτεί τι ακριβώς θέλει από τη ζωή του και τι ακριβώς ορίζει ως ευτυχία.

Τα γονίδια της χαράς

Το Πανεπιστήμιο του Σικάγου, για παράδειγμα, από το 1972 ως τις μέρες μας, παρατηρούσε άνδρες και γυναίκες για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ευτυχία εξαρτάται από τρεις βασικούς παράγοντες: γονίδια, γεγονότα και αξίες.

Τα γονίδια, καθορίζουν το 48% της ικανότητας ενός ανθρώπου να ευτυχήσει ή να δυστυχήσει στη ζωή του. Το 40% της ευτυχίας οφείλεται σε σημαντικά γεγονότα της ζωής σου, όπως το να κερδίσεις την εργασιακή θέση των ονείρων σου, να έχεις έναν ευτυχή γάμο, να γίνεις γονιός, να έχεις μια οικονομική άνεση κ.τ.λ.

Και πάλι, όμως, αυτό το πολυπόθητο συναίσθημα έχει τον τρόπο να ξεγλιστρά ακόμη και μέσα από τους προσωπικούς σου θριάμβους – δεν έχει να κάνει απόλυτα με τους μεγάλους στόχους της ζωής σου, οι οποίοι θα σου πάρουν χρόνο, θα σε «κουρδίσουν» προς μία κατεύθυνση, αλλά, όταν τα καύσιμα τελειώσουν, και πάλι κάτι θα σου λείπει.

Μένει, λοιπόν, ένα κρίσιμο 12%, το οποίο εξαρτάται από εσένα, από τη δουλειά που κάνεις με τον εαυτό σου, «είναι στο χέρι σου», όπως λέει το συχνά ενοχλητικό κλισέ. Αυτό το ποσοστό καλείσαι να το γεμίσεις με τις προσωπικές σου αξίες: την πίστη σου σε κάτι, την οικογένεια όπως εσύ την αντιλαμβάνεσαι, την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, αν το επιθυμείς, και τον βαθμό στον οποίο σε γεμίζει η δουλειά που κάνεις.

Η χαρά ως δακτυλικό αποτύπωμα

Το νόημα της ζωής συχνά παρουσιάζεται ως συνώνυμο της ευτυχίας. Οι μεγαλύτεροι συγγραφείς έχουν γράψει αμέτρητες σελίδες αναζητώντας τι είναι αυτό που κάνει έναν άνθρωπο να αγγίξει την πολυπόθητη προσωπική ολοκλήρωση. Κατά τη διάρκεια της σύντομης ή μακράς ζωής του καθένας συναντά έναν αριθμό μικρών και μεγάλων απογοητεύσεων που τον οδηγούν σε διάφορους αφορισμούς: το χρήμα δεν είναι το παν, ο έρωτας δεν είναι το παν, η μητρότητα δεν είναι το παν.

Ουσιαστικά, λοιπόν, θα λέγαμε ότι η ευτυχία είναι το ψαχνό που μένει όταν ξεκοκαλίσεις όλες τις υπόλοιπες πιθανότητες της ζωής σου που αποδείχτηκαν προβληματικές. Και διά τής εις άτοπον απαγωγής φτάνεις σε εκείνο που κάνει εσένα ευτυχισμένο και είναι τόσο προσωπικό όσο και το δακτυλικό σου αποτύπωμα.

Ο Αργεντινός Ντέμιαν Μπουκάι, γιος του διάσημου και στη χώρα μας Χόρχε Μπουκάι, ο οποίος ακολουθεί τα βήματα του πατέρα του ως ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας, όταν επισκέφθηκε τη χώρα μας, πριν από λίγο καιρό, μας μίλησε μεταξύ άλλων και για το ατέρμονο κυνήγι της ευτυχίας:
«Συχνά τα ζευγάρια κάνουν το λάθος να συγχωνεύουν τις δύο ατομικές ευτυχίες τους σε μία. Αν, όμως, ο ένας για παράδειγμα πάντα ονειρευόταν να ζήσει στο εξωτερικό, ενώ ο άλλος είναι πολύ ευχαριστημένος με τα πράγματα όπως είναι στην πατρίδα του, κάποια στιγμή θα ξεσπάσει σύγκρουση. Η ρομαντική φράση “είμαστε ένα” είναι απλώς ρομαντική. Στην πραγματική ζωή, τα είδη της ευτυχίας είναι τόσα όσα και οι άνθρωποι που κατοικούν αυτή τη Γη».

Η σωστή ψυχοθεραπεία, όμως, πρέπει να επιτρέπει στον άνθρωπο την πολυτέλεια να μη νιώθει καλά 24 ώρες το 24ωρο. Δεν είναι φυσιολογικό να είσαι διαρκώς ευτυχισμένος. Η ζωή είναι σαν καρδιογράφημα. Αν δεν έχει τα πάνω και τα κάτω της, αν υπάρχει μια συνεχής ευθεία, είτε στα πάνω είτε στα κάτω, είσαι σαν ζωντανός νεκρός. Και στην πιο ευτυχισμένη μας στιγμή έρχεται το σαράκι της μελαγχολίας. Αυτό δεν πρέπει να μας φοβίζει, είναι στη φύση του ανθρώπου να κάνει μαύρες σκέψεις, ακόμη και στις πιο φωτεινές περιόδους του.

Η ενοχή της ευτυχίας

Ένας από τους βασικότερους εχθρούς της ευτυχίας είναι τα διάφορα ενοχικά σύνδρομα. Πίσω από την ελληνικότατη φράση «μπα, σε καλό να μας βγει», όταν μια παρέα ξεκαρδίζεται, ελλοχεύει μια σχεδόν οργανική ενοχή απέναντι στο πηγαίο γέλιο και, κατ’ επέκταση, στην ευτυχία. Αντιθέτως, όταν ξεσπάς στο κλάμα, για κάποιον ανεξήγητο λόγο, σου φαίνεται πιο φυσιολογικό.

Αδυνατώντας, λοιπόν, να ορίσουμε με σαφήνεια τι είναι ευτυχία, φαντάζει πολύ ευκολότερο να πούμε τι δεν είναι ευτυχία. Ευτυχία δεν είναι να προσποιείσαι ότι όλα είναι καλά μέσω των social media. Οι περισσότερες έρευνες που έχουν διεξαχθεί αποδεικνύουν ότι ο υπ’ αριθμόν ένα λόγος δυστυχίας είναι η μοναξιά και, δυστυχώς, το Facebook, ενώ υποτίθεται ότι δημιουργήθηκε για να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά, τους αποξενώνει ακόμη περισσότερο μέσα από όλη αυτή την υπερέκθεση της προσποιητής ευτυχίας.

Με τις γυναίκες να κρατούν τα ηνία στην online σκηνοθεσία της τέλειας ζωής τους, καθημερινά περνούν χιλιάδες φωτογραφίες μπροστά από τα μάτια μας: περνάω τέλεια στο νησί, περνώ και μόνη μου καλά Σάββατο βράδυ παρέα με τον σκύλο μου, ο άντρας μου με λατρεύει και με φιλάει στο στόμα και κάνει και like στη φωτογραφία που μας δείχνει να με φιλάει στο στόμα κ.τ.λ., κ.τ.λ.

Αναρτήσεις-κραυγές για βοήθεια, με κάθε like να λειτουργεί σαν ένα αόρατο χάδι στην καλά εδραιωμένη μοναξιά σου. Στο Facebook δεν θα ποστάρεις φωτογραφίες που σε δείχνουν να μαλώνεις τα παιδιά σου, να χτυπάς τον σκύλο σου ή να είσαι ένα αμακιγιάριστο κουρέλι που μόλις έκλαψε γοερά μπροστά στον καθρέφτη του μπάνιου. Οι λιγότερο φωτογενείς στιγμές σου έχουν κοπεί στο μοντάζ. Σκαρώνεις μια ψεύτικη, ή, έστω, ελλιπή ζωή και την κοινοποιείς. Και, το χειρότερο, οι φίλοι σου κάνουν ακριβώς το ίδιο. Δεν υπάρχει κάτι πιο ψυχοφθόρο από το να διαλαλείς ότι είσαι πιο ευτυχισμένος απ’ ό,τι πραγματικά είσαι.

Μέσα σε αυτό το παράξενο σύμπαν, πάντως, οι άνθρωποι που τολμούν να πουν τι πραγματικά αισθάνονται, ότι για παράδειγμα είχαν μια πολύ κακή ημέρα ή ότι νιώθουν πολύ μόνοι όταν μένουν στο σπίτι βράδυ Σαββάτου, καταφέρνουν να βρουν ο ένας τον άλλον και να συνεννοηθούν, επειδή ακριβώς διαφέρουν από τη μάζα.

Τελικό συμπέρασμα: «Χρειάστηκαν 75 χρόνια και ξοδεύτηκαν 20 εκατ. δολάρια για να ολοκληρωθεί μια τόσο μεγάλη έρευνα, η οποία μας οδηγεί σε ένα ξεκάθαρο πόρισμα πέντε λέξεων: “Ευτυχία σημαίνει αγάπη. Τίποτε άλλο”».

Σκεφτείτε πόσες ζωές ξοδεύονται άσκοπα, κυνηγώντας χίμαιρες, χρήμα, δόξα, αφήνοντας την αγάπη να περνά απαρατήρητη, τους ανθρώπους να φεύγουν από κοντά μας εξαιτίας του τρόμου να τους κρατήσουμε, για να καταλήξουμε, χρόνια αργότερα, να σκεφτούμε ότι το μόνο που έχει πραγματικά σημασία είναι ένας συμβατός δότης συναισθημάτων.