Τι σημαίνει πουλάει την ψυχή του στον διάβολο;

Οι Άλπεις, ένα τεράστιο εμπόδιο στη μέση της Ευρώπης.

Επί αιώνες εμπόδιζαν τη μεταφορά ανθρώπων και αγαθών μεταξύ Βορρά και Νότου. Ξανά και ξανά οι περιπετειώδεις άνθρωποι προσπαθούσαν να τις ανεβούν και να τις διασχίσουν. Το πιο ελπιδοφόρο πέρασμα ήταν το Γκότχαρτ που βρίσκεται στο κέντρο των Άλπεων, μεταξύ των ελβετικών καντονιών Ούρι και Τιτσίνο. Αλλά στη μέση υπήρχε το άγριο, βαθύ φαράγγι Σέλενεν που οδηγεί από τα βόρεια στο πέρασμα. Πώς να ξεπεραστεί αυτή η τεράστια ρωγμή της γης; Η απάντηση ήταν η κατασκευή της αποκαλούμενης γέφυρας του διαβόλου τον 13ο αιώνα.

Ξανά και ξανά οι κάτοικοι του Ούρι προσπαθούσαν να τη χτίσουν. Τέλος, ο επικεφαλής της τοπικής κοινότητας, ο «Landammann», αναφώνησε απελπισμένα στην τοπική διάλεκτο: «Επιτέλους, ας χτίσει τη γέφυρα ο ίδιος ο διάβολος!». Μόλις ακούστηκαν αυτά τα λόγια, μπροστά στους αποσβολωμένους χωρικούς εμφανίστηκε ο διάβολος και πρότεινε μια συμφωνία – ήθελε πολύ να χτίσει τη γέφυρα, αλλά με έναν όρο: η ψυχή του πρώτου που θα την περνούσε να παραδοθεί σ’ αυτόν, στον διάβολο.

Οι χωρικοί όμως σκαρφίστηκαν κάτι πονηρό. Αφού ο διάβολος έχτισε τη γέφυρα, έβαλαν μια κατσίκα να περάσει τη γέφυρα. Τότε ο διάβολος, διάβολος από τη φύση του, άρπαξε μια θεόρατη πέτρα, έτοιμος να σπάσει τη γέφυρα. Τότε βρέθηκε μπροστά μια ευσεβής γυναίκα που σκάλισε έναν σταυρό πάνω την πέτρα. Η σύγχυση του διαβόλου μπροστά σ’ αυτό το θεϊκό σύμβολο τον έκανε να πετάξει την πέτρα, η οποία πέρασε ξυστά από τη γέφυρα, κύλησε στο φαράγγι του Σέλενεν και στάθηκε μετά το χωριό Γκέσενεν. Εκεί μπορείτε να τη δείτε και σήμερα – τη λένε «πέτρα του διαβόλου»

Οι κάτοικοι του Ούρι πούλησαν την ψυχή τους αλλά τη γλίτωσαν με αμυχές και με το μεγάλο κέρδος μιας επαναστατικής γέφυρας. Παρόμοιους μύθους συναντάμε σε όλους τους πολιτισμούς – αλλά οι περισσότεροι δεν είναι τόσο ήπιοι. Στο μυθιστόρημα του Όσκαρ Ουάιλντ το Πορτρέτο τον Ντόριαν Γκρέν ο ήρωας πουλάει την ψυχή του στον διάβολο προκειμένου να παραμείνει αιώνια νέος και ωραίος στο μεταξύ γερνάει το πορτρέτο του. Ο Γκρέυ γίνεται ένας έκλυτος αμαρτωλός, το πορτρέτο του γίνεται ένας θλιβερός γέρος. Ώσπου δεν μπορεί πια να το αντέξει, καταστρέφει το πορτρέτο και αυτοκτονεί. Ακόμα πιο περίφημη είναι η συμφωνία με τον διάβολο του αλχημιστή Γιόχαν Γκέοργκ Φάουστ. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Φάουστ πούλησε την ψυχή του για να αποκτήσει όλες τις γνώσεις του κόσμου και να γνωρίσει όλες τις απολαύσεις, ακόμα και τις πιο εξεζητημένες. Ο Γκαίτε έκανε τον μύθο κλασικό αριστούργημα που έγινε μέρος της παιδείας μας στις γερμανόφωνες χώρες.

Τι σημαίνει πουλάει την ψυχή του; Προφανώς, σε όλες τις εποχές και σε όλους τους πολιτισμούς, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που είναι ταμπού: που απαγορεύεται να γίνουν αντικείμενο οικονομικών συναλλαγών, συμφωνιών, εμπορίου. Υπάρχουν πράγματα ιερά, χωρίς τίμημα.

Ωστόσο, για έναν οικονομολόγο δεν υπάρχει τίποτα χωρίς τίμημα. Τα ιερά πράγματα είναι απλούστατα «υπερβολικά υπερτιμημένα», λέει- τα πάντα μπορούν να αγοραστούν και να πουληθούν. Αυτό κάνει τόσο ελκυστικές τις ιστορίες όπως “Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας” του Φρίντριχ Ντύρρενματ. Στο έργο του Ντύρρενματ η Κλαιρ Τσαχανασσιάν προσφέρει ένα δισεκατομμύριο ελβετικά φράγκα στους κατοίκους ενός φτωχού χωριού για να σκοτώσουν έναν πρώην εραστή της – και το καταφέρνει.

Αναρωτηθείτε το εξής: υπάρχουν ιερά πράγματα στη ζωή σας που ποτέ δεν θα πουλούσατε ακόμα και για ένα δισεκατομμύριο; Γράψτε τα στην άκρη αυτής της σελίδας βιβλίου.

Τι γράψατε; Φυσικά, τη ζωή σας, τη ζωή των αγαπημένων σας, τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας, τους φίλους σας, ίσως κάθε ανθρώπινη ζωή. Την υγεία σας θα την ανταλλάσσατε με ένα δισεκατομμύριο; Θα ήσασταν έτοιμος να προσβληθείτε από μια ασθένεια, λευχαιμία ή κατάθλιψη, ας πούμε; Θα πουλούσατε τις απόψεις σας; Οι απόψεις σας έχουν τιμή; Ορισμένοι πολιτικοί πουλάνε τις ψήφους τους στις εταιρείες με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό. Θα εξετάζατε ένα τέτοιο ενδεχόμενο αν το επίπεδο διαβίωσής σας ήταν πολύ χαμηλό; Τον χρόνο σας; Την προσοχή σας; Τις αρχές σας; Υπάρχουν κάποιες που δεν θα τις πετούσατε ποτέ, όσα δισεκατομμύρια κι αν σας έδιναν;

Σίγουρα δεν υπάρχει έλλειψη προσφορών στη ζωή σας. Στο βιβλίο του What Money Can’t Buy ο καθηγητής του Χάρβαρντ Μάικλ Σάντελ δείχνει πώς τα τελευταία πενήντα χρόνια η «συμφωνία» διεισδύει σε όλο και περισσότερους τομείς της ζωής. Τα πράγματα που στο παρελθόν δεν ήταν διαπραγματεύσιμα τώρα είναι. Για παράδειγμα, μια γυναίκα δέχτηκε να κάνει τατουάζ στο κούτελο το λογότυπο μιας επιχείρησης για 10.000 δολάρια προκειμένου να πληρώσει για το σχολείο του γιους της . Ενώ η πράξη είναι εθελοντική αγγίζει κάτι που δεν πρέπει να υποβαθμίζεται σε φορέα διαφημίσεων. Επίσης, οι τράπεζες επενδύουν σε ασφάλειες ζωής για συνταξιούχους: όσο πιο γρήγορα πεθαίνουν αυτοί οι άνθρωποι, τόσο περισσότερα χρήματα βγάζουν οι τράπεζες. Εκατοντάδες τέτοια παραδείγματα δείχνουν ότι η χρηματική οικονομία επεκτείνεται και επιτίθεται σε περιοχές που ήταν κάποτε ιερές. Δεν μπορείτε να περιμένετε από τον νομοθέτη να σταματήσει αυτόν τον παραλογισμό της οικονομικής τακτικής. Εναπόκειται σ’ εσάς να αποκρούστε τις επιθέσεις στον δικό σας κύκλο αξιοπρέπειας.

Συμπέρασμα: Ορίστε ξεκάθαρα τον κύκλο της αξιοπρέπειάς σας. Μη μολύνεστε από τον οικονομικό ιό που προσπαθεί να εισέλθει στο ανοσοποιητικό αξιακό σας σύστημα. Τα πράγματα που εμπίπτουν στον κύκλο της αξιοπρέπειας δεν είναι ποτέ διαπραγματεύσιμα, ανεξάρτητα από το πόσα χρήματα μπορείτε να εισπράξετε. Οτιδήποτε άλλο θα ήταν συμφωνία με τον διάβολο – από την οποία σπανίως θα γλιτώσετε χωρίς απώλειες όπως οι χωρικοί με τη γέφυρα του διαβόλου.