Αρχαία Ελληνική Γραμματεία: ΗΣΙΟΔΟΣ - Ἔργα καὶ Ἡμέραι (794-828)

Ἐσθλὴ δ᾽ ἀνδρογόνος δεκάτη, κούρῃ δέ τε τετρὰς
795 μέσση· τῇ δέ τε μῆλα καὶ εἰλίποδας ἕλικας βοῦς
καὶ κύνα καρχαρόδοντα καὶ οὐρῆας ταλαεργοὺς
πρηΰνειν ἐπὶ χεῖρα τιθείς· πεφύλαξο δὲ θυμῷ
τετράδ᾽ ἀλεύασθαι φθίνοντός θ᾽ ἱσταμένου τε
ἄλγεα θυμοβορεῖν· μάλα τοι τετελεσμένον ἦμαρ.
800 Ἐν δὲ τετάρτῃ μηνὸς ἄγεσθ᾽ εἰς οἶκον ἄκοιτιν
οἰωνοὺς κρίνας οἳ ἐπ᾽ ἔργματι τούτῳ ἄριστοι.
Πέμπτας δ᾽ ἐξαλέασθαι, ἐπεὶ χαλεπαί τε καὶ αἰναί·
ἐν πέμπτῃ γάρ φασιν Ἐρινύας ἀμφιπολεύειν
Ὅρκον γεινόμενον, τὸν Ἔρις τέκε πῆμ᾽ ἐπιόρκοις.
805 Μέσσῃ δ᾽ ἑβδομάτῃ Δημήτερος ἱερὸν ἀκτὴν
εὖ μάλ᾽ ὀπιπεύοντα ἐυτροχάλῳ ἐν ἀλωῇ
βάλλειν, ὑλοτόμον τε ταμεῖν θαλαμήια δοῦρα
νήιά τε ξύλα πολλά, τά τ᾽ ἄρμενα νηυσὶ πέλονται.
τετράδι δ᾽ ἄρχεσθαι νῆας πήγνυσθαι ἀραιάς.
810 Εἰνὰς δ᾽ ἡ μέσση ἐπὶ δείελα λώιον ἦμαρ·
πρωτίστη δ᾽ εἰνὰς παναπήμων ἀνθρώποισιν·
ἐσθλὴ μὲν γάρ θ᾽ ἥ γε φυτευέμεν ἠδὲ γενέσθαι
ἀνέρι τ᾽ ἠδὲ γυναικί, καὶ οὔποτε πάγκακον ἦμαρ.
Παῦροι δ᾽ αὖτε ἴσασι τρισεινάδα μηνὸς ἀρίστην
815 ἄρξασθαί τε πίθου καὶ ἐπὶ ζυγὸν αὐχένι θεῖναι
βουσὶ καὶ ἡμιόνοισι καὶ ἵπποις ὠκυπόδεσσι,
νῆα ‹τε› πολυκλήιδα θοὴν εἰς οἴνοπα πόντον
εἰρύμεναι· παῦροι δέ τ᾽ ἀληθέα κικλήσκουσιν.
Τετράδι δ᾽ οἶγε πίθον· περὶ πάντων ἱερὸν ἦμαρ
820 μέσση· παῦροι δ᾽ αὖτε μετ᾽ εἰκάδα μηνὸς ἀρίστην
ἠοῦς γεινομένης· ἐπὶ δείελα δ᾽ ἐστὶ χερείων.
Αἵδε μὲν ἡμέραι εἰσὶν ἐπιχθονίοις μέγ᾽ ὄνειαρ·
αἱ δ᾽ ἄλλαι μετάδουποι, ἀκήριοι, οὔ τι φέρουσαι.
ἄλλος δ᾽ ἀλλοίην αἰνεῖ, παῦροι δὲ ἴσασιν.
825 ἄλλοτε μητρυιὴ πέλει ἡμέρη, ἄλλοτε μήτηρ
τάων. εὐδαίμων τε καὶ ὄλβιος ὃς τάδε πάντα
εἰδὼς ἐργάζηται ἀναίτιος ἀθανάτοισιν,
828 ὄρνιθας κρίνων καὶ ὑπερβασίας ἀλεείνων.

***
Στη μεγάλη εικοστή, όταν η μέρα είναι πλήρης, ο άντρας ο γνωστικός
να γεννηθεί. Γιατί πολύ στο νου συγκροτημένος θα ᾽ναι.
Η δέκατη μέρα είναι καλή για γέννηση αγοριού, για κοριτσιού
η τέταρτη απ᾽ τη μέση. Τούτη τη μέρα τα πρόβατα, τα βόδια τα στριφτόποδα,
τα στριφοκέρατα, το κοφτερόδοντο σκυλί και τα καρτερικά μουλάρια
να ημερώνεις βάζοντας πάνω τους το χέρι σου. Πρόσεξε
να αποφεύγεις την τέταρτη μέρα απ᾽ το τέλος και την αρχή του μήνα
να κατατρώγεις με λύπες την καρδιά σου. Είναι η μέρα τούτη πολύ ευλογημένη.
800 Την τέταρτη του μήνα να φέρνεις στο σπίτι σύζυγο,
αφού εξετάσεις τους οιωνούς τούς άριστους γι᾽ αυτή την πράξη.
Τις πέμπτες να φυλάγεσαι, γιατί ᾽ναι φοβερές και τρομερές.
Γιατί την πέμπτη μέρα λεν πως οι Ερινύες διακονήσανε
τη γέννηση του Όρκου, που η Έριδα τον γέννησε για τους επίορκους όλεθρο.
Την έβδομη απ᾽ τη μέση το ιερό της Δήμητρας σιτάρι
ρίξε, με προσοχή μεγάλη, σ᾽ αλώνι ολοστρόγγυλο,
κι ο ξυλοκόπος να κόβει δοκάρια για το σπίτι
και καραβίσια ξύλα άφθονα, που ᾽ναι κατάλληλα για πλοία.
Την τέταρτη μέρα κάνε αρχή να φτιάχνεις τα πλοία τα ελαφρά.
810 Η ένατη απ᾽ τη μέση είναι καλύτερη μέρα προς το δείλι,
ενώ η πρώτη ενάτη εξ ολοκλήρου άβλαβη για τους ανθρώπους.
Είναι καλή η μέρα αυτή για φύτεμα και για να γεννηθεί
και άντρας και γυναίκα. Ποτέ της δεν είναι η μέρα αυτή ολωσδιόλου άτυχη.
Λίγοι πάλι αυτοί που ξέρουν ότι η τρισενάτη άριστη είναι
να κάνεις στο πιθάρι αρχή και το ζυγό να βάλεις στον αυχένα
των βοδιών, των μουλαριών και των γοργόποδων αλόγων,
το πλοίο να σύρεις με τα πολλά καθίσματα, το γρήγορο,
στο σκοτεινό σαν οίνο πόντο. Και λίγοι σωστά την ονομάζουν.
Την τέταρτη μέρα άνοιγε το πιθάρι. Η μέση η πιο ιερή απ᾽ όλες
820 μέρα είναι. Λίγοι και πάλι ξέρουν πως η εικοστή πρώτη του μήνα
είναι άριστη, σαν έρχεται η αυγή. Το δείλι όμως είναι χειρότερη.
Αυτές οι μέρες είναι μέγα όφελος για όσους ζουν στη γη επάνω.
Ενώ οι άλλες είναι ευμετάβλητες, άβλαβες, που τίποτα δε φέρνουν.
Άλλος και άλλη παινεύει μέρα, λίγοι όμως γνωρίζουν:
άλλοτε μητριά είναι η μέρα και άλλοτε μητέρα.
Ευδαίμων κι όλβιος αυτός που όλα αυτά γνωρίζει
κι εργάζεται άψογος ενώπιον των αθάνατων θεών,
διακρίνοντας τους οιωνούς και αποφεύγοντας τα σφάλματα.