Λοιπόν… Βγείτε λίγο από την υπνωτική υποβολή στην οποία ζείτε την καθημερινότητά σας και κοιτάξτε λίγο γύρω σας. Δείτε τι συμβαίνει. Ο κόσμος πάει κατά διαόλου! Από κάθε άποψη, τα πράγματα είναι χειρότερα από ποτέ. Ο ίδιος ο πλανήτης καταστρέφεται, όλο και πιο πολύ. Μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα έχουμε καταστρέψει τα πάντα, έχουμε κάνει όσα κακά δεν έγιναν σε όλη την γνωστή Ιστορία του κόσμου! Και δεν το καταλαβαίνουμε! Κι εμείς οι άνθρωποι αυξανόμαστε συνεχώς, σε λίγο θα ζούμε ο ένας πάνω στον άλλον, πεινασμένοι και διψασμένοι και άρρωστοι ή μεταλλαγμένοι.
Μόνο κατά τη διάρκεια της δικής μου ζωής ως τώρα, ο πληθυσμός των ανθρώπων της Γης έχει αυξηθεί κατά δύο δισεκατομμύρια! Όταν πήγαινα στο δημοτικό σχολείο (θυμάμαι το πρώτα μαθήματα γεωγραφίας) ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν τέσσερα δισεκατομμύρια…και σήμερα είναι επτάμιση! Υπολογίζεται ότι θα είμαστε 9 με 10 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050 ή και νωρίτερα! (Και δεν σας λέω τα νούμερα του πληθυσμού των αυτοκινήτων και των εργοστασίων και των βαθμών μόλυνσης, για να μην τρομάξετε…) Το 1000 π.κ.ε. ο πληθυσμός των ανθρώπων όλου του κόσμου υπολογίζεται σε 300 εκατομμύρια!
Προσέξτε αυτό: Από το 1000 π.κ.ε. ως το 1750 μ.κ.ε. (δηλαδή σε 2.750 χρόνια) ο πληθυσμός των ανθρώπων στη Γη έγινε 800 εκατομμύρια (δηλαδή αυξήθηκε μόνο κατά 400 εκατομμύρια)! Από το 1750 ως το 1950, (δηλαδή μέσα σε 200 χρόνια), ο πληθυσμός των ανθρώπων έγινε 2,5 δισεκατομμύρια! Κι από το 1950 μέχρι το 2009, (δηλαδή μέσα σε 60 σχεδόν χρόνια), ο παγκόσμιος πληθυσμός έγινε 6 δισεκατομμύρια! Και σε 40 χρόνια από σήμερα θα γίνει 9-10 δισεκατομμύρια! Με αυτόν τον ρυθμό, όλα δείχνουν ότι το 2180, οι άνθρωποι θα είναι 20 δισεκατομμύρια!
Και, άραγε, μπορείτε να φανταστείτε σε τί κόσμο –αν θα υπάρχει ακόμη κόσμος– θα ζουν αυτά τα 20 δισεκατομμύρια; Και τί είδους άνθρωποι θα είναι; (Αν θα υπάρχουν άνθρωποι τότε, και, φυσικά, αν υπάρχουν, αν θα είναι ακόμη άνθρωποι). Έχουμε ήδη καταδικάσει τα δισέγγονά μας να ζήσουν στην κόλαση. Αλλά, τι λέω; Οι περισσότεροι από εμάς ζούμε ήδη στην κόλαση! Τα παιδιά μας θα ζήσουν σε κόλαση χειρότερη από τη δική μας, τα εγγόνια μας σε ακόμη χειρότερη κόλαση, και δεν μπορούμε να φανταστούμε την κόλαση στην οποία θα ζουν τα δισέγγονά μας! Και αυτό, αν θα ζουν…
Αυτόν τον κόσμο, τον ταλαιπωρημένο και μολυσμένο και τον όλο και περισσότερο κατεστραμμένο, τον πακτωμένο από ανθρώπους, τον ματωμένο, τον στερημένο, τον γεμάτο παράνοια και κακία, τον κυβερνούν και τον εκμεταλλεύονται συγκεκριμένοι άνθρωποι, οι οποίοι είναι λιγότεροι από το 1% του πληθυσμού του κόσμου, και είναι οι μόνοι που απολαμβάνουν πλήρως τα πλούτη και την δύναμη και τις γνώσεις του κόσμου. Είναι αυτοί που ελέγχουν τον κόσμο μας και τις κοινωνίες μας. Το δικό τους κουμάντο είναι αυτό που μάς έχει φέρει σε αυτήν την κατάσταση. Αυτοί και ο υπερπληθυσμός είναι οι υπαίτιοι της καταστροφής του κόσμου. Κι όμως, ζούνε και αυτοί στον ίδιο κόσμο μ’ εμάς(!)(;) Μα, άραγε, γιατί δεν νοιάζονται καθόλου –μα καθόλου!– για τον κόσμο; Για εμάς δεν νοιάζονται, νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους, αλλά…σε ποιον κόσμο θα ζει ο εαυτός τους έτσι όπως τον καταντήσανε; Και τα δικά τους εγγόνια σε ποιον κόσμο θα ζουν; Δεν θα ζουν στον ίδιο κόσμο με εμάς, στον ίδιο κόσμο με τα δικά μας εγγόνια;
Λοιπόν, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν σκοπεύουν να ζουν στον ίδιο κόσμο μ’ εμάς, γι’ αυτό και δεν τους νοιάζει, γι’ αυτό και το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι ό,τι προλάβουν ν’ αρπάξουν. Και, μάλιστα, τους βλέπω να βιάζονται! Γιατί ξέρουν ότι το πάρτι εδώ δεν θα κρατήσει για πολύ ακόμη…
Έχω καταλήξει στο –ευφάνταστο θα το χαρακτηρίσουν κάποιοι– συμπέρασμα ότι σχεδιάζουν να την κοπανήσουν! Θα μού πείτε, πώς και πού να πάνε; Κι εγώ πρέπει να σάς υπενθυμίσω ότι είναι τόσα μα τόσα πολλά αυτά που δεν ξέρουμε. Τόσα πολλά αυτά που γίνονται πίσω από την πλάτη μας, κάτω από τη μύτη μας, πέρα από τα μάτια μας, έξω από το δικό μας υπνωτισμένο και προβληματισμένο μυαλό, πέρα από τις γνώσεις μας. Έχουμε τόσο μεγάλη άγνοια για το τι ξέρουν αυτοί και για το τι κάνουν!
Ξέρω ότι ανάμεσα στους αναγνώστες μου υπάρχουν παράξενα μυαλά που τώρα θα σκέφτονται τις υπόγειες βάσεις, τα κούφια βουνά, τους τεχνητούς ή φυσικούς υπόγειους κόσμους, την Κούφια Γη, τους βυθούς των θαλασσών, την στρατόσφαιρα, ή, παράλληλες πραγματικότητες, εναλλακτικά σύμπαντα, άλλες διαστάσεις, ταξίδια στον χρόνο, κλπ, κλπ. Δεν έχω τον χώρο εδώ για να εξετάσω όλα αυτά τα σενάρια, γι’ αυτό και θα σχολιάσω μόνο το σενάριο που περιλαμβάνει απλώς άλλους πλανήτες. (Όχι αναγκαστικά στο διάστημα…)
Θέλουμε να ζήσουμε σε άλλους πλανήτες;
Λοιπόν, αν –λέω, αν– οι πλανήτες αυτοί δεν έχουν τις κατάλληλες συνθήκες ζωής (γιατί τελικά μπορεί και να τις έχουν. Βλέπετε, αλλιώς μάς τα έλεγαν παλαιότερα και αλλιώς μας τα λένε τώρα), τότε έχουμε δύο επιλογές: ή να μεταλλάξουμε εκείνο τον όποιο πλανήτη ώστε να έχει τις κατάλληλες συνθήκες ζωής για εμάς (για «εμάς», ποιούς;), ή να μεταλλάξουμε τον εαυτό μας για να μπορεί να ζει στις συνθήκες εκείνου του πλανήτη. Αναλογιστείτε αυτές τις δύο επιλογές. Ποια από τις δύο είναι πιο εφικτή;
Αν είστε σωστά ενημερωμένοι θα ξέρατε ότι είναι η δεύτερη: να μεταλλάξουμε τον εαυτό μας για να προσαρμοστεί στις δεδομένες συνθήκες. Τώρα, πώς θα προσαρμοστούμε; Υπάρχουν δύο τρόποι, ο τεχνολογικός και ο βιολογικός. Δηλαδή, ή να το κάνουμε με μηχανήματα, θόλους, στολές, βάσεις, σκάφη, κλπ, ή να το κάνουμε επεμβαίνοντας βιολογικά στο ανθρώπινο σώμα. Χμ, ο τεχνολογικός και ο βιολογικός τρόπος… Και –ωπ!– τί θα λέγατε για τον «Βιο-Τεχνολογικό» τρόπο;…
Πολύ πιο σύντομα απ’ ό,τι γενικά πιστεύεται, θα καταστεί δυνατό –αν δεν έχει γίνει ήδη– π.χ. να εμβολιάσουμε τους γενετικούς πυρήνες ενός αλόγου με στοιχεία παρμένα από τους πυρήνες ενός πτηνού, για να προγραμματίσουμε τη γέννηση αλόγων με φτερούγες. Μ’ αυτόν τον τρόπο, ο ειδικός της γενετικής θα δημιουργήσει έναν πραγματικό Πήγασο. (Παρένθεση. Χμ, κι αν αυτοί οι Πήγασοι –όπως και η όλη γενική «μυθολογική» εμμονή σε όλο τον αρχαίο κόσμο για «μικτά» όντα– υπήρχαν στο μακρινό παρελθόν, άραγε, ποιοι ήταν οι «ειδικοί της γενετικής» που τους έφτιαξαν;… Κλείνει η παρένθεση).
Κι αν σας φαίνεται παράξενο αυτό με τον Πήγασο, ω, είναι απλά ένα μικρό παράδειγμα. Πρέπει να μάθετε ότι είναι δυνατοί ακόμη πιο παράξενοι συνδυασμοί. Όπως λένε και μερικά «αστειάκια» που κυκλοφορούν αυτή την εποχή στους κλειστούς επιστημονικούς κύκλους: Διασταύρωση ταχυδρομικού περιστεριού και παπαγάλου για να μεταφέρει προφορικά το μήνυμα. Διασταύρωση μύγας και πυγολαμπίδας ώστε να μπορείτε να χτυπάτε τις ενοχλητικές μύγες στο σκοτάδι. Διασταύρωση αγελάδας και καμηλοπάρδαλης ώστε αυτό το νέο παράξενο ζώο να βόσκει στο χωράφι του γείτονα σας αλλά να το αρμέγετε στο δικό σας χωράφι. Διασταύρωση μιας ξανθιάς σεξοβόμβας με μια καλή μαγείρισσα γιατί οι ξανθιές σεξοβόμβες δεν ξέρουν να μαγειρεύουν… (Και, έχουμε κανένα νεώτερο από τις εξελίξεις του Κλονισμού; Γιατί δεν έχουμε;).
Οι «ειδικοί της γενετικής» θα επιτύχουν πολύ σύντομα –αν δεν το έχουν ήδη επιτύχει– να τροποποιήσουν τα γονίδια ενός φυτού με τέτοιο τρόπο ώστε να παράγει ασπιρίνη, ή να κάνουν αλλαγές στη γενετική μάζα μιας αγελάδας ώστε το γάλα της να περιέχει αντιβιοτικά. Ίσως αυτή τη στιγμή που μιλάμε –λέω, ίσως– να έχουν δημιουργηθεί θηλαστικά ζώα που είναι ικανά να ζουν στον πολύ αραιό αέρα των βουνών, ή μέσα στο νερό, ή σε διοξείδιο του άνθρακα, ή στη στρατόσφαιρα, ή ίσως –λέω, ίσως– και σε άλλους πλανήτες. (Όχι αναγκαστικά στο διάστημα…)
Και να θυμάστε πάντα ότι έγιναν και θα γίνουν πολλές «μεταλλάξεις» στον κόσμο μας για να εξυπηρετηθούν μάλλον ποταποί σκοποί παρά υψηλά ιδανικά. Εκτός, βέβαια, αν υπάρχουν και κάποια υψηλά ιδανικά για τα οποία δεν είστε ενημερωμένοι. Πώς το λένε …δεν σας τα είπε ποτέ κανείς και δεν τα ξέρετε. Υπάρχουν τόσα μα τόσα πολλά πράγματα που δεν ξέρουμε! Και …αν τα ξέρουν κάποιοι …αυτά που δεν ξέρουμε …ποιοί είναι αυτοί;
Αυτοί που ξέρουν πράγματα που δεν ξέρουμε, απλώς τα ξέρουν; Ή μήπως «κάνουν» και κάτι με αυτά που ξέρουν, το οποίο επίσης εμείς δεν το ξέρουμε; Και αν αυτό το κάτι ως δράσεις έχει επηρεάσει ένα σωρό πράγματα στον κόσμο μας, με αλυσιδωτές αντιδράσεις, μπορεί να έχει φτάσει στο σημείο να έχει δημιουργήσει στον κόσμο έναν …παρα-κόσμο! Δηλαδή, μπορεί να υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος που δεν τον ξέρουμε. Μα …δεν τον είδα πουθενά στη γειτονιά μου! Μπα, άστο καλύτερα, μπήκαμε βαθιά στη σφαίρα του Φανταστικού…
Διαστρική Νοημοσύνη
Το άστρο τύπου-G, ο Ήλιος μας, είναι ένα μικρό και συνηθισμένο άστρο, ένα μονάχα ανάμεσα σε πολλά δισεκατομμύρια ήλιους, που αποτελούν απλώς τον Γαλαξία μας. Ο Γαλαξίας μας δεν είναι και τόσο αξιόλογος, είναι απλώς ακόμη ένας ανάμεσα σε τρισεκατομμύρια άλλους γαλαξίες, που βρίσκονται διάσπαρτοι στο ανυπολόγιστο χάος του διαστήματος. Αυτήν τη στιγμή, εδώ που καθόμαστε, βρισκόμαστε τόσο μακριά από το κέντρο του Γαλαξία μας, σε κάποια απόμερη γωνιά του, ώστε το φως (ταξιδεύοντας με 186.000 μίλια το δευτερόλεπτο) χρειάζεται κάπου 30.000 χρόνια για να φτάσει σε μάς από εκεί. Ζούμε πάνω σ’ έναν κόσμο ανάμεσα σε αναρίθμητους άλλους, σε έναν κόκκο άμμου στην αχανή αμμουδιά του Σύμπαντος. Δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτε για την φύση του χώρου και του χρόνου και για τις διαστάσεις τους, για το μυστήριο της συνείδησης και για το θαύμα της νοημοσύνης και του πολιτισμού. Στην κοσμική προοπτική, δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος για να νομίζουμε μέσα στη στιγμιαία αφέλεια μας (έναν πολιτισμό που είναι ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου για την πλανητική εξέλιξη) ότι είμαστε οι πρώτοι, ή οι τελευταίοι, ή οι καλύτεροι.
Πιστεύω πως είναι σωστό να συμφωνήσει κανείς με όλους εκείνους τους σύγχρονους διανοητές, που μιλούν για έναν τεράστιο αριθμό διαφορετικών ζωικών ειδών από εξωγήινα περιβάλλοντα. Κάποιος δεν έχει παρά να ρίξει μια ματιά στον απίστευτο αριθμό ζωικών όντων που υπάρχουν απλώς στο δικό μας πλανήτη. Και παρ’ όλο που ο άνθρωπος δεν είναι το μόνο νοήμων ζωικό είδος στη Γη, είναι το κυρίαρχο, για πολλούς λόγους. Κατά την γνώμη μου, ο πιο σημαντικός απ’ αυτούς είναι ότι ο άνθρωπος κατέχει την τέχνη του Κώδικα Επικοινωνίας, δηλαδή της ομιλίας και της γραφής, άρα της μετάδοσης της γνώσης, άρα της συλλογικής εξέλιξης και του πολιτισμού.
Α, κι υπάρχουν αμέτρητα δισεκατομμύρια άλλοι γαλαξίες εκεί έξω, κάτι που κάνει τον γράφοντα να μοιάζει σαν κάτι απείρως μικρότερο από μια ψείρα. Αν π.χ. αυτό το περιοδικό που διαβάζεις τώρα, είναι το γνωστό Σύμπαν, φαντάσου ότι τότε εσύ κατοικείς κάπου μέσα στην τελεία αυτής της πρότασης.
Για να κατανοήσουμε τα νοήμονα όντα στη Γη και στο Σύμπαν, πρέπει πάνω από όλα να βρούμε έναν ορισμό του τί ακριβώς εννοούμε όταν λέμε «Νοημοσύνη». Ψάχνοντας να βρω έναν όσο πιο ψύχραιμο και περιφραστικό ορισμό, καταλήγω ότι ίσως θα μπορούσαμε να πούμε: Η Νοημοσύνη είναι ένας καλύτερος τρόπος αντίδρασης στο περιβάλλον, ένας καλύτερος τρόπος προσαρμογής, η καλύτερη επεξεργασία των δεδομένων και η καλύτερη προσαρμοστικότητα, ενώ η βασική λειτουργία της είναι η περιέργεια, η επικοινωνία, η έμπνευση και η δημιουργική φαντασία. Μάλλον αυτό εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος είναι περισσότερο ή λιγότερο νοήμων.
Με ποιόν τρόπο ένα ζωικό είδος φτάνει στη Νοημοσύνη; Και γιατί; Είναι η Νοημοσύνη των όντων, ένα ενδιάμεσο «υβριδικό» στάδιο για μια πολύ ανώτερη κατάσταση; Μπορεί η Νοημοσύνη να μεταδοθεί σαν «ιός» μέσα στο Σύμπαν; Είναι η ανθρώπινη νοημοσύνη εξωγήινης προέλευσης; Είναι η Νοημοσύνη ένα φαινόμενο το οποίο προβλέπεται φυσικά από τους γνωστούς νόμους του Σύμπαντος; Ή μήπως η ύπαρξη της οφείλεται σε κάποιου είδους «τεχνητή» παρέμβαση; Παρέμβαση από ποιόν; Πόσα είδη Νοημοσύνης θα μπορούσαν να υπάρχουν μέσα στο άπειρο Σύμπαν μας; Νομίζω πως αυτά είναι τα πιο σημαντικά ερωτήματα που πρέπει να μάς απασχολούν, αν θέλουμε να εξετάζουμε σοβαρά το πολυσύνθετο ζήτημα της γήινης και της εξωγήινης ζωής και νοημοσύνης.
Κάτι που είχε πει ο Έριχ Φον Νταίνικεν: «Πιστεύω ότι το μήνυμα είναι σαφές: Η Νοημοσύνη πρέπει να διασπαρθεί στο Σύμπαν. Οι εξωγήινοι πολιτισμοί για τους οποίους μιλάμε, μεταδίδουν μέσω της επιρροής τους την Νοημοσύνη σε κάθε πλανήτη που έχει πιθανότητα εμφάνισης και διατήρησης ζωής. Έτσι, η Νοημοσύνη, η ευφυία, απλώνεται σε όλο το Σύμπαν. Μονάχα αν έχεις νοημοσύνη, στο χώρο και στο χρόνο, μπορείς να αρχίσεις την εξερεύνηση και την επικοινωνία. Ας πούμε, φαντάσου ότι στο Σύμπαν υπάρχει μονάχα μία ευφυής μορφή ζωής. Ας της δώσουμε τον αριθμό 1. Λοιπόν, το 1 έχει Νοημοσύνη. Το 1 θέλει να ξέρει αν εδώ στον κόσμο μας, στο 2, υπάρχει επίσης νοήμων ζωή, θέλει να εξερευνήσει το 2. Για να το ανακαλύψουν, παίρνουν ένα διαστημοσκάφος για να πάνε εκεί. Αλλά ανάμεσα στο 1 και στο 2, η απόσταση μπορεί να είναι 30 έτη φωτός.
Η απόσταση είναι τόσο μεγάλη, που δεν ξέρουν αν όταν το διαστημικό πλήρωμα θα επιστρέψει, το 1 θα υπάρχει ακόμη. Μπορεί το 1 να έχει καταστραφεί. Τώρα, αν στο 2 υπάρχει νοήμων μορφή ζωής, τότε μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί της. Αλλά αν στο 2 δεν υπάρχει νοήμων ζωή, τότε αρχίζουν οι 1 να δημιουργούν στο 2 νοήμονα ζωή με τεχνητή μετάλλαξη! Γιατί ξέρουν ότι, σε μερικές χιλιάδες χρόνια, το 2 θα έχει πια αρκετή νοημοσύνη και θα πάει με τη σειρά του στο επόμενο ηλιακό σύστημα, στο νούμερο 3, ενώ στο μεταξύ το νούμερο 1 έχει ήδη πάει στο 4 ή 5. Και ούτω καθεξής. Έπειτα από μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο έχουμε το φαινόμενο της χιονοστιβάδας.
Η χιονόμπαλα κατρακυλά και γίνεται τεράστια χιονοστιβάδα. Η χιονοστιβάδα διασπάται και δημιουργεί κι άλλες χιονοστιβάδες. Και αυτό πρέπει ήδη να συμβαίνει σε ένα συγκεκριμένο ειδικό τμήμα του Γαλαξία μας. Αυτός ίσως να είναι ο λόγος για τον οποίον ξεκίνησαν όλα. Να διασπείρουν Νοημοσύνη σε ένα συγκεκριμένο τμήμα του Γαλαξία. Γιατί μόνο όταν έχεις διαφορετικές μορφές ζωής σε διαφορετικούς κόσμους, όταν υπάρχει διάσπαρτη Νοημοσύνη στο χώρο και στο χρόνο, μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί τους και να μάθεις περισσότερα για το Σύμπαν. Πρέπει να σπείρεις για να πάρεις τον καρπό… Ίσως εκεί έξω στο Σύμπαν να είναι κάτι σαν θρησκεία η διασπορά Νοημοσύνης…»
Ας μη βάλω στην εξίσωση την πιθανή ύπαρξη πολλών διαστάσεων, και άρα πολλών παράλληλων συμπάντων. Είναι γνωστό ότι η Γη είναι πολύ νεότερη από το ίδιο το Σύμπαν. Αν κάπου αλλού στο Σύμπαν υπάρχει επίσης η δυνατότητα εμφάνισης ευφυούς ζωής, τότε αυτή θα έχει ήδη εμφανιστεί πριν από τη ζωή στη Γη και άρα θα είναι πιο αναπτυγμένη από τη δική μας. Μάλιστα, αρκεί να αναλογιστούμε το τεράστιο μέγεθος του Γαλαξία μας μονάχα, αλλά και την πληθώρα των κόσμων που φιλοξενεί (ο παρ’ όλα αυτά, μικρός Γαλαξίας μας έχει περίπου 200 δισεκατομμύρια άστρα), και τότε γίνεται απόλυτα λογικό ότι πολλά τέτοια ευφυή είδη ζωής είναι πολύ πιθανό να μας επισκέφθηκαν σε κάποια στιγμή της γήινης Ιστορίας. Και όλα δείχνουν ότι σιγά-σιγά πλησιάζει ο καιρός που θα κάνουμε το ίδιο κι εμείς.
Ο πλανήτης μας και η ζωή του, συνεχίζει να διατρέχει τον άμεσο κίνδυνο αυτοκαταστροφής, αλλά από την άλλη, θεωρώντας ότι θα τα καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τις πρώτες δεκαετίες του νέου αιώνα χωρίς να συμβεί τίποτε παράξενο, τελικά ίσως θα περάσουμε στην περιπέτεια του αποικισμού άλλων πλανητών, αρκεί βέβαια να μπορέσουμε να λύσουμε ειρηνικά τις οικονομικές, στρατιωτικές και πολιτικές διαφορές μας. Φαίνεται να υπάρχει ένα αναπόφευκτο δεδομένο στην τεχνολογική ανάπτυξη ενός νοήμονος ζωικού είδους: ανακαλύπτει την ίδια στιγμή την τεχνολογία για διαστρικές επικοινωνίες και την τεχνολογία της πιθανής αυτοκαταστροφής του. Βρίσκεται πάντα μπροστά σ’ αυτές τις δύο επιλογές.
Είναι λογικό, συνήθως να διαλέγει να αυτοκαταστραφεί, στην προσπάθεια του να επιλύσει δραστικά τις διαφορές που δημιουργούνται στα μέλη του. Αυτοί που θα τα καταφέρουν να ξεπεράσουν τις διαφορές τους και να αποφύγουν την αυτοκαταστροφή, είναι επίσης αρκετά λογικό κάποια στιγμή να βρουν τους εαυτούς τους ως μέλη μιας διαστρικής ή ακόμη και διαγαλαξιακής κοινότητας. Και, άραγε, μας παρακολουθούν;
Μόνο κατά τη διάρκεια της δικής μου ζωής ως τώρα, ο πληθυσμός των ανθρώπων της Γης έχει αυξηθεί κατά δύο δισεκατομμύρια! Όταν πήγαινα στο δημοτικό σχολείο (θυμάμαι το πρώτα μαθήματα γεωγραφίας) ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν τέσσερα δισεκατομμύρια…και σήμερα είναι επτάμιση! Υπολογίζεται ότι θα είμαστε 9 με 10 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050 ή και νωρίτερα! (Και δεν σας λέω τα νούμερα του πληθυσμού των αυτοκινήτων και των εργοστασίων και των βαθμών μόλυνσης, για να μην τρομάξετε…) Το 1000 π.κ.ε. ο πληθυσμός των ανθρώπων όλου του κόσμου υπολογίζεται σε 300 εκατομμύρια!
Προσέξτε αυτό: Από το 1000 π.κ.ε. ως το 1750 μ.κ.ε. (δηλαδή σε 2.750 χρόνια) ο πληθυσμός των ανθρώπων στη Γη έγινε 800 εκατομμύρια (δηλαδή αυξήθηκε μόνο κατά 400 εκατομμύρια)! Από το 1750 ως το 1950, (δηλαδή μέσα σε 200 χρόνια), ο πληθυσμός των ανθρώπων έγινε 2,5 δισεκατομμύρια! Κι από το 1950 μέχρι το 2009, (δηλαδή μέσα σε 60 σχεδόν χρόνια), ο παγκόσμιος πληθυσμός έγινε 6 δισεκατομμύρια! Και σε 40 χρόνια από σήμερα θα γίνει 9-10 δισεκατομμύρια! Με αυτόν τον ρυθμό, όλα δείχνουν ότι το 2180, οι άνθρωποι θα είναι 20 δισεκατομμύρια!
Και, άραγε, μπορείτε να φανταστείτε σε τί κόσμο –αν θα υπάρχει ακόμη κόσμος– θα ζουν αυτά τα 20 δισεκατομμύρια; Και τί είδους άνθρωποι θα είναι; (Αν θα υπάρχουν άνθρωποι τότε, και, φυσικά, αν υπάρχουν, αν θα είναι ακόμη άνθρωποι). Έχουμε ήδη καταδικάσει τα δισέγγονά μας να ζήσουν στην κόλαση. Αλλά, τι λέω; Οι περισσότεροι από εμάς ζούμε ήδη στην κόλαση! Τα παιδιά μας θα ζήσουν σε κόλαση χειρότερη από τη δική μας, τα εγγόνια μας σε ακόμη χειρότερη κόλαση, και δεν μπορούμε να φανταστούμε την κόλαση στην οποία θα ζουν τα δισέγγονά μας! Και αυτό, αν θα ζουν…
Αυτόν τον κόσμο, τον ταλαιπωρημένο και μολυσμένο και τον όλο και περισσότερο κατεστραμμένο, τον πακτωμένο από ανθρώπους, τον ματωμένο, τον στερημένο, τον γεμάτο παράνοια και κακία, τον κυβερνούν και τον εκμεταλλεύονται συγκεκριμένοι άνθρωποι, οι οποίοι είναι λιγότεροι από το 1% του πληθυσμού του κόσμου, και είναι οι μόνοι που απολαμβάνουν πλήρως τα πλούτη και την δύναμη και τις γνώσεις του κόσμου. Είναι αυτοί που ελέγχουν τον κόσμο μας και τις κοινωνίες μας. Το δικό τους κουμάντο είναι αυτό που μάς έχει φέρει σε αυτήν την κατάσταση. Αυτοί και ο υπερπληθυσμός είναι οι υπαίτιοι της καταστροφής του κόσμου. Κι όμως, ζούνε και αυτοί στον ίδιο κόσμο μ’ εμάς(!)(;) Μα, άραγε, γιατί δεν νοιάζονται καθόλου –μα καθόλου!– για τον κόσμο; Για εμάς δεν νοιάζονται, νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους, αλλά…σε ποιον κόσμο θα ζει ο εαυτός τους έτσι όπως τον καταντήσανε; Και τα δικά τους εγγόνια σε ποιον κόσμο θα ζουν; Δεν θα ζουν στον ίδιο κόσμο με εμάς, στον ίδιο κόσμο με τα δικά μας εγγόνια;
Λοιπόν, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν σκοπεύουν να ζουν στον ίδιο κόσμο μ’ εμάς, γι’ αυτό και δεν τους νοιάζει, γι’ αυτό και το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι ό,τι προλάβουν ν’ αρπάξουν. Και, μάλιστα, τους βλέπω να βιάζονται! Γιατί ξέρουν ότι το πάρτι εδώ δεν θα κρατήσει για πολύ ακόμη…
Έχω καταλήξει στο –ευφάνταστο θα το χαρακτηρίσουν κάποιοι– συμπέρασμα ότι σχεδιάζουν να την κοπανήσουν! Θα μού πείτε, πώς και πού να πάνε; Κι εγώ πρέπει να σάς υπενθυμίσω ότι είναι τόσα μα τόσα πολλά αυτά που δεν ξέρουμε. Τόσα πολλά αυτά που γίνονται πίσω από την πλάτη μας, κάτω από τη μύτη μας, πέρα από τα μάτια μας, έξω από το δικό μας υπνωτισμένο και προβληματισμένο μυαλό, πέρα από τις γνώσεις μας. Έχουμε τόσο μεγάλη άγνοια για το τι ξέρουν αυτοί και για το τι κάνουν!
Ξέρω ότι ανάμεσα στους αναγνώστες μου υπάρχουν παράξενα μυαλά που τώρα θα σκέφτονται τις υπόγειες βάσεις, τα κούφια βουνά, τους τεχνητούς ή φυσικούς υπόγειους κόσμους, την Κούφια Γη, τους βυθούς των θαλασσών, την στρατόσφαιρα, ή, παράλληλες πραγματικότητες, εναλλακτικά σύμπαντα, άλλες διαστάσεις, ταξίδια στον χρόνο, κλπ, κλπ. Δεν έχω τον χώρο εδώ για να εξετάσω όλα αυτά τα σενάρια, γι’ αυτό και θα σχολιάσω μόνο το σενάριο που περιλαμβάνει απλώς άλλους πλανήτες. (Όχι αναγκαστικά στο διάστημα…)
Θέλουμε να ζήσουμε σε άλλους πλανήτες;
Λοιπόν, αν –λέω, αν– οι πλανήτες αυτοί δεν έχουν τις κατάλληλες συνθήκες ζωής (γιατί τελικά μπορεί και να τις έχουν. Βλέπετε, αλλιώς μάς τα έλεγαν παλαιότερα και αλλιώς μας τα λένε τώρα), τότε έχουμε δύο επιλογές: ή να μεταλλάξουμε εκείνο τον όποιο πλανήτη ώστε να έχει τις κατάλληλες συνθήκες ζωής για εμάς (για «εμάς», ποιούς;), ή να μεταλλάξουμε τον εαυτό μας για να μπορεί να ζει στις συνθήκες εκείνου του πλανήτη. Αναλογιστείτε αυτές τις δύο επιλογές. Ποια από τις δύο είναι πιο εφικτή;
Αν είστε σωστά ενημερωμένοι θα ξέρατε ότι είναι η δεύτερη: να μεταλλάξουμε τον εαυτό μας για να προσαρμοστεί στις δεδομένες συνθήκες. Τώρα, πώς θα προσαρμοστούμε; Υπάρχουν δύο τρόποι, ο τεχνολογικός και ο βιολογικός. Δηλαδή, ή να το κάνουμε με μηχανήματα, θόλους, στολές, βάσεις, σκάφη, κλπ, ή να το κάνουμε επεμβαίνοντας βιολογικά στο ανθρώπινο σώμα. Χμ, ο τεχνολογικός και ο βιολογικός τρόπος… Και –ωπ!– τί θα λέγατε για τον «Βιο-Τεχνολογικό» τρόπο;…
Πολύ πιο σύντομα απ’ ό,τι γενικά πιστεύεται, θα καταστεί δυνατό –αν δεν έχει γίνει ήδη– π.χ. να εμβολιάσουμε τους γενετικούς πυρήνες ενός αλόγου με στοιχεία παρμένα από τους πυρήνες ενός πτηνού, για να προγραμματίσουμε τη γέννηση αλόγων με φτερούγες. Μ’ αυτόν τον τρόπο, ο ειδικός της γενετικής θα δημιουργήσει έναν πραγματικό Πήγασο. (Παρένθεση. Χμ, κι αν αυτοί οι Πήγασοι –όπως και η όλη γενική «μυθολογική» εμμονή σε όλο τον αρχαίο κόσμο για «μικτά» όντα– υπήρχαν στο μακρινό παρελθόν, άραγε, ποιοι ήταν οι «ειδικοί της γενετικής» που τους έφτιαξαν;… Κλείνει η παρένθεση).
Κι αν σας φαίνεται παράξενο αυτό με τον Πήγασο, ω, είναι απλά ένα μικρό παράδειγμα. Πρέπει να μάθετε ότι είναι δυνατοί ακόμη πιο παράξενοι συνδυασμοί. Όπως λένε και μερικά «αστειάκια» που κυκλοφορούν αυτή την εποχή στους κλειστούς επιστημονικούς κύκλους: Διασταύρωση ταχυδρομικού περιστεριού και παπαγάλου για να μεταφέρει προφορικά το μήνυμα. Διασταύρωση μύγας και πυγολαμπίδας ώστε να μπορείτε να χτυπάτε τις ενοχλητικές μύγες στο σκοτάδι. Διασταύρωση αγελάδας και καμηλοπάρδαλης ώστε αυτό το νέο παράξενο ζώο να βόσκει στο χωράφι του γείτονα σας αλλά να το αρμέγετε στο δικό σας χωράφι. Διασταύρωση μιας ξανθιάς σεξοβόμβας με μια καλή μαγείρισσα γιατί οι ξανθιές σεξοβόμβες δεν ξέρουν να μαγειρεύουν… (Και, έχουμε κανένα νεώτερο από τις εξελίξεις του Κλονισμού; Γιατί δεν έχουμε;).
Οι «ειδικοί της γενετικής» θα επιτύχουν πολύ σύντομα –αν δεν το έχουν ήδη επιτύχει– να τροποποιήσουν τα γονίδια ενός φυτού με τέτοιο τρόπο ώστε να παράγει ασπιρίνη, ή να κάνουν αλλαγές στη γενετική μάζα μιας αγελάδας ώστε το γάλα της να περιέχει αντιβιοτικά. Ίσως αυτή τη στιγμή που μιλάμε –λέω, ίσως– να έχουν δημιουργηθεί θηλαστικά ζώα που είναι ικανά να ζουν στον πολύ αραιό αέρα των βουνών, ή μέσα στο νερό, ή σε διοξείδιο του άνθρακα, ή στη στρατόσφαιρα, ή ίσως –λέω, ίσως– και σε άλλους πλανήτες. (Όχι αναγκαστικά στο διάστημα…)
Και να θυμάστε πάντα ότι έγιναν και θα γίνουν πολλές «μεταλλάξεις» στον κόσμο μας για να εξυπηρετηθούν μάλλον ποταποί σκοποί παρά υψηλά ιδανικά. Εκτός, βέβαια, αν υπάρχουν και κάποια υψηλά ιδανικά για τα οποία δεν είστε ενημερωμένοι. Πώς το λένε …δεν σας τα είπε ποτέ κανείς και δεν τα ξέρετε. Υπάρχουν τόσα μα τόσα πολλά πράγματα που δεν ξέρουμε! Και …αν τα ξέρουν κάποιοι …αυτά που δεν ξέρουμε …ποιοί είναι αυτοί;
Αυτοί που ξέρουν πράγματα που δεν ξέρουμε, απλώς τα ξέρουν; Ή μήπως «κάνουν» και κάτι με αυτά που ξέρουν, το οποίο επίσης εμείς δεν το ξέρουμε; Και αν αυτό το κάτι ως δράσεις έχει επηρεάσει ένα σωρό πράγματα στον κόσμο μας, με αλυσιδωτές αντιδράσεις, μπορεί να έχει φτάσει στο σημείο να έχει δημιουργήσει στον κόσμο έναν …παρα-κόσμο! Δηλαδή, μπορεί να υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος που δεν τον ξέρουμε. Μα …δεν τον είδα πουθενά στη γειτονιά μου! Μπα, άστο καλύτερα, μπήκαμε βαθιά στη σφαίρα του Φανταστικού…
Διαστρική Νοημοσύνη
Το άστρο τύπου-G, ο Ήλιος μας, είναι ένα μικρό και συνηθισμένο άστρο, ένα μονάχα ανάμεσα σε πολλά δισεκατομμύρια ήλιους, που αποτελούν απλώς τον Γαλαξία μας. Ο Γαλαξίας μας δεν είναι και τόσο αξιόλογος, είναι απλώς ακόμη ένας ανάμεσα σε τρισεκατομμύρια άλλους γαλαξίες, που βρίσκονται διάσπαρτοι στο ανυπολόγιστο χάος του διαστήματος. Αυτήν τη στιγμή, εδώ που καθόμαστε, βρισκόμαστε τόσο μακριά από το κέντρο του Γαλαξία μας, σε κάποια απόμερη γωνιά του, ώστε το φως (ταξιδεύοντας με 186.000 μίλια το δευτερόλεπτο) χρειάζεται κάπου 30.000 χρόνια για να φτάσει σε μάς από εκεί. Ζούμε πάνω σ’ έναν κόσμο ανάμεσα σε αναρίθμητους άλλους, σε έναν κόκκο άμμου στην αχανή αμμουδιά του Σύμπαντος. Δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτε για την φύση του χώρου και του χρόνου και για τις διαστάσεις τους, για το μυστήριο της συνείδησης και για το θαύμα της νοημοσύνης και του πολιτισμού. Στην κοσμική προοπτική, δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος για να νομίζουμε μέσα στη στιγμιαία αφέλεια μας (έναν πολιτισμό που είναι ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου για την πλανητική εξέλιξη) ότι είμαστε οι πρώτοι, ή οι τελευταίοι, ή οι καλύτεροι.
Πιστεύω πως είναι σωστό να συμφωνήσει κανείς με όλους εκείνους τους σύγχρονους διανοητές, που μιλούν για έναν τεράστιο αριθμό διαφορετικών ζωικών ειδών από εξωγήινα περιβάλλοντα. Κάποιος δεν έχει παρά να ρίξει μια ματιά στον απίστευτο αριθμό ζωικών όντων που υπάρχουν απλώς στο δικό μας πλανήτη. Και παρ’ όλο που ο άνθρωπος δεν είναι το μόνο νοήμων ζωικό είδος στη Γη, είναι το κυρίαρχο, για πολλούς λόγους. Κατά την γνώμη μου, ο πιο σημαντικός απ’ αυτούς είναι ότι ο άνθρωπος κατέχει την τέχνη του Κώδικα Επικοινωνίας, δηλαδή της ομιλίας και της γραφής, άρα της μετάδοσης της γνώσης, άρα της συλλογικής εξέλιξης και του πολιτισμού.
Α, κι υπάρχουν αμέτρητα δισεκατομμύρια άλλοι γαλαξίες εκεί έξω, κάτι που κάνει τον γράφοντα να μοιάζει σαν κάτι απείρως μικρότερο από μια ψείρα. Αν π.χ. αυτό το περιοδικό που διαβάζεις τώρα, είναι το γνωστό Σύμπαν, φαντάσου ότι τότε εσύ κατοικείς κάπου μέσα στην τελεία αυτής της πρότασης.
Για να κατανοήσουμε τα νοήμονα όντα στη Γη και στο Σύμπαν, πρέπει πάνω από όλα να βρούμε έναν ορισμό του τί ακριβώς εννοούμε όταν λέμε «Νοημοσύνη». Ψάχνοντας να βρω έναν όσο πιο ψύχραιμο και περιφραστικό ορισμό, καταλήγω ότι ίσως θα μπορούσαμε να πούμε: Η Νοημοσύνη είναι ένας καλύτερος τρόπος αντίδρασης στο περιβάλλον, ένας καλύτερος τρόπος προσαρμογής, η καλύτερη επεξεργασία των δεδομένων και η καλύτερη προσαρμοστικότητα, ενώ η βασική λειτουργία της είναι η περιέργεια, η επικοινωνία, η έμπνευση και η δημιουργική φαντασία. Μάλλον αυτό εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος είναι περισσότερο ή λιγότερο νοήμων.
Με ποιόν τρόπο ένα ζωικό είδος φτάνει στη Νοημοσύνη; Και γιατί; Είναι η Νοημοσύνη των όντων, ένα ενδιάμεσο «υβριδικό» στάδιο για μια πολύ ανώτερη κατάσταση; Μπορεί η Νοημοσύνη να μεταδοθεί σαν «ιός» μέσα στο Σύμπαν; Είναι η ανθρώπινη νοημοσύνη εξωγήινης προέλευσης; Είναι η Νοημοσύνη ένα φαινόμενο το οποίο προβλέπεται φυσικά από τους γνωστούς νόμους του Σύμπαντος; Ή μήπως η ύπαρξη της οφείλεται σε κάποιου είδους «τεχνητή» παρέμβαση; Παρέμβαση από ποιόν; Πόσα είδη Νοημοσύνης θα μπορούσαν να υπάρχουν μέσα στο άπειρο Σύμπαν μας; Νομίζω πως αυτά είναι τα πιο σημαντικά ερωτήματα που πρέπει να μάς απασχολούν, αν θέλουμε να εξετάζουμε σοβαρά το πολυσύνθετο ζήτημα της γήινης και της εξωγήινης ζωής και νοημοσύνης.
Κάτι που είχε πει ο Έριχ Φον Νταίνικεν: «Πιστεύω ότι το μήνυμα είναι σαφές: Η Νοημοσύνη πρέπει να διασπαρθεί στο Σύμπαν. Οι εξωγήινοι πολιτισμοί για τους οποίους μιλάμε, μεταδίδουν μέσω της επιρροής τους την Νοημοσύνη σε κάθε πλανήτη που έχει πιθανότητα εμφάνισης και διατήρησης ζωής. Έτσι, η Νοημοσύνη, η ευφυία, απλώνεται σε όλο το Σύμπαν. Μονάχα αν έχεις νοημοσύνη, στο χώρο και στο χρόνο, μπορείς να αρχίσεις την εξερεύνηση και την επικοινωνία. Ας πούμε, φαντάσου ότι στο Σύμπαν υπάρχει μονάχα μία ευφυής μορφή ζωής. Ας της δώσουμε τον αριθμό 1. Λοιπόν, το 1 έχει Νοημοσύνη. Το 1 θέλει να ξέρει αν εδώ στον κόσμο μας, στο 2, υπάρχει επίσης νοήμων ζωή, θέλει να εξερευνήσει το 2. Για να το ανακαλύψουν, παίρνουν ένα διαστημοσκάφος για να πάνε εκεί. Αλλά ανάμεσα στο 1 και στο 2, η απόσταση μπορεί να είναι 30 έτη φωτός.
Η απόσταση είναι τόσο μεγάλη, που δεν ξέρουν αν όταν το διαστημικό πλήρωμα θα επιστρέψει, το 1 θα υπάρχει ακόμη. Μπορεί το 1 να έχει καταστραφεί. Τώρα, αν στο 2 υπάρχει νοήμων μορφή ζωής, τότε μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί της. Αλλά αν στο 2 δεν υπάρχει νοήμων ζωή, τότε αρχίζουν οι 1 να δημιουργούν στο 2 νοήμονα ζωή με τεχνητή μετάλλαξη! Γιατί ξέρουν ότι, σε μερικές χιλιάδες χρόνια, το 2 θα έχει πια αρκετή νοημοσύνη και θα πάει με τη σειρά του στο επόμενο ηλιακό σύστημα, στο νούμερο 3, ενώ στο μεταξύ το νούμερο 1 έχει ήδη πάει στο 4 ή 5. Και ούτω καθεξής. Έπειτα από μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο έχουμε το φαινόμενο της χιονοστιβάδας.
Η χιονόμπαλα κατρακυλά και γίνεται τεράστια χιονοστιβάδα. Η χιονοστιβάδα διασπάται και δημιουργεί κι άλλες χιονοστιβάδες. Και αυτό πρέπει ήδη να συμβαίνει σε ένα συγκεκριμένο ειδικό τμήμα του Γαλαξία μας. Αυτός ίσως να είναι ο λόγος για τον οποίον ξεκίνησαν όλα. Να διασπείρουν Νοημοσύνη σε ένα συγκεκριμένο τμήμα του Γαλαξία. Γιατί μόνο όταν έχεις διαφορετικές μορφές ζωής σε διαφορετικούς κόσμους, όταν υπάρχει διάσπαρτη Νοημοσύνη στο χώρο και στο χρόνο, μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί τους και να μάθεις περισσότερα για το Σύμπαν. Πρέπει να σπείρεις για να πάρεις τον καρπό… Ίσως εκεί έξω στο Σύμπαν να είναι κάτι σαν θρησκεία η διασπορά Νοημοσύνης…»
Ας μη βάλω στην εξίσωση την πιθανή ύπαρξη πολλών διαστάσεων, και άρα πολλών παράλληλων συμπάντων. Είναι γνωστό ότι η Γη είναι πολύ νεότερη από το ίδιο το Σύμπαν. Αν κάπου αλλού στο Σύμπαν υπάρχει επίσης η δυνατότητα εμφάνισης ευφυούς ζωής, τότε αυτή θα έχει ήδη εμφανιστεί πριν από τη ζωή στη Γη και άρα θα είναι πιο αναπτυγμένη από τη δική μας. Μάλιστα, αρκεί να αναλογιστούμε το τεράστιο μέγεθος του Γαλαξία μας μονάχα, αλλά και την πληθώρα των κόσμων που φιλοξενεί (ο παρ’ όλα αυτά, μικρός Γαλαξίας μας έχει περίπου 200 δισεκατομμύρια άστρα), και τότε γίνεται απόλυτα λογικό ότι πολλά τέτοια ευφυή είδη ζωής είναι πολύ πιθανό να μας επισκέφθηκαν σε κάποια στιγμή της γήινης Ιστορίας. Και όλα δείχνουν ότι σιγά-σιγά πλησιάζει ο καιρός που θα κάνουμε το ίδιο κι εμείς.
Ο πλανήτης μας και η ζωή του, συνεχίζει να διατρέχει τον άμεσο κίνδυνο αυτοκαταστροφής, αλλά από την άλλη, θεωρώντας ότι θα τα καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τις πρώτες δεκαετίες του νέου αιώνα χωρίς να συμβεί τίποτε παράξενο, τελικά ίσως θα περάσουμε στην περιπέτεια του αποικισμού άλλων πλανητών, αρκεί βέβαια να μπορέσουμε να λύσουμε ειρηνικά τις οικονομικές, στρατιωτικές και πολιτικές διαφορές μας. Φαίνεται να υπάρχει ένα αναπόφευκτο δεδομένο στην τεχνολογική ανάπτυξη ενός νοήμονος ζωικού είδους: ανακαλύπτει την ίδια στιγμή την τεχνολογία για διαστρικές επικοινωνίες και την τεχνολογία της πιθανής αυτοκαταστροφής του. Βρίσκεται πάντα μπροστά σ’ αυτές τις δύο επιλογές.
Είναι λογικό, συνήθως να διαλέγει να αυτοκαταστραφεί, στην προσπάθεια του να επιλύσει δραστικά τις διαφορές που δημιουργούνται στα μέλη του. Αυτοί που θα τα καταφέρουν να ξεπεράσουν τις διαφορές τους και να αποφύγουν την αυτοκαταστροφή, είναι επίσης αρκετά λογικό κάποια στιγμή να βρουν τους εαυτούς τους ως μέλη μιας διαστρικής ή ακόμη και διαγαλαξιακής κοινότητας. Και, άραγε, μας παρακολουθούν;
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου