ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Περὶ τῶν πρὸς Ἀλέξανδρον συνθηκῶν (19-25)

[19] Ἵνα δ᾽ εἰδῆτ᾽ ἔτι σαφέστερον ὅτι οὐδεὶς ὑμῖν ἐγκαλεῖ ποτε τῶν Ἑλλήνων ὡς ἄρα παρέβητέ τι τῶν κοινῇ ὁμολογηθέντων, ἀλλὰ καὶ χάριν ἕξουσιν ὅτι μόνοι ἐξηλέγξατε τοὺς ταῦτα ποιοῦντας, μικρὰ ἐπιδραμοῦμαι περὶ αὐτῶν πολλῶν ὄντων. ἔστι γὰρ δήπου ἐν ταῖς συνθήκαις τὴν θάλατταν πλεῖν τοὺς μετέχοντας τῆς εἰρήνης, καὶ μηδένα κωλύειν αὐτοὺς μηδὲ κατάγειν πλοῖον μηδενὸς τούτων· ἐὰν δέ τις παρὰ ταῦτα ποιῇ, πολέμιον εἶναι πᾶσι τοῖς τῆς εἰρήνης μετέχουσιν.

[20] οὐκοῦν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐναργέστατα ἑοράκατε τοῦθ᾽ ὑπὸ τῶν Μακεδόνων γεγενημένον· εἰς τοῦτο γὰρ ὑπεροψίας ἦλθον ὥστε εἰς Τένεδον ἅπαντα τὰ ἐκ τοῦ Πόντου πλοῖα κατήγαγον, καὶ σκευωρούμενοι περὶ αὐτὰ οὐ πρότερον ἀνεῖσαν, πρὶν ὑμεῖς ἐψηφίσασθε τριήρεις ἑκατὸν πληροῦν καὶ καθέλκειν εὐθὺς τότε, καὶ στρατηγὸν ἐπ᾽ αὐταῖς ἐτάξατε Μενεσθέα.

[21] πῶς οὖν οὐκ ἄτοπον τοσαῦτα μὲν εἶναι καὶ τηλικαῦτα τὰ ἡμαρτημέν᾽ ἑτέροις, τοὺς δ᾽ ἐνταῦθα φίλους αὐτῶν μὴ ἐκείνους ἀποτρέπειν τοὺς παραβαίνοντας, ἀλλ᾽ ὑμῖν συμβουλεύειν ἐμμένειν τοῖς οὕτως ὠλιγωρημένοις; ὥσπερ καὶ τούτου προσγεγραμμένου, τοῖς μὲν ἐξεῖναι πλημμελεῖν, τοῖς δὲ μηδ᾽ ἀμύνεσθαι.

[22] πῶς δ᾽ οὐχ ἅμα τε παρενόμουν ἐκεῖνοι καὶ ἀναίσθητοι ἦσαν, οἵ γε τηλικοῦτον παρέβησαν τῶν ὅρκων, ὃ παρ᾽ ἐλάχιστον ἐποίησεν αὐτοὺς ἀφαιρεθῆναι δικαίως τὴν κατὰ θάλατταν ἡγεμονίαν; καὶ νῦν ἔτι παραδεδώκασι τοῦτο τὸ δίκαιον ἀνεγκλήτως ἡμῖν, ὅταν βουληθῶμεν πράττειν· οὐ γὰρ ὅτι ἐπαύσαντ᾽ ἐξαμαρτάνοντες, ἧττόν τι δήπου παραβεβήκασι τὰς κοινὰς ὁμολογίας.

[23] ἀλλ᾽ εὐτυχοῦσιν, ὅτι ἐναποχρῶνται τῇ ὑμετέρᾳ ῥᾳθυμίᾳ τῇ οὐδὲ τῶν δικαίων ἀπολαύειν προαιρουμένῃ. ὃ καὶ ὑβριστικώτατον συμβέβηκεν, εἰ οἱ μὲν ἄλλοι Ἕλληνες καὶ βάρβαροι ἅπαντες τὴν πρὸς ὑμᾶς ἔχθραν φοβοῦνται, οὗτοι δ᾽ οἱ νεόπλουτοι μόνοι καταφρονεῖν ὑμᾶς ὑμῶν αὐτῶν ἀναγκάζουσι, τὰ μὲν πείθοντες, τὰ δὲ βιαζόμενοι, ὥσπερ ἐν Ἀβδηρίταις ἢ Μαρωνείταις, ἀλλ᾽ οὐκ ἐν Ἀθηναίοις πολιτευόμενοι.

[24] καὶ ἅμα μικρὰ μὲν τὰ ὑμέτερα ποιοῦσι, τὰ δὲ τῶν ἐχθρῶν ἰσχυρά, ἅμα δὲ λανθάνουσιν ἑαυτοὺς ἀνυπόστατον τὴν πόλιν ὁμολογοῦντες εἶναι, διακελευόμενοι τὸ δίκαιον οὐ δικαίως διαφυλάττειν, ὡς τῷ συμφέροντί γε προελομένην χρῆσθαι κρατεῖν ἂν τῶν πολεμίων ῥᾳδίως δυνηθεῖσαν.

[25] εἰκότως δ᾽ αὐτὸ πεπόνθασιν· ἕως γὰρ ἂν ἐξῇ τῶν κατὰ θάλατταν καὶ μόνοις ἀναμφισβητήτως εἶναι κυρίοις, τοῖς γε κατὰ γῆν πρὸς τῇ ὑπαρχούσῃ δυνάμει ἔστι προβολὰς ἑτέρας ἰσχυροτέρας εὑρέσθαι, ἄλλως τε καὶ πεπαυμένων ὑπὸ τῆς τύχης τῶν δορυφορουμένων ὑπὸ τῶν τυραννικῶν στρατοπέδων, καὶ τῶν μὲν ἐφθαρμένων, τῶν δὲ ἐξεληλεγμένων οὐδενὸς ἀξίων ὄντων.

***
[19] Αλλά για να καταλάβετε ακόμη σαφέστερα ότι κανένας από τους Έλληνες δεν πρόκειται να σας κατηγορήσει σε καμιά περίπτωση ότι τάχα παρέβητε κάτι από τα κοινώς συμφωνηθέντα, αλλά αντίθετα θα σας χρωστούν και χάρη, γιατί είστε οι μόνοι που ξεσκεπάσατε όσους κάνουν αυτά, θα αναφερθώ με συντομία σ᾽ αυτές τις παραβιάσεις, μόλο που είναι πολλές. Υπάρχει λοιπόν, αν δεν γελιέμαι, ένας όρος στις συνθήκες που προβλέπει ότι, όσοι μετέχουν στην ειρήνη, έχουν το δικαίωμα να ταξιδεύουν στη θάλασσα, να μη τους εμποδίζει κανένας μήτε να συλλάβει κάποιο πλοίο κανενός από αυτούς· αν όμως κάποιος ενεργεί αντίθετα προς αυτά, να θεωρείται εχθρός από όλους, όσοι έχουν συνυπογράψει την ειρήνη.

[20] Ωστόσο, έχετε δει, Αθηναίοι, ολοκάθαρα να έχει γίνει από τους Μακεδόνες το εξής: έφτασαν σε τέτοιο βαθμό υπεροψίας, ώστε οδήγησαν στην Τένεδο όλα τα πλοία που έρχονταν από τον Πόντο, και δεν χαλάρωσαν την επιτήρησή τους σ᾽ αυτά προηγουμένως, παρά αφού πήρατε την απόφαση να επανδρώσετε εκατό τριήρεις και να τις ρίξετε αμέσως τότε στη θάλασσα και να τοποθετήσετε σ᾽ αυτές ναύαρχο τον Μενεσθέα.

[21] Όταν λοιπόν τα παραπτώματα άλλων είναι τόσο πολλά και σοβαρά, πώς δεν είναι παράλογο οι εδώ φίλοι τους να μην αποτρέπουν τους παραβάτες Μακεδόνες αλλά να συμβουλεύουν εμάς να μένουμε πιστοί σε συνθήκες που τόσο πολύ έχουν περιφρονηθεί; Σαν να είχε προστεθεί στις συνθήκες και τούτο: οι μεν να έχουν το δικαίωμα να προβαίνουν σε παραβιάσεις, οι δε ούτε καν να υπερασπίζουν τα δίκαιά τους.

[22] Δεν ήταν λοιπόν παράνομοι και ταυτόχρονα ανόητοι εκείνοι (:οι Μακεδόνες) που παρέβησαν ένα τόσο σημαντικό μέρος των όρκων, το οποίο παραλίγο να τους στοίχιζε, και δίκαια, την κυριαρχία στη θάλασσα; Και τώρα ακόμη έχουν παραχωρήσει σε μας αυτό το δικαίωμα, όταν επιλέξουμε να το ασκήσουμε, χωρίς να μπορεί κανείς να μας κατηγορήσει. Το ότι έπαυσαν να κάνουν αδικήματα, δε σημαίνει ασφαλώς ότι έχουν παραβιάσει λίγες φορές τις κοινές συμφωνίες.

[23] Αλλά είναι τυχεροί, γιατί εκμεταλλεύονται τη νωθρότητά σας, που δεν σας επιτρέπει να διεκδικήσετε ούτε και τα δίκαιά σας. Ο μεγαλύτερος εξευτελισμός που μας έχει γίνει είναι ότι, ενώ όλοι οι άλλοι, Έλληνες και βάρβαροι, φοβούνται να σας έχουν εχθρούς, αυτοί οι νεόπλουτοι είναι οι μόνοι που σας αναγκάζουν να περιφρονείτε τους εαυτούς σας, άλλοτε με την πειθώ και άλλοτε με τη βία, σαν να πολιτεύονται στα Άβδηρα ή στη Μαρώνεια και όχι στην Αθήνα.

[24] Συγχρόνως, μειώνουν τη δύναμη τη δική σας, αλλά καθιστούν ισχυρή τη δύναμη των εχθρών, και την ίδια στιγμή παραδέχονται ασυναίσθητα ότι η πόλη μας είναι ακαταμάχητη, αφού επιμένουν να σας συμβουλεύουν να διαφυλάσσετε το δίκαιο με άδικο τρόπο, με τη σκέψη ότι, αν η πόλη αποφασίσει να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της, εύκολα θα μπορέσει να νικήσει τους εχθρούς της.

[25] Και δικαιολογημένα έχουν πάθει κάτι τέτοιο· γιατί όσο καιρό μπορούμε να είμαστε οι μοναδικοί κυρίαρχοι στη θάλασσα, χωρίς άλλον διεκδικητή, θα έχουμε τη δυνατότητα να ενισχύσουμε τις δυνάμεις της ξηράς, προσθέτοντας στις ήδη υπάρχουσες άλλες ισχυρότερες, και ιδιαίτερα τώρα που μας έχει γλιτώσει η τύχη από τους πολιτικούς εκείνους που έχουν σωματοφύλακες στρατιώτες του τυράννου, αφού κάποιοι από αυτούς έχουν σκοτωθεί, ενώ άλλοι έχει αποδειχθεί έξω από κάθε αμφιβολία ότι είναι εντελώς ανάξιοι.