Μη Ον

Από την εποχή του Παρμενίδη και της Ελεατικής Σχολής η αρχαία ελληνική φιλοσοφία πάλεψε με την έννοια του Μη Όντος. Οι Ελεάτες το εξορκίζουν και αποδέχονται ότι το Ον είναι ενιαίο, πλήρες, αμετάβλητο, αιώνιο, ακίνητο, άπειρο και ο κόσμος των φαινομένων και των αισθήσεων απατηλός. Δεν υπάρχει χώρος «ύπαρξης» για το Μη Ον, αφού εννοιολογικά είναι το ίδιο η Μη Ύπαρξη. Για το Δημόκριτο και τους Ατομικούς Μη Ον είναι το Κενό, ο κενός χώρος. Αν και το αντίθετο του ατομικού Όντος, των ατόμων της ύλης, το Κενό είναι απαραίτητο για την κίνηση των ατόμων και για ανάπτυξη των σωμάτων στις τρεις διαστάσεις. Έτσι στο βάθος δεν είναι πραγματικό Μη Ον και του αποδίδεται ένα ελάχιστο δικαίωμα στην Ύπαρξη. Το Κενό είναι Ον διαφορετικού τύπου από την Ύλη.

Η επιστήμη της εποχής μας παλεύει ακόμη με την έννοια του κενού. Το κενό της κβαντικής θεωρίας δεν είναι ούτε καν ο άδειος χώρος του Δημόκριτου, αλλά βρίθει από φανταστικά σωματίδια και την ενέργεια του κενού, είναι το μέρος όπου κατοικούν τα πεδία των δυνάμεων. Το Κενό της μοντέρνας φυσικής είναι πιο Ον από το Κενό του Δημόκριτου.

Πού μπορούμε, λοιπόν, να βρούμε το Μη Ον; Μήπως πριν από τη στιγμή της γέννησης του Σύμπαντος; Δημιουργείται πράγματι το Σύμπαν στη Μεγάλη Έκρηξη από το Τίποτα, εκ του Μηδενός και το Μη Ον δίνει τη θέση του στο Ον; Αν πάρουμε κατά γράμμα όσα μας λέει η σύγχρονη κοσμολογία, η απάντηση είναι Όχι. Γιατί τη στιγμή της γέννησης του Σύμπαντος όλη η Ύλη του και η Ενέργεια είναι συγκεντρωμένα σε μια Μοναδικότητα, ένα μοναδικό σημείο άπειρο σε πυκνότητα. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει κάτι. Υπάρχει η Μοναδικότητα και η Ύλη που είναι συγκεντρωμένη σ’ αυτήν. Η θεωρία λέει ότι ο χώρος και ο χρόνος γεννιούνται μαζί με τη Μεγάλη Έκρηξη. Νεότατες θεωρίες υπονοούν ότι ο χώρος και ο χρόνος είναι και οι ίδιοι κβαντισμένοι, όπως τα υλικά πεδία, ότι υπάρχει ένα ελάχιστο «άτομο» χώρου και χρόνου και ότι αυτά τα ελάχιστα «άτομα» χώρου και χρόνου πριν τη Μεγάλη Έκρηξη είναι ατάκτως ερριμένα. «Τακτοποιούνται» μόνο κατά τη στιγμή της Μεγάλης Έκρηξης. Έτσι, όμως, αυτό που γεννιέται κατά τη Μεγάλη Έκρηξη δεν είναι ο χώρος και ο χρόνος, αλλά μόνο η ροή του χρόνου και οι τρεις διαστάσεις του χρόνου (ή η αίσθηση ότι ο χωροχρόνος έχει αυτές τις ιδιότητες). Ο χώρος και ο χρόνος προϋπάρχουν ως άμορφη σκόνη στην άμμο, αλλά Υπάρχουν.[i]

Πουθενά σε όλα αυτά δεν υπάρχει περιθώριο για το Μη Ον, κάτι που πάντα υποστήριζε ο Παρμενίδης. Και το έσχατο ερώτημα βέβαια είναι γιατί «Να υπάρχει Κάτι» παρά «Να μην υπάρχει Τίποτα»; Η απάντησή του ανήκει στο χώρο της μεταφυσικής.[ii]     
---------------
[i] Υπάρχουν ακόμη πιο εξωτικές θεωρήσεις: η θεωρία υπερχορδών και η επέκτασή της, Μ-θεωρία, απαιτούν ενδεκαδιάστατο χωροχρόνο, ο οποίος είναι άπειρος και αιώνιος, και πιθανώς άπειρα σύμπαντα, ένα από τα οποία είναι το δικό μας (Πολυσύμπαν).Οι ιδιότητες και οι νόμοι αυτών των συμπάντων μπορεί να είναι διαφορετικοί. Τυχαίνει να ζούμε σε ένα σύμπαν με τους κατάλληλους νόμους για την ύπαρξη ζωής (ανθρωπική αρχή). Άλλες θεωρίες προβλέπουν ότι κάθε μαύρη τρύπα στο δικό μας σύμπαν αποτελεί την αφορμή για τη δημιουργία ενός καινούργιου σύμπαντος στο εσωτερικό της, ότι και το δικό μας σύμπαν είναι μια μαύρη τρύπα στο εσωτερικό ενός άλλου σύμπαντος κ.ο.κ. (Smolin). O Penrose έχει αναπτύξει μια άποψη ότι μετά από τρισεκατομμύρια τρισεκατομμύριων χρόνια θα συμβεί η Μεγάλη Αναπήδηση και το σύμπαν θα ξαναρχίσει με μια νέα Μεγάλη Έκρηξη (μια αιώνια επαναλαμβανόμενη διαδικασία). Στη θεωρία του αιώνιου πληθωρισμού δημιουργούνται διαρκώς καινούργιες αυτόνομες φυσαλίδες χωροχρόνου από μικροσκοπικές αναταράξεις του κενού. Μια από αυτές τις φυσαλίδες είναι και το δικό μας σύμπαν.

[ii] Εξίσου γοητευτικό είναι και το ερώτημα «γιατί το Σύμπαν μας ξεκίνησε από μια κατάσταση ελάχιστης εντροπίας». Εντροπία είναι η αύξηση της αταξίας στο Σύμπαν. Σύμφωνα με το δεύτερο νόμο της Θερμοδυναμικής η εντροπία-αταξία του Σύμπαντος διαρκώς αυξάνεται [ένα ακέραιο ποτήρι (τάξη), αν σπάσει (αταξία) είναι στατιστικά απίθανο να επανέλθει από μόνο του στην πρότερη εύτακτη κατάσταση]. Αλλά αυτό σημαίνει ότι κατά τη Μεγάλη Έκρηξη, στο απώτατο παρελθόν, το Σύμπαν ξεκίνησε σε μια ιδανική κατάσταση ελάχιστης εντροπίας, δηλαδή μέγιστης τάξης. Πώς συνέβη και ισχύει αυτό το στατιστικά απίθανο γεγονός;