Έλληνες Μισθοφόροι στην Αρχαιότητα

Η λέξη μισθοφόρος εξέφραζε αρχικά τον αμειβόμενο για τις υπηρεσίες του. Γρήγορα όμως άρχισε να περιγράφει τον επαγγελματία πολεμιστή, που δεν πολεμούσε για να υπερασπίσει τη φατρία του ή την πόλη του, αλλά διακινδύνευε έναντι αμοιβής.

Η χρήση επαγγελματιών μαχητών από την εποχή του Χαλκού μάλλον υπονοείται καθώς δεν υπάρχουν πλήρεις λεπτομέρειες για την οργάνωση των στρατών της περιόδου και την ακριβή προέλευση των στελεχών τους. Η χρήση όμως Ελληνικής καταγωγής στρατιωτών διαφαίνεται στα αιγυπτιακά κείμενα.

  

Ο περίφημος φαραώ Ραμσής Β’ σχημάτισε επίλεκτες μονάδες και σωματοφυλακή από

τους «Λαούς της Θάλασσας», ανάμεσα στους οποίους υπήρχαν πολλοί Αχαιοί.

 

Η κατάρρευση του κόσμου των Αχαιών και οι επακόλουθοι «Σκοτεινοί Αιώνες» χαρακτηρίζονται επίσης από έλλειψη επαρκών πληροφοριών αλλά η ύπαρξη των μισθοφόρων μπορεί να υποτεθεί με σχετική βεβαιότητα.

Οι μισθοφόροι εμφανίζονται στην Λυρική ποίηση του 7ου προχριστιανικού αιώνα στην ποίηση του Αλκαίου και του Αρχίλοχου. Την εποχή αυτή αρχίζει να παγιώνεται στους Ελληνικούς στρατούς ο οπλιτικός τρόπος μάχης.

Ο επιτιθέμενος δορυφόρος που δεν υπέμενε απλώς τα βέλη προστατεύοντας του δικούς του εκηβόλους συμπολεμιστές αλλά, εκινείτω με σκοπό να εκμηδενίσει τον εχθρό, έγινε γνωστός στην Ασία από τους Έλληνες αποίκους.

Η φήμη αυτού του ιδιόρρυθμου για την εποχή πεζικού έφτασε μέχρι την Βαβυλώνα και οι βασιλιάδες της το χρησιμοποίησαν με θανάσιμη αποτελεσματικότητα εναντίον των μισητών εχθρών τους Ασσυρίων. Ίσως σε αυτούς τους μαχητές να υπολόγιζε ο Βαβυλώνιος βασιλιάς Nabopolassar όταν επαναστάτησε.

Ο Ασσυριακός στρατός εξουδετέρωνε τους αντιπάλους του με επέλαση βαρέων αρμάτων εναντίων εχθρών που είχαν καταπονηθεί πρώτα από τοξότες. 

Ξιφομάχοι με μεγάλες ασπίδες και ακόντια προστάτευαν τους Ασσύριους τοξότες από τον εχθρό και ελαφροί ιππείς εξουδετέρωναν τα άρματα του εχθρού.

Οι Βαβυλώνιοι κράτησαν φαίνεται τα άρματά τους σε εφεδρεία και χρησιμοποίησαν τους Έλληνες οπλίτες για να εξουδετερώσουν του Ασσύριους πεζούς, καθώς  αυτοί θα ήταν αδύνατο να συγκρατήσουν τη συμπαγή μεταλλική μάζα που τους πίεζε.



Ασσύριοι πολεμιστές του 6ου  αι. π. Χ.

 

Αυτό ίσως ανάγκασε τους Ασσυρίους αρματιστές και ιππείς να επελάσουν για να αποτρέψουν την κατάρρευση. Ούτε αυτοί όμως μπορούσαν να διασπάσουν τους οπλίτες και ίσως ήταν εκτεθειμένοι στις αντεπιθέσεις των Βαβυλωνίων ομολόγων τους.

Αν κρίνουμε όμως από τα ποιήματα του Αλκαίου εκτός από την δράση της φάλαγγας συνέβησαν και μονομαχίες ομηρικού τύπου.

Ο Αλκαίος αναφέρει ότι ο αδελφός του Αντιμενίδας εξουδετέρωσε έναν πρωταθλητή του εχθρού.

Οι μισθοφόροι πρέπει να γύρισαν πίσω με τιμές και λάφυρα πάλι σύμφωνα με τον Αλκαίο.

ἦλθες ἐκ περάτων γᾶς ἐλεφαντίναν
λάβαν τὼ ξίφεος χρυσοδέταν ἔχων·
συμμάχεις δ' ἐτέλεσσας Bαβυλωνίοισ'
ἄεθλον μέγαν, εὐρύσαο δ' ἐκ πόνων
κτένναις ἄνδρα μαχαίταν βασιληίων
παλάσταν ἀπυλείποντα μόναν ἴαν
παχέων ἀπὺ πέμπων.

Mας ήρθες απ' της γης την άκρη, με ένα
σπαθί που 'ναι χρυσόδετη η λαβή του
και φιλντισένια, αφού, της Bαβυλώνας
βοηθώντας το λαό σε πόλεμό τους,
ένα αντραγάθημα έκαμες μεγάλο.
Έναν εχθρό τους, μαχητή γιγάντιο,
που μια παλάμη του 'λειπε να φτάσει
τις πέντε πήχες, σκότωσες στη μάχη
κι έτσι απ' τα βάσανα έσωσες εκείνους.

Aλκαίος

Την εποχή του αποικισμού οι επίδοξοι ιδρυτές αποικιών στρατολογούσαν μαχητές με την υπόσχεση κλήρου γης και πολιτογράφησης στις νέες αποικίες.

Τα ποιήματά τα του Αρχιλόχου όμως μας αποκαλύπτουν μια άλλη πλευρά της ζωής των επαγγελματιών στρατιωτών της εποχής όχι και τόσο ρόδινη.

Ο ίδιος δηλώνει απερίφραστα ότι είναι «θεράπων του Ενυάλιου (Άρη)» και καυχιέται ότι πίνει εκλεκτό θρακικό κρασί χάρις στο δόρυ του. 

Από τον ίδιο ποιητή υποθέτουμε ότι οι έμποροι στρατολογούσαν μισθοφόρους στα πλοία τους σε μια προσπάθεια να τα προστατέψουν από πειρατές.

Με την εμφάνιση των τυραννιών στον ελλαδικό χώρο, οι έλληνες μισθοφόροι βρήκαν νέο πεδίο απασχόλησης στις αυλές των διάφορων τυράννων.

Γενικά, ορισμένοι τύραννοι του 7ου και του 6ου αιώνα π.Χ. προσλάμβαναν μισθωμένους στρατιώτες, κυρίως ως σωματοφύλακες.

Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση των αδελφών Συλοσώντα και Πολυκράτη στη Σάμο που στρατολόγησαν Μεγαρείς αιχμαλώτους για να κατασφάξουν τους γεωμόρους  (σ.σ. Γεωμόροι λεγόταν οι κτηματίες και γενικά οι πλούσιοι.) του νησιού.



Μεγαρεύς οπλίτης με τοξότη του ναυτικού του 405 π. Χ.  -Σημερινή Εικονογράφηση

 

 Ο Πολυκράτης μάλιστα κατάφερε να έχει μόνιμο πολεμικό στόλο χρησιμοποιώντας μισθοφόρους, πιθανώς Κάρες.

Ο Ψευδο-Αριστοτέλης όμως αναφέρει επίσης ότι δανείστηκε και στρατιώτες από τον τύρρανο  Λύγδαμη της Νάξου (Οικονομικά 1346 β 10) για λόγους προστασίας.

Αρχικά, πολλοί τύραννοι προτιμούσαν να χρησιμοποιούν πολίτες στην προσωπική τους φρουρά, όπως ο Πεισίστρατος κατά τη διάρκεια της πρώτης προσπάθειάς του να επιβληθεί στην Αθήνα.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο τύραννος κατέλαβε την εξουσία χρησιμοποιώντας τους πενήντα κορυνοφόρους σωματοφύλακες του.

Σίγουρα πάντως από το β’ μισό του 6ου αιώνα π.Χ., ήταν πλέον κανόνας οι προσωπικές φρουρές των τυράννων να αποτελούνται από μισθοφόρους στρατιώτες.

Αλλά και οι αντίπαλοί τους μίσθωναν μαχητές για να τους ανατρέψουν. Καθώς το Άργος λόγω των μεταρρυθμίσεων του Φείδωνα εθεωρείτω η πρώτη στρατιωτική δύναμη στην Ελλάδα δεν είναι παράξενο που οι πηγές αναφέρουν συχνά Αργείους μισθοφόρους. 

Η χρήση των μισθοφόρων ως όργανο καταπίεσης από τους τυράννους αλλά και περίπτωση εξαγοράς τους από τον αντίπαλο συνέβαλε στην ιδέα ότι η στρατιωτική υπηρεσία ήταν καθήκον των ελευθέρων πολιτών και άρρηκτα συνδεδεμένη με την διατήρηση της ευνομίας και σταθερότητος στις πόλεις κράτη.

Είναι χαρακτηριστικοί οι λόγοι του Ισοκράτη για την αφερεγγυότητα των μισθοφόρων.

H πλούσια Αίγυπτος δεν μπορούσε παρά να αποτελέσει πόλο έλξης των Ελλήνων τυχοδιωκτών του 6ου προχριστιανικού αιώνα. Η χώρα διείρχετω περίοδο πολιτικής αστάθειας και ήταν εκτεθειμένη σε Έλληνες και Κάρες πειρατές.

Ο Wah-ib-re, που σημαίνει "Σταθερή είναι η καρδιά της Re" Η ονομασία Ψαμμήτιχος έρχεται από τους Έλληνες - 26η Δυναστεία -Ο Ψαμμήτιχος Α' ήταν πιθανόν απόγονος του Βόκχορι, και μετά την εισβολή των Ασσυρίων, κατά την περίοδο βασιλείας των Ταχάρκα και Τανουταμών, αναγνωρίστηκε ως μόνος Φαραώ όλης της Αιγύπτου.  στρατολόγησε και Έλληνες μισθοφόρους για να αποκρούσει τις Ασσυριακές επιθέσεις.

 

Ένας έπαρχος κοντά στο Δέλτα του Νείλου στρατολόγησε Έλληνες μισθοφόρους και αφού εξουδετέρωσε τους αντιπάλους του ανεκυρήχθει φαραώ με το όνομα Ψαμμήτιχος.

Οι Αιγύπτιοι βασίζονταν και αυτοί στα άρματα και το ιππικό σαν όπλα κρούσεως και το πεζικό τους ήταν κυρίως τοξότες. Λίγες μονάδες ήταν οπλισμένες με ασπίδες, δρεπανοειδή ξίφη και ακόντια για μάχη σώμα με σώμα.

Η συμπαγής μάζα των μισθοφόρων οπλιτών του Ψαμμήτιχου κυριολεκτικά τους ισοπέδωσε. Με τη βοήθεια των οπλιτών του ο Ψαμμήτιχος κατέλαβε και τα νότια τμήματα της Αιγύπτου και εξάλειψε τη Νουβική δυναστεία και κατέλαβε την παλαιά πρωτεύουσα των Θηβών.

Κατόπιν συνέτριψε τους Λιβύους στην μάχη οάσεως Ντάκχλα όπως παραδίδει μια ανάγλυφη στήλη της περιόδου που βρίσκεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο.

 

 Ελληνικό αγγείο του 550-  540 π. Χ. από την Ναύκρατι με Έλληνα οπλίτη

 

Ο φαραώ ευνόησε την εγκατάσταση των Ελλήνων αρχικά στην Ναύκρατι και κατόπιν σε άλλες περιοχές, ίσως με τον τρόπο που αιώνες αργότερα οι Ρωμαίοι θα ίδρυαν τις αποικίες των βετεράνων τους.

Πρόκειται για μικρές κοινότητες, αρχικά, οι οποίες αργότερα εξελίχτηκαν σε μεγαλύτερες πόλεις.

Οι κάτοικοί τους ήταν Έλληνες μισθοφόροι στρατιώτες, που δεν είχαν όμως σταλεί από κάποια πόλη, για να τις ιδρύσουν αλλά κατοικούσαν εκεί, ως μέλη των αιγυπτιακών στρατευμάτων.

Οι Δάφνες,(σσ. πόλη)  που έχουν ταυτιστεί με το Tel Defenneh, ήταν μία από τις πιο διάσημες κοινότητες μισθοφόρων στην Αίγυπτο. Αλλά και στην περιοχή της Ελεφαντίνης, όπου ήταν πιθανή η παρουσία Ελλήνων, εικάζεται ότι υπήρχαν τέτοιες κοινότητες.

Καθώς περνούσαν οι Έλληνες μισθοφόροι από το Αμπού Σιμπέλ της Άνω Αιγύπτου, ένας Έλληνας χάραξε το όνομά του στο πόδι του αγάλματος του Φαραώ Ραμσή αποθανατίζοντας την παρουσία του ως τις μέρες μας.

Περί το 570 π.Χ. ο Φαραώ ΄Άμασις έφερε τους Έλληνες ως προσωπική του φρουρά στη Μέμφιδα Βαθμιαία οι Έλληνες στρατηγοί άρχισαν να αποκτούν μεγάλη επιρροή στο βασίλειο του Νείλου και να απειλούν την εξουσία των φαραώ.

Ένας από αυτούς ο Φάνης από την Αλικαρνασσό συγκρούστηκε με το διάδοχο του Ψαμμήτιχου και κατέφυγε στην Περσική Αυλή όπου φανέρωσε όλα τα μυστικά της Αιγυπτιακής αμύνης και συνέβαλε τα μέγιστα στην επιτυχία της περσικής εισβολής. 

Ο αιγυπτιακός και o περσικός στρατός  συναντήθηκαν στην συνοριακή πόλη Πηλούσιο. Οι Αιγύπτιοι πιθανώς υπολόγιζαν στην μαχητικότητα των Ελλήνων μισθοφόρων παρά την αυτομόληση του διοικητή τους.

Οι Πέρσες ίσως σκέφτηκαν να εξουδετερώσουν τους Έλληνες αντιπαρατάσσοντας τους δικούς τους Ίωνες υποτελείς εναντίον τους.

Με τις φάλαγγες εμπεπλεγμένες σε μια άγρια σύγκρουση χωρίς φανερό νικητή οι Πέρσες εξουδετέρωσαν τον υπόλοιπο Αιγυπτιακό στρατό.

Δεν είναι γνωστό αν οι Πέρσες ενέταξαν τους Έλληνες στο δικό τους στρατό ή τους υποδούλωσαν.

Αρχικά οι Πέρσες χρησιμοποιούσαν οπλίτες από τους υποτελείς Έλληνες της Μικράς Ασίας και γνώριζαν την τακτική της φάλαγγας.



Πέρσης βασιλέας μάχεται με Έλληνες - Κιμμέριος Βόσπορος -από το σχέδιο ανατύπωσης του Faucher-Gudin

 Ο Ηρόδοτος βάζει τον εξόριστο βασιλιά της Σπάρτης Δημάρατο να λέει στον Ξέρξη να μην υποτιμά τους Έλληνες αφού Έλληνες χρησιμοποιεί για να καταστέλλει τις στάσεις των άλλων υποτελών του. 

Οι Έλληνες μισθοφόροι όμως επανακάμπτουν στην Περσική υπηρεσία με τη λήξη του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Ο πρίγκηπας Κύρος ο Νεώτερος σατράπης της Μικράς Ασίας στρατολόγησε περίπου 15000 χιλιάδες ’Έλληνες στην προσπάθειά του να εκθρονίσει τον αδελφό του.

Αλλά ο και αδελφός του Αρταξέρξης μίσθωσε τις υπηρεσίες ενός Έλληνα στρατιωτικού συμβούλου που ονομαζόταν Φαλίνος για καταφέρει να αναδιοργανώσει το δικό του στρατό και να εξουδετερώσει τους Έλληνες του Κύρου. 

Ο Φαλίνος, σύμφωνα με τον Ξενοφώντα ήταν στην υπηρεσία του Τισσαφέρνη, ο οποίος τον εκτιμούσε πολύ γιατί ήταν εμπειρογνώμονας στις τακτικές του πεζικού. 

Ο Φαλίνος εκπαίδευσε τις δυνάμεις του βασιλιά για την επερχόμενη σύγκρουση και ίσως ήταν ο εμπνευστής του σχεδίου να χρησιμοποιήσει τους αφερέγγυους Αιγυπτίους για να παρασύρει το Ελληνικό βαρύ πεζικό (το κύριο όπλο του Κύρου) εκτός πεδίου μάχης. 

Σε αντίθεση με τη επικρατούσα αντίληψη, ο Αρταξέρξης, με τη βοήθεια του Τισσαφέρνη, κέρδισε στα Κούναξα, σκόπιμα παρασέρνοντας τους Έλληνες οπλίτες εκτός πεδίου μάχης και εξαναγκάζοντας τον Κύρο σε μια απελπισμένη αυτοκαταστροφική επίθεση στο βασιλιά.

Δυστυχώς το κενό ηγεσίας στους Πέρσες μετά τη μάχη και η ανικανότητα και των δύο πλευρών να υπερνικηθούν οι εθνικές και πολιτιστικές προκαταλήψεις, οδήγησαν στην απώλεια πολλών ζωών στη θαρραλέα υποχώρηση των Ελλήνων γνωστή ως «Κάθοδο των Μυρίων».

 

Μάχες μεταξύ Ελλήνων οπλιτών .Ελληνικό αγγείο από την Ναύκρατι του 550-540 π.Χ.

 

 Ήταν όμως η υποχώρηση των «Μυρίων» όμως που κατέδειξε τις αδυναμίες της Περσικής Αυτοκρατορίας και όχι η μάχη στα Κούναξα.

Τον 4^ο αιώνα π.Χ. η κατάσταση στην Ελλάδα ήταν τραγική. Η οικονομία είχε καταστραφεί από τις συνεχείς συγκρούσεις και ο τόπος είχε γεμίσει από άντρες που το μόνο που ήξεραν πλέον να κάνουν ήταν να πολεμούν.

Το αρχαϊκό ήθος είχε εξαφανιστεί και ο οπορτουνισμός θριάμβευε. Το περσικό χρυσάφι διέφθειρε τα πάντα και ευνοούσε τις Ελληνικές εμφύλιες συγκρούσεις 

Ο βασιλιάς Αρταξέρξης που είχε κινδυνέψει από τους Σπαρτιάτες πλήρωνε αδρά όποιον αποφάσιζε να τους πολεμήσει.  Για να ξεπλύνουν την ήττα τους από τους Λακεδαιμονίους οι Αθηναίοι άρχισαν με τα περσικά λεφτά να στρατολογούν Ακαρνάνες και Θράκες ακοντιστές και Κρήτες τοξότες.

Τότε εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Αθηναίος στρατηγός Ιφικράτης. Βελτιώνοντας την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των ελαφρών τμημάτων τους επέτρεψε να επικρατήσουν ακόμα και εναντίον των οπλιτών της Σπάρτης στο Λέχαιο. 

Ο Ιφικράτης ήταν χαρακτηριστικός τύπος μισθοφόρου στρατηγού της εποχής που αντιμετώπιζε την έλλειψη χρημάτων και εφοδιασμού επιτρέποντας στους στρατιώτες του να αυθαιρετούν και να διαρπάζουν.

Ο στρατός του υπήρξε καθοριστικός παράγων στην επικράτηση του βασιλέως Κότυος στη Θράκη μετά από προδοσίες και  λιποταξίες του Αθηναίου στρατηγού εις βάρος προηγούμενων εργοδοτών του.

Όταν εξεστράτευσε στο Ιόνιο έλυσε το οικονομικό και επισιτιστικό του πρόβλημα κυριεύοντας Συρακουσιακά πλοία που μετέφεραν πολύτιμα αναθήματα στους Δελφούς.

Επίσης απέσπασε χρήματα από τους Κεφαλλήνες αλλά και υποχρέωσε τους άνδρες του σε καταναγκαστική εργασία στους αγρούς των Κερκυραίων.

 

 

Στις Ιταλιωτικές αποικίες οι πολίτες είχαν εγκαταλείψει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις και στηρίζονταν σε μισθοφόρους για την άμυνά τους.

Θεωρούσαν τους Έλληνες της κυρίως Ελλάδας απλοϊκούς χωρικούς που τους πλήρωναν για να διακινδυνεύσουν αλλά και τους υποπτεύονταν ως πιθανούς τυράννους.

Στηριζόμενος όμως κατά μεγάλο μέρος σε μισθοφόρους ο Τιμολέων έσωσε τις Ελληνικές πόλεις της Σικελίας, αλλά αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην προσωπικότητα του ανδρός.

Με το θάνατό του η κατάσταση επιδεινώθηκε ξανά.

Η πρώτη επέμβαση των Ηπειρωτών στη Δύση υπό τον βασιλιά Αλέξανδρο των Μολοσσών ανέκοψε προσωρινά τον κίνδυνο για τους Έλληνες αλλά οι άποικοι δεν φάνηκαν να στενοχωριούνται ιδιαίτερα όταν αυτός σκοτώθηκε και οι εκμισθωμένοι Ηπειρώτες επέστρεψαν πίσω.

 Στην κυρίως Ελλάδα  υπό την ηγεμονία των Μακεδόνων ξεκίνησε η Ελληνική επέκταση προς ανατολάς. Έλληνες μισθοφόροι βρίσκονταν στην υπηρεσία του Αλεξάνδρου αλλά και των Περσών. 

 Μάλιστα  οι Έλληνες πολέμησαν πεισματικά στο Γρανικό και 2.000 που πιάστηκαν αιχμάλωτοι στάλθηκαν σιδηροδέσμιοι στη Μακεδονία ως ανδράποδα γιατί ο Αλέξανδρος τους θεώρησε προδότες του Ελληνισμού. 

Στην πραγματικότητα όμως μόνο όταν πέθανε ο Δαρείος, οι άνδρες αυτοί έπαψαν να μάχονται κατά του Αλεξάνδρου και μετά τον θάνατό του ανέλαβαν υπηρεσία στους στρατούς των  Διαδόχων.

Η Ελληνιστική εποχή χαρακτηρίζεται από έξοχη καλλιτεχνική ανάπτυξη αλλά και έντονη πολιτική αναταραχή. Οι συνεχείς εμφύλιοι είχαν φθείρει τις δυνάμεις του Ελληνισμού.

Το σύνολο του πληθυσμού ήταν χρεωμένοι ακτήμονες πάνω στους οποίους είχαν επιβληθεί τύραννοι με τη βοήθεια μισθοφόρων.

Οι ακτήμονες ή επαναστατούσαν δημιουργώντας σχεδόν μόνιμη κατάσταση αστάθειας ή κυνηγούσαν την τύχη τους στους στρατούς των Ελληνιστικών βασιλείων ως μισθοφόροι.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Σπαρτιάτη στρατηγού Ξάνθιππου.

 Ως αρχηγός Ελλήνων μισθοφόρων βοήθησε το 255 π.Χ. τούς Καρχηδονίους να νικήσουν τούς Ρωμαίους και να αιχμαλωτίσουν το στρατηγό Ρήγουλο.

Φθονηθείς υπό τον Καρχηδονίων στρατηγών έφυγε και ήλθε στην Αίγυπτο, όπου υπηρέτησε τον Πτολεμαίο Γ΄ τον Ευεργέτη.

Στα Ελληνιστικά βασίλεια αλλά και στις  ηγεμονίες που τα διαδέχθησαν οι Έλληνες υπηρέτησαν ως την πρώιμη Ρωμαϊκή περίοδο. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο στρατός του Γαλιλαίου ηγεμόνα Αλέξανδρου Ιανναίου.

Ο Αλέξανδρος Ιανναίος  δεν είχε καλές σχέσεις με τους Ιουδαίους, οι οποίοι ξεσηκώθηκαν μάλιστα εναντίον του σε κάποια γιορτή του Πάσχα.

«Και καθώς στεκόταν στον βωμό και ήταν έτοιμος να θυσιάσει, του έριχναν λεμόνια, μια και στη γιορτή της σκηνοπηγίας κρατούσαν όλοι θύρσους από κλαδιά φοινίκων με λεμόνια στην κορυφή.

Φαίνεται ότι δεν θα κατάφερνε να αντιμετωπίσει τη συνωμοσία αυτή, αν δεν ερχόταν να τον βοηθήσουν οι Έλληνες μισθοφόροι του, από την Πισιδία και την Κιλικία. Αφού έσφαξε έξι χιλιάδες από τους εξεγερμένους επιτέθηκε εναντίον της Αραβίας», γράφει ο Ιώσηπος. (σ.σ.-Εβραίος ελληνόφωνος «ιστορικός» )

Επίλογος

Η ανάγκη για μαχητές που μπορούσαν να υπηρετούν αφήνοντας τους αγρούς για μεγάλα χρονικά διαστήματα δημιούργησε την ανάγκη επαγγελματιών στρατιωτών. Οι πιο πολλοί προέρχονται από τις ορεινές κτηνοτροφικές κοινότητες όπως π.χ. η Αρκαδία.

 Οι Έλληνες αντιμετώπιζαν αυτό το θέμα με ανάμεικτα συναισθήματα.

Η κοινή γνώμη, ναι μεν αναφέρεται ευφημιστικά στους μισθοφόρους, τους αποκαλεί ξένους ή επίκουρους, καταδικάζει όμως το θεσμό της  μισθοφορίας και παίρνει θέση επί του θέματος με επιχειρήματα σε ένα αποκαλυπτικό, χαρακτηριστικό για το ανεξάρτητο ελληνικό πνεύμα διάλογο.

Τα κίνητρα των μισθοφόρων, η ζωή τους, και το «πνεύμα μονάδος» κάποιων σχηματισμών τους, είναι θέμα διαφόρων κειμένων. Χαρακτηριστικά είναι τα αποφθέγματα του Λυσία από τον Ολυμπιακό Πανηγυρικό:

«… Τα σώματα των Ελλήνων ανήκουν σε εκείνον που πληρώνει…» (Λυσ. 33, 5), αλλά και του Ισοκράτους από το λόγο του «Περί Ειρήνης» «… οι οποίοι (μισθοφόροι) λόγω άλλων κακουργημάτων συναθροίζονται και θα στραφούν εναντίον μας οποτεδήποτε άλλοι τους πληρώσουν υψηλότερο μισθό.» (Η, 44-45).

Αν και οι Έλληνες δεν αντιμετώπιζαν αρχικά με ιδιαίτερη εχθρότητα όσους Έλληνες συμμαχούσαν με βαρβάρους  ή τους υπηρετούσαν αυτό άρχισε να αλλάζει μετά τον 5^ο αιώνα π.Χ.. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει ότι ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος Α’ σταύρωσε Έλληνες μισθοφόρους που είχαν προσληφθεί από τους Καρχηδονίους αλλά και ο Αλέξανδρος εξανδραπόδιζε τους Έλληνες που αιχμαλώτιζε σε Περσική υπηρεσία.. Μόνο ο Τιμολέων τους έπειθε να υπηρετήσουν υπ αυτόν.