Στον διωγμό του Δομιτιανού κατά των Στωϊκών, ο Επίκτητος απελάθηκε στην Ήπειρο όπου μετέφερε και την έδρα της σχολής του (στην Νικόπολη) και εδίδαξε μέχρι τον θάνατό του κάπου ανάμεσα στο 120 με 135 της χρονολογήσεως των χριστιανών. Τα συγγράμματα του Επικτήτου εξαφανίσθησαν στις πυρές των χριστιανών και το μόνο που διεσώθη από το μεγάλο έργο του υπήρξε ό,τι διέσωσε μέσα από τις στενογραφημένες σημειώσεις του ο μαθητής του Αρριανός από την Νικομήδεια.
Μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
ΤΩΝ ΟΝΤΩΝ ΤΑ ΜΕΝ ΕΣΤΙΝ ΕΦ’ ΗΜΙΝ, ΤΑ ΔΕ ΟΥΚ ΕΦ’ ΗΜΙΝ. ΕΦ’ ΗΜΙΝ ΜΕΝ ΥΠΟΛΗΨΙΣ, ΟΡΜΗ, ΟΡΕΞΙΣ, ΕΚΚΛΙΣΙΣ, ΚΑΙ ΕΝΙ ΛΟΓΩι ΟΣΑ ΗΜΕΤΕΡΑ ΕΡΓΑ. ΟΥΚ ΕΦ’ ΗΜΙΝ ΔΕ ΤΟ ΣΩΜΑ, Η ΚΤΗΣΙΣ, ΔΟΞΑΙ, ΑΡΧΑΙ ΚΑΙ ΕΝΙ ΛΟΓΩι ΟΣΑ ΟΥΧ ΗΜΕΤΕΡΑ ΕΡΓΑ.
Από όσα υπάρχουν στον κόσμο, άλλα τα εξουσιάζουμε και άλλα όχι. Εξουσιάζουμε μεν την γνώμη μας, την ψυχική μας ορμή, τις ορέξεις μας τις παρεκκλίσεις μας, με μία λέξη δηλαδή, όλα όσα εξαρτώνται από τις δικές μας ενέργειες. Δεν εξουσιάζουμε την σωματική μας κατασκευή, τα υλικά αγαθά, την δόξα, τ’ αξιώματα, με μία λέξη, όλα όσα δεν εξαρτώνται από τις δικές μας ενέργειες.
ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΝ ΕΦ’ ΗΜΙΝ ΕΣΤΙ ΦΥΣΕΙ ΕΛΕΥΘΕΡΑ, ΑΚΩΛΥΤΑ, ΑΠΑΡΑΠΟΔΙΣΤΑ, ΤΑ ΔΕ ΟΥΚ ΕΦ’ ΗΜΙΝ ΑΣΘΕΝΗ, ΔΟΥΛΑ, ΚΩΛΥΤΑ, ΑΛΛΟΤΡΙΑ.
Και τα μεν εκείνα που εξουσιάζουμε, είναι από την φύση τους ελεύθερα, αναπότρεπτα και ανεμπόδιστα, εκείνα δε, που δεν εξουσιάζουμε, είναι απο την φύση τους ανίσχυρα, δουλικά αποτρέψιμα και ξένα ως προς εμάς.
ΜΕΜΝΗΣΟ ΟΥΝ ΟΤΙ, ΕΑΝ ΤΑ ΦΥΣΕΙ ΔΟΥΛΑ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΟΙΗΘΗιΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΟΤΡΙΑ ΙΔΙΑ, ΕΜΠΟΔΙΣΘΗΣΗι, ΠΕΝΘΗΣΕΙΣ, ΤΑΡΑΧΘΗΣΗι, ΜΕΜΨΗι ΚΑΙ ΘΕΟΥΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ, ΕΑΝ ΔΕ ΤΟ ΣΟΝ ΜΟΝΟΝ ΟΙΗΘΗιΣ ΣΟΝ ΕΙΝΑΙ, ΤΟ ΔΕ ΑΛΛΟΤΡΙΟΝ, ΩΣΠΕΡ ΕΣΤΙΝ, ΑΛΛΟΤΡΙΟΝ, ΟΥΔΕΙΣ ΣΕ ΑΝΑΓΚΑΣΕΙ ΟΥΔΕΠΟΤΕ, ΟΥΔΕΙΣ ΣΕ ΚΩΛΥΣΕΙ, ΟΥ ΜΕΜΨΗι ΟΥΔΕΝΑ, ΟΥΚ ΕΓΚΑΛΕΣΕΙΣ ΤΙΝΙ, ΑΚΩΝ ΠΡΑΞΕΙΣ ΟΥΔΕ ΕΝ, ΟΥΔΕΙΣ ΣΕ ΒΛΑΨΕΙ. ΕΧΘΡΟΝ ΟΥΧ ΕΞΕΙΣ. ΟΥΔΕ ΓΑΡ ΒΛΑΒΕΡΟΝ ΤΙ ΠΕΙΣΗι.
Να θυμάσαι λοιπόν, ότι αν θεωρήσεις ελεύθερα εκείνα, που είναι από την φύση τους δουλικά και τα ξένα θεωρήσεις ως δικά σου, θα αντιμετωπίσεις εμπόδια, θα λυπηθείς, θα ταραχθείς, και θα κατηγορήσεις Θεούς και ανθρώπους, αν όμως θεωρήσεις ότι δικό σου είναι μόνον αυτό που όντως σου ανήκει, το δε ξένο, όπως όντως είναι δηλαδή ως ξένο, κανείς ποτέ δεν θα μπορέσει να σου επιβληθεί, κανείς ποτέ δεν θα σε εμποδίσει, ούτε θα σε κατηγορήσει, και εσύ δεν θα στραφείς εναντίον κανενός, δεν θα πράξεις τίποτε δίχως να το θέλεις, από κανένα δεν θα βλαφθείς και εχθρό δεν θα έχεις, διότι κανένας δεν θα μπορέσει κακό να σου κάνει.
ΕΑΝ ΘΕΛΗιΣ ΤΑ ΤΕΚΝΑ ΣΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΣΟΥ ΠΑΝΤΟΤΕ ΖΗΝ, ΗΛΙΘΙΟΣ ΕΙ. ΤΑ ΓΑΡ ΜΗ ΕΠΙ ΣΟΙ ΘΕΛΕΙΣ, ΕΠΙ ΣΟΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΟΤΡΙΑ ΣΑ ΕΙΝΑΙ. ΟΥΤΩ ΚΑΝ ΤΟΝ ΠΑΙΔΑ ΘΕΛΗιΣ ΜΗ ΑΜΑΡΤΑΝΕΙΝ, ΜΩΡΟΣ ΕΙ. ΘΕΛΕΙΣ ΓΑΡ ΚΑΚΙΑΝ ΜΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΙΑΝ, ΑΛΛ’ ΑΛΛΟ ΤΙ. ΕΑΝ ΔΕ ΘΕΛΗιΣ ΟΡΕΓΟΜΕΝΟΣ ΜΗ ΑΠΟΤΥΓΧΑΝΕΙΝ, ΤΟΥΤΟ ΔΥΝΑΣΑΙ. ΤΟΥΤΟ ΟΥΝ ΑΣΚΕΙ, Ο ΔΥΝΑΣΑΙ.
Αν θέλεις τα παιδιά σου και η γυναίκα σου και οι φίλοι σου να ζήσουν αιωνίως, τότε είσαι ηλίθιος. Διότι θέλεις να εξουσιάζεις πράγματα που δεν μπορείς να εξουσιάσεις και θέλεις να κάνεις δικά σου πράγματα που δεν σου ανήκουν. Και αν θέλεις ο δούλος σου να μην κάνει ποτέ λάθη, είσαι ανόητος. Διότι ζητάς η κακία να μην είναι κακία, αλλά κάτι άλλο. Αν θέλεις όμως απλώς να μην αποτυγχάνεις σε ό,τι επιθυμείς, αυτό μπορείς να το κατορθώσεις. Πρέπει να επιδιώκεις μόνο αυτό που έχεις την δυνατότητα να πετύχεις.
ΚΥΡΙΟΣ ΕΚΑΣΤΟΥ ΕΣΤΙΝ Ο ΤΩΝ ΥΠ’ ΕΚΕΙΝΟΥ ΘΕΛΟΜΕΝΩΝ Ή ΜΗ ΘΕΛΟΜΕΝΩΝ ΕΧΩΝ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑΝ ΕΙΣ ΤΟ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΑΙ Ή ΑΦΕΛΕΣΘΑΙ. ΟΣΤΙΣ ΟΥΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΒΟΥΛΕΤΑΙ, ΜΗΤΕ ΘΕΛΕΤΩ ΤΙ ΜΗΤΕ ΦΕΥΓΕΤΩ ΤΙ ΤΩΝ ΕΠ’ ΑΛΛΟΙΣ. ΕΙ ΔΕ ΜΗ, ΔΟΥΛΕΥΕΙΝ ΑΝΑΓΚΗ.
Ο αφέντης του καθενός είναι εκείνος, που μπορεί να του δώσει ή να του αφαιρέσει όσα αυτός ποθεί ν’ αποκτήσει ή ν’ απαλλαγή από αυτά. Όποιος λοιπόν θέλει να είναι ελεύθερος δεν πρέπει ούτε να επιζητεί ούτε ν’ αποφεύγει κάτι που άλλοι εξουσιάζουν. Ειδεμή θα είναι εκ των πραγμάτων ένας δούλος.
ΕΠΙ ΠΑΝΤΟΣ ΠΡΟΧΕΙΡΑ ΕΚΤΕΟΝ ΤΑΥΤΑ
Για κάθε περίσταση έχε πρόχειρα αυτά:
«ΑΓΟΥ ΔΕ Μ’ Ω ΖΕΥ, ΚΑΙ ΣΥ ΧΗ ΠΕΠΡΩΜΕΝΗΟΠΟΙ ΠΟΘ’ ΥΜΙΝ ΕΙΜΙ ΔΙΑΤΕΤΑΓΜΕΝΟΣ.ΩΣ ΕΨΟΜΑΙ Γ’ ΑΟΚΝΟΣ. ΗΝ ΔΕ ΓΕ ΜΗ ΘΕΛΩ,ΚΑΚΟΣ ΓΕΝΟΜΕΝΟΣ, ΟΥΔΕΝ ΗΤΤΟΝ ΕΨΟΜΑΙ.ΟΣΤΙΣ Δ’ ΑΝΑΓΚΗι ΣΥΓΚΕΧΩΡΗΚΕΝ ΚΑΛΩΣ,ΣΟΦΟΣ ΠΑΡ’ ΗΜΙΝ, ΚΑΙ ΤΑ ΘΕΙ’ ΕΠΙΣΤΑΤΑΙ».
«Οδήγα με Δία και σύ Πεπρωμένο μου,/ όπου εσείς μου προσδιορίσατε να πάω./ Διότι θ’ ακολουθήσω πρόθυμα ακόμα κι αν δεν θέλω,/ και κακός αν γίνω, πάλι θ’ ακολουθήσω./ Όποιος σωστά προσαρμόζεται στην Ανάγκη,/ Μεσ’ τους θνητούς είναι σοφός και την θεία βούληση καλώς γνωρίζει».
ΑΛΛ Ω ΚΡΙΤΩΝ, ΕΙ ΤΑΥΤΗι ΤΟΙΣ ΘΕΟΙΣ ΦΙΛΟΝ, ΤΑΥΤΗι ΓΕΝΕΣΘΩ.
Συνεπώς, Κρίτων, αν οι Θεοί το επιθυμούν, έτσι ας γίνει.
ΕΜΕ ΔΕ ΑΝΥΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΗΤΟΣ ΑΠΟΚΤΕΙΝΑΙ ΜΕΝ ΔΥΝΑΝΤΑΙ, ΒΛΑΨΑΙ ΔΕ ΟΥ.
Εμένα πάντως ο Άνυτος και ο Μέλητος μπορούν να με φονεύσουν, όμως να με βλάψουν δεν μπορούν...
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου