Από τη Φιλοσοφία του Πολιτισμού

ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

1. Διαφοροποίηση κουλτούρας και πολιτισμού

• Η έννοια του πολιτισμού γενικώς είναι ενιαία και περιλαμβάνει τόσο τον τεχνικό όσο και τον πνευματικό πολιτισμό.
• Γι’ αυτό συχνά μιλάμε για ανθρώπινο πολιτισμό, ο οποίος πάντοτε συνδέεται και οφείλει να συνδέεται με την ευτυχία του ανθρώπου.
• Στους κόλπους αυτού του πολιτισμού γίνεται η διαφοροποίηση ανάμεσα στην κουλτούρα και στον πολιτισμό ως επί μέρους έκφραση του τεχνικού πολιτισμού.
• Η κουλτούρα διατηρεί πάντοτε τη χροιά της πνευματικής κουλτούρας ή του πνευματικού πολιτισμού.
• Ο πολιτισμός αφορά συνήθως τον υλικό και τεχνικό πολιτισμό.
• Θα μπορούσε κανείς να μιλήσει επίσης για υλικό και πνευματικό πολιτισμό.
• Ιστορικά αυτή η διαφοροποίηση θεμελιώνεται στο διαχωρισμό ανάμεσα στην εξωτερική τεχνική και την καθαρή θεωρία.
• Ο σύγχρονος πολιτισμός συνδέθηκε με την ανάπτυξη του πολιτισμού από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης και με την ανάπτυξη των πόλεων. Σήμερα κυριαρχεί μια κατάσταση ολοκληρωτικά και ανεξέλεγκτα διαμελισμένη: εξατομίκευση, απουσία εσωτερικής συνεννόησης και παράλληλα εγκαθίσταται η δύναμη του όχλου: «ο τύπος του σύγχρονου ανθρώπου του σπηλαίου» (Spengler).
• Κάθε περίοδος της κουλτούρας συνδέεται και με την πραγματική ζωή της κοινωνίας.

2. Είναι αναγκαίος ο διαχωρισμός σε κουλτούρα και πολιτισμό;

• Ο διαχωρισμός των δύο εννοιών σημαίνει ότι ο κόσμος διχοτομείται ανάμεσα στη θεωρία ή τις ιδέες (κουλτούρα) και στην ορατή υλικότητα του πολιτισμού.
• Η χαοτική όψη του σύγχρονου τεχνολογικού πολιτισμού δεν έλκει την καταγωγή της από την έννοια του πολιτισμού. Η τεχνική έχει αποκτήσει δομή και θέση άσχετη με τις ανάγκες των ανθρώπων.
• Η οικονομική παραφροσύνη τείνει να αυτονομήσει την τεχνολογία από την πνευματική υπόσταση του ανθρώπου και να προκαλέσει τόση σύγχυση, ώστε η αυξανόμενη αποβλάκωση να ονομάζεται πολιτισμός (Adorno).
• Ο πολιτισμός οφείλει να είναι ενιαίος, για να μπορεί να λειτουργεί απελευθερωτικά.
• Κάθε διαχωρισμός ή διχοτόμηση οδηγεί σε κατακερματισμό την ανθρώπινη ύπαρξη και τις αντίστοιχες κοινωνίες.
• Το αποτέλεσμα τότε είναι να υψώνεται πάνω από την ανθρώπινη κοινότητα μια απρόσωπη και στυγερή εξουσία, που με τη συνδρομή της τεχνολογίας, την ιδεολογική περιχαράκωση και μια αλλοτριωτική δημοκρατικοφάνεια παραλύει το ζωτικό πνεύμα του λαού και τον μετατρέπει σε όχλο.
• Το ζητούμενο πάντοτε είναι μια διαλεκτική ανάπτυξη του πνευματικού και του υλικού πολιτισμού.