Σχετικά με τη δικαιοσύνη του Αγησίλαου στη διαχείριση των αγαθών

"Σχετικά τώρα με τη δικαιοσύνη του στη διαχείριση των αγαθών μπορεί κανείς να έχει πιο τρανταχτές αποδείξεις από αυτές; Κανείς ποτέ βέβαια δεν κατηγόρησε ότι του στέρησε κάτι οΑγησίλαος, πολλοί ωστόσο παραδέχονταν ότι τους έχει κάνει πολλές ευεργεσίες.΄Οποιος λοιπόν χαίρεται να δίνει τα δικά του για το όφελος των άλλων, πώς ο ίδιος θα θέλει να στερεί τα ξένα πράγματα και να γίνεται έτσι αξιοκατάκριτος; 

Αν λοιπόν επιθυμούσε αγαθά, πολύ πιο αβασάνιστα θα έκρυβε τα δικά του, από το να παίρνει εκείνα που δεν του ανήκουν. Όποιος δεν θέλει να στερεί τους άλλους ούτε από την ευγνωμοσύνη, για την οποία δεν επιβάλλεται ποινή σ’ αυτόν που δεν την ανταποδίδει, πώς ο ίδιος θα επιθυμούσε ν’ αφαιρέσει εκείνα, που απαγορεύει ακόμη και ο νόμος;

Ο Αγησίλαος πίστευε ότι είναι αδικία όχι μόνο να μην ανταποδίδει κανείς την ευγνωμοσύνη του, αλλά και να μην δίνει πολύ περισσότερα, όποιος ήταν πιο πλούσιος. Μπορεί λοιπόν κάποιος λογικά να κατηγορήσει ότι έκλεβε την περιουσία της πόλης του, αυτόν που έδινε στην πατρίδα του για να ωφεληθεί ακόμη και τις αμοιβές που του χρωστούσαν; Και η δυνατότητα που είχε, κάθε φορά που ήθελε να ευεργετεί την πόλη του ή τους φίλους, να τα παίρνει από τους άλλους και να τους ωφελεί, δεν είναι και αυτό το πράγμα ισχυρή απόδειξη της εγκράτειάς του στα χρήματα;

Γιατί αν πουλούσε τα καλά που έκανε ή πρόσφερε με μισθό τις υπηρεσίες του, κανείς δεν θα νόμιζε ότι του χρωστά κάτι. ΄Οσοι όμως έχουν ευεργετηθεί χωρίς ανταπόδοση, αυτοί πάντα προσφέρουν τις υπηρεσίες στον ευεργέτη τους και γιατί τους ευεργέτησε και γιατί από την αρχή τους εμπιστεύθηκε ότι είναι άξιοι να φυλάξουν το απόθεμα της ευεργεσίας του. Εκείνος που προτιμούσε να είναι μαζί με τους γενναίους και να έχει πιο λίγα, από το να είναι με τους άδικους και να έχει περισσότερα, πώς ο ίδιος δεν θα αποφύγει την αισχροκέρδεια;

Εκείνος λοιπόν, όταν η πόλη του πήρε την απόφαση ότι του ανήκει ολόκληρη η περιουσία του ΄Αγη, έδωσε τα μισά στους συγγενείς από τη μητέρα του, γιατί τους έβλεπε ότι ζούσαν μέσα στη φτώχεια. Μάρτυρας ολόκληρη η πόλη των Λακεδαιμονίων ότι αυτά είναι αλήθεια.

Και όταν ο Τιθραύστης του έδινε πάρα - πολλά δώρα με τον όρο να αποχωρήσει από τη χώρα του, ο Αγησίλαος του απάντησε. «Τιθραύστη, εμείς πιστεύουμε ότι είναι πιο δίκαιο ο αρχηγός να κάνει πλούσιο το στρατό του, παρά τον εαυτό του και να επιχειρεί να παίρνει μάλλον λάφυρα από τους εχθρούς, παρά δώρα».

Σχόλιο
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι ο Αγησίλαος υπήρξε μια προσωπικότητα με σπουδαίες πνευματικές και ψυχικές αρετές, ένας χαρισματικός ηγέτης με εξαιρετικές στρατηγικές ικανότητες125 και κυρίως με πανελλήνιο όραμα, το οποίο προσπάθησε να πραγματοποιήσει απελευθερώνοντας τις ελληνικές πόλεις της Μ.Ασίας και βαδίζοντας για την κατάλυση της περσικής αυτοκρατορίας.
Οι συνθήκες όμως, που επικρατούσαν τότε στην Ελλάδα με τη σκληρή ηγεμονική πολιτική της Σπάρτης μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, καθώς και με τον ισχυρό παρεμβατισμό της Περσίας στα ελληνικά πράγματα και την πολιτική του αντιπερισπασμού, οδήγησαν στην έκρηξη του εμφύλιου Βοιωτικού ή Κορινθιακού πολέμου, που είχε ως αποτέλεσμα την ανάκλησή του και τη ματαίωση των μεγαλεπήβολων σχεδίων του και κατέληξε στην ατιμωτική «Ειρήνη του βασιλέως» το 386 π.Χ.
Στη συνέχεια ο Αγησίλαος ακολουθώντας τις εντολές της πόλης του για την εφαρμογή της «Ειρήνης του βασιλέως», αν και είχε εκδηλώσει την αντίθεσή του, δεν είχε το περιθώριο να αντιδράσει και με τη σκληρή και αδιάλλακτη σε ορισμένες περιπτώσεις στάση του,προασπίζοντας το συμφέρον και το κύρος της Σπάρτης, οδήγησε σε όξυνση των αντιδράσεων και σε συγκρούσεις με τους Βοιωτούς, με αποκορύφωμα την καταστροφική ήττα στα Λεύκτρα το371 π.Χ. και την κατάρρευση της σπαρτιατικής ηγεμονίας. Οι εξαίρετες στρατηγικές ικανότητές του ωστόσο έσωσαν τη Σπάρτη από τις εισβολές των αντιπάλων της το 370-369 π.Χ. και το 362π.Χ.
Κατά την τελευταία εκστρατεία στην Αίγυπτο μέχρι το θάνατό του 359 π.Χ. ωφέλησε οικονομικά σε σημαντικό βαθμό την πατρίδα του.
O Αγησίλαος ωστόσο ποτέ δεν εγκατέλειψε το πανελλήνιο όραμά του, παρά τις δυσμενείς συγκυρίες που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης βασιλείας του. Όπως τονίζει χαρακτηριστικά ο Ισοκράτης σε επιστολή του στο γιο του Αγησιλάου Αρχίδαμο, ο πατέρας του υπήρξε η μοναδική εξέχουσα μορφή στον κόσμο, που είχε αποφασίσει σταθερά σε όλη του τη ζωή να ελευθερώσει τους Έλληνες και να πολεμήσει εναντίον των βαρβάρων. Δίκαια μπορεί να χαρακτηριστεί ως πρόδρομος του Μ. Αλεξάνδρουκαι το όραμα της πανελλήνιας ενότητας και της κατάκτησης της περσικής αυτοκρατορίας κατόρθωσε να πραγματώσει αργότερα ο Μ. Αλέξανδρος, εφόσον προηγήθηκε η ένωση των Ελλήνων από τον πατέρα του Φίλιππο το Β΄.