Σκόνη και ίχνη πλανητικού συστήματος στο κοντινότερο άστρο Εγγύτατο του Κενταύρου

Ευρωπαίοι αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα τεράστιο ψυχρό νέφος σκόνης γύρω από τον Εγγύτατο του Κενταύρου, το κοντινότερο άστρο στο ηλιακό μας σύστημα, που βρίσκεται σε απόσταση μόνο τεσσάρων ετών φωτός. Η ανακάλυψη, που έγινε με το τηλεσκόπιο ALMA του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή, ενισχύει τις ενδείξεις ότι γύρω από το πιο κοντινό άστρο υπάρχει ένα μεγάλο πλανητικό σύστημα.

Το άστρο και το νέφος

Ο Εγγύτατος (Proxima Centauri), το πλησιέστερο στον Ήλιο άστρο, είναι ένας αχνός ερυθρός νάνος, που βρίσκεται στον αστερισμό του Κενταύρου στο νότιο ημισφαίριο του ουρανού της Γης και έχει παρόμοια ηλικία με το δικό μας άστρο. Γύρω από το γειτονικό άστρο, ανακαλύφθηκε το 2016 ο κοντινότερος στη Γη εξωπλανήτης, ο Proxima b, που έχει μέγεθος παρόμοιο με της Γης και κινείται σε τέτοια απόσταση από τον Εγγύτατο, ώστε ίσως έχει συνθήκες φιλόξενες για την ανάπτυξη ζωής.

 

Η ανακάλυψη ενός μεγάλου νέφους σκόνης γύρω από το γειτονικό άστρο αυξάνει την πιθανότητα, εκτός από τον ήδη γνωστό εξωπλανήτη, γύρω από τον Εγγύτατο να υπάρχει ένα ολόκληρο πλανητικό σύστημα, παρόμοιο με το δικό μας ηλιακό σύστημα. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Guillem Anglada του Ινστιτούτου Αστροφυσικής της Ανδαλουσίας στη Γρανάδα της Ισπανίας, που κάνουν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters», δήλωσαν ότι «η σκόνη γύρω από τον Εγγύτατο είναι σημαντική, επειδή, μετά την ανακάλυψη του “γήινου” πλανήτη Proxima b, αποτελεί την πρώτη ένδειξη για την παρουσία ενός περίπλοκου πλανητικού συστήματος και όχι απλώς ενός μοναδικού πλανήτη γύρω από το κοντινότερο στον Ήλιο άστρο».

 

Σύμφωνα με τον Guillem Anglada, «ο Εγγύτατος μπορεί να διαθέτει γύρω του ένα πολλαπλό πλανητικό σύστημα με μια πλούσια ιστορία αλληλεπιδράσεων, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα το σχηματισμό νεφών σκόνης. Οι περαιτέρω παρατηρήσεις μπορεί να δώσουν περισσότερες πληροφορίες για τις θέσεις και άλλων άγνωστων έως τώρα εξωπλανητών».

 

Το άστρο Proxima Centauri βρίσκεται στον αστερισμό του Κενταύρου στο Νότιο Ημισφαίριο.

 

Τα νέφη

Τέτοια νέφη σκόνης αποτελούνται από μικροσκοπικά σωματίδια βράχων και πάγου μικρότερα του ενός χιλιοστού, έως μεγάλα σώματα μεγέθους αστεροειδούς με διάμετρο πολλών χιλιομέτρων, που απέτυχαν να σχηματίσουν πλανήτες. Η ζώνη σκόνης γύρω από τον Εγγύτατο εκτείνεται σε απόσταση λίγων εκατοντάδων εκατομμυρίων χιλιομέτρων από το γειτονικό άστρο και έχει συνολική μάζα περίπου το ένα εκατοστό της μάζας της Γης.

 

Εκτιμάται ότι το νέφος έχει θερμοκρασία μείον 230 βαθμών Κελσίου και είναι σχεδόν εξίσου ψυχρό με την μακρινή Ζώνη Κάιπερ στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος. Το νέφος απέχει από τον Εγγύτατο του Κενταύρου μία έως τέσσερις φορές μεγαλύτερη απόσταση από ό,τι απέχει η Γη από τον Ήλιο.

 

Βρέθηκαν επίσης ενδείξεις για ένα δεύτερο ακόμη πιο ψυχρό νέφος σκόνης σε δεκαπλάσια απόσταση από τον Εγγύτατο. Και τα δύο νέφη σκόνης (εφόσον το δεύτερο επιβεβαιωθεί) βρίσκονται σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση από τον Εγγύτατο του Κενταύρου από ό,τι ο εξωπλανήτης Proxima b, ο οποίος κινείται σε τροχιά μόλις τεσσάρων εκατομμυρίων χιλιομέτρων από το μητρικό άστρο του.

Το φιλόδοξο πρόγραμμα Starshot σχεδιάζει να στείλει μικροσκοπικά διαστημικά σκάφη για εξερεύνηση του συστήματος του Εγγύτατου, τα οποία θα διαθέτουν ιστία που θα ωθούνται όχι βέβαια από άνεμο αλλά από ισχυρές ακτίνες λέιζερ.